Η ιστορική Ιερά Μονή Τσούκας στο Ελληνικό των Ιωαννίνων

Στέκει «ατάραχη» στον χρόνο, πάνω στην «τσούκα», στην κορυφή του γκρεμού, της χαράδρας του Άραχθου ποταμού. Την περικλείουν θρύλοι, ιστορία, μνήμες των πιστών, προσευχές, τάματα, κοινωνική προσφορά. Είναι η Ιερά Μονή Παναγίας Τσούκας, που είναι αφιερωμένη στο Γενέθλιο της Θεοτόκου, κοντά στο χωριό Ελληνικό των Ιωαννίνων.

Η Ιερά Μονή είναι ανδρική και θρυλείται πως  ιδρύθηκε το 1190 από τον αυτοκράτορα Ισαάκιο Β’ Άγγελο, σε υψόμετρο 760 μέτρων, πάνω στον γκρεμό με θέα  στη χαράδρα του Αράχθου που «κόβει την ανάσα».

Κατά την επίσκεψη μας στο μοναστήρι, η ηρεμία «πλημμυρίζει» το χώρο. Μόλις ο πιστός διαβαίνει την πύλη εισπράττει αμέσως τη γαλήνη του μοναστηριού, που είναι φτιαγμένο με πίστη, πέτρα και ξύλο.

Ο Αρχιμανδρίτης, πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης Ιωαννίνων, Θωμάς Ανδρέου, ξεναγεί το ΑΠΕ-ΜΠΕ στους χώρους, μας φιλοξενεί και ξεδιπλώνει τα ιστορικά στοιχεία του πανηπειρωτικού προσκυνήματος.

Σύμφωνα με την παράδοση, οι κάτοικοι του χωριού Ελληνικό, που είχε την παλιά ονομασία Λοζέτσι, βρήκαν την εικόνα της Παναγίας κοντά στο βράχο, την «τσούκα» που στα βλάχικα σημαίνει κορυφή. Τη μετέφεραν πιο κάτω, εκεί όπου υπάρχει το ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας.

Σύμφωνα με τον θρύλο, η εικόνα κάθε βράδυ, με θαυμαστό τρόπο έφευγε από το εξωκλήσι και πήγαινε στη σημερινή θέση, όπου τελικά κτίστηκε το μοναστήρι.

Σήμερα η εικόνα της Παναγίας κοσμεί το εσωτερικό του Καθολικού με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο και τις παλιές τοιχογραφίες. Ο πιστός νιώθει δέος, μόλις διαβεί τη μικρή πόρτα της εισόδου του ναού και αντικρίσει το εσωτερικό του.

Στη μέση της αυλής του μοναστηριού, βρίσκεται μια μεγάλη στέρνα, ενώ σε δύο πλευρές απλώνονται τα κελιά των μοναχών. Στη νότια πλευρά της Μονής, υπάρχει το παρεκκλήσι της Παναγίας, που υπέστη καταστροφές από πυρκαγιά. Ιδιαίτερη αίσθηση για τον επισκέπτη δημιουργούν οι κέρινες ζώστρες που είναι δεμένες γύρω από τον Ναό. Είναι κορδόνια από κερί, δεκάδων μέτρων που αγκαλιάζουν τους τοίχους και  συμβολίζουν τη δέσμευση της Πανάγιας , να κάνει το θαύμα στον πιστό.

Ο Αρχιμανδρίτης Θωμάς Ανδρέου, μας αποκαλύπτει το σπουδαίο κοινωνικό και φιλανθρωπικό ρόλο της Μονής επισημαίνοντας ότι επί τουρκοκρατίας το μοναστήρι από την περιουσία που είχε, συντηρούσε και το σχολείο του Ελληνικού. Μάλιστα, στο αρχείο της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων, διασώζονται 7 επιστολές του Αλή-Πασά. Μέσα από το περιεχόμενο τους, γίνεται αντιληπτό, πως ο πασάς είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αγαπούσε το Μοναστήρι της Παναγίας. Σε μια από αυτές, απευθύνεται στους κατοίκους των γειτονικών περιοχών και τους τονίζει, πως η μονή βρίσκεται υπό την προστασία του, ενώ προειδοποιεί ότι αν κάποιος το πειράξει θα σταθεί απέναντι του.

Πρόσφατα, ξεκίνησε η αναστήλωση και αποκατάσταση του παλαιού ποιμνιοστασίου της Μονής Τσούκας, η οποία κάποτε είχε πληθώρα αιγοπροβάτων. Σε συνέχεια της παράδοσης των κατοίκων της περιοχής, που πάντοτε έφερναν από τον μόχθο τους στην Παναγία το δικό τους τάμα, η Μονή ακόμα και σήμερα, δέχεται από  προσκυνητές της μικρά αιγοπρόβατα. «Συνεχίζοντας λοιπόν την παράδοση, ξεκινήσαμε την αποκατάσταση των ποιμνιοστασίων. Και με τη βοήθεια της  Θεοτόκου προχωράμε», σημειώνει ο Αρχιμανδρίτης.

Στο πίσω μέρος της Μονής, ένα μικρό πορτάκι οδηγεί τον επισκέπτη, τον  προσκυνητή, σε ένα υπέροχο «μπαλκόνι» πάνω από τη χαράδρα του Αράχθου ποταμού. Ειδικά τους χειμερινούς μήνες, η βοή των νερών του φτάνει στην κορυφή δημιουργώντας μυστηριακή ατμόσφαιρα. Ο χώρος έχει χαρακτηριστεί ως τοπίο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους.

Αφιερωμένη στο Γενέθλιο της Θεοτόκου, η Μονή εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου και είναι ένα από τα πιο όμορφα και σημαντικά μοναστήρια της Ηπείρου. Είναι το μεγαλύτερο προσκύνημα του νομού Ιωαννίνων.