Το γνωρίζατε; – Να γιατί την 25η Μαρτίου εορτάζεται και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου

Η 25η Μαρτίου είναι ημέρα διπλού εορτασμού, της εθνικής επανάστασης, αλλά και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Οι αρχές της εορτής δεν είναι επακριβώς γνωστές. Πολλοί και διαφορετικοί λόγοι, όμως, οδήγησαν στη συγκεκριμένη καθιέρωση.

Η λειτουργική παράδοση και ορθόδοξη πνευματικότητα τοποθετούν σε ιδιαίτερη θέση την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Και είναι αλήθεια ότι οι θεομητορικές εορτές πλουτίζουν τη λειτουργική μας ζωή, γιατί ο λαός του Θεού πάντοτε ατενίζει με ιδιαίτερη αγάπη και σεβασμό τη μεσίτρια του ουρανού.

Την ήμερα αυτή, η Εκκλησία γιορτάζει το χαρμόσυνο μήνυμα της θείας ενσάρκωσης. Ο θεόσταλτος αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάζεται στην Παρθένο Μαρία, στη Ναζαρέτ και της ανήγγειλε ότι θα γεννήσει το Σωτήρα του κόσμου, τον Ιησού Χριστό.

Οι αρχές της εορτής του Ευαγγελισμού δεν είναι επακριβώς γνωστές. Το γεγονός ότι Αγία ῾Ελένη έκτισε στη Ναζαρέτ βασιλική, στην οποία περιελαμβανόταν κατά παράδοση ο οίκος της Θεοτόκου, όπου αυτή δέχθηκε τον Ευαγγελισμό, επέδρασε ίσως στη σύσταση τοπικής εορτής.

Οι πρώτες μαρτυρίες περί αυτής βρίσκονται στον Άγιο Πρόκλο, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, το 430 μ.Χ., και στο Πασχάλιον Χρονικόν (624 μ.Χ.), όπου χαρακτηρίζεται ως συσταθείσα στις 25 Μαρτίου από τους θεοφόρους διδασκάλους.

Το 560 ο Ιουστιανιανός ο Α’ πρόβαλε την 25η Μαρτίου, ως την κατάλληλη ημέρα για τον εορτασμό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Μια πληθώρα διαφορετικών λόγων οδήγησαν στη συγκεκριμένη καθιέρωση.

Καταρχάς, η ήμερα της συλλήψεως του Ιωάννη του Προδρόμου, δηλαδή η 24η Σεπτεμβρίου, συνέπιπτε με τη φθινοπωρινή ισημερία, δεδομένου ότι την ήμερα αυτή, κατά την οποία οι Εβραίοι εόρταζαν την εορτή του Εξιλασμού, δέχθηκε ο Ζαχαρίας από τον αρχάγγελο Γαβριήλ το μήνυμα ότι θα αποκτήσει υιό.

Επομένως, εφόσον κατά το Λκ. 1, 26 ο Ευαγγελισμός έγινε έξι μήνες αργότερα, η ημερομηνία αυτή συνέπιπτε με την εαρινή ισημερία, δηλαδή στις 25 Μαρτίου, και η Γέννηση του Χριστού καθορίστηκε εννέα μήνες μετά, δηλαδή στις 25 Δεκεμβρίου, στο χειμερινό ηλιοστάσιο.

Επίσης,  είχε επικρατήσει η άποψη ότι ο θάνατος του Χριστού συνέβη στις 25 Μαρτίου και επειδή ο Κύριος, ως τέλειος κατά πάντα άνθρωπος, «έσχεν επίγειον βίον καθοριζόμενον από ακριβή αριθμόν ετών», έπρεπε να είχε συλληφθεί την ήμερα του σταυρικού θανάτου του. Επιπροσθέτως, η 25 Μαρτίου πίστευαν ότι ήταν η πρώτη ήμερα του κόσμου και ως εκ τούτου θα έπρεπε να είναι και η ήμερα του θανάτου Του.

Η χαρμόσυνη εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου εορτάζεται μέσα στη Μ. Τεσσαρακοστή, περίοδο πένθους, κατά την οποία απαγορεύεται η τέλεση εορτών και πανηγύρεων. Με τον 52ο κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου επιτράπηκε ως εξαίρεση η εορτή του Ευαγγελισμού κατά την οποία τελείται η θεία λειτουργία του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου και όχι η λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων.

Στην Κωνσταντινούπολη, κατά το έθιμο, την ήμερα του Ευαγγελισμού ο αυτοκράτορας με πομπή από την Αγία Σοφία πήγαινε στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου εν τω Φόρω και από εκεί κατέληγε στο ναό της Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων, όπου γινόταν μεγαλοπρεπής εορτασμός.