Ο Μυστικός Δείπνος: Τα φαγητά που μοιράστηκε ο Ιησούς με τους μαθητές του

Αντί για πολυτελή φαγητά και σκηνικά, το πραγματικό μενού του Μυστικού Δείπνου αποκαλύπτει κάτι πολύ πιο γήινο και απλό — αλλά με βαθύ συμβολισμό.

Δύο Ιταλοί αρχαιολόγοι, μελετώντας βιβλικές αναφορές, ρωμαϊκές και εβραϊκές πηγές, και στοιχεία από τις πρώτες χριστιανικές κατακόμβες, ανασυνθέτουν τη διατροφή στην Ιουδαία του 1ου αιώνα μ.Χ. και δίνουν νέα τροφή για σκέψη σχετικά με τι πραγματικά καταναλώθηκε εκείνη τη νύχτα στην Ιερουσαλήμ.

«Η Βίβλος αναφέρει τι συνέβη κατά τη διάρκεια αυτού του δείπνου, αλλά όχι λεπτομερώς τι έφαγαν ο Ιησούς και οι 12 μαθητές του», εξηγεί ο Τζενερόζο Ουρτσιόλι, αρχαιολόγος και συγγραφέας του Archeoricette, έργου αφιερωμένου σε συνταγές της αρχαιότητας.

«Το σημείο εκκίνησης είναι η υπόθεση ότι ο Ιησούς ήταν Εβραίος. Εκείνος και οι μαθητές του τήρησαν τις παραδόσεις που μεταδίδονται από την Τορά και τις απαγορεύσεις που σχετίζονται με τα τρόφιμα», συνεχίζει.

Σύμφωνα με την έρευνα, το γεύμα περιλάμβανε απλά, καθημερινά υλικά, όπως άζυμο ψωμί και κρασί, που οι Γραφές καταγράφουν με συμβολική φόρτιση, αλλά και φασόλια, ελιές, πικρά ραδίκια, αρνί, ακόμα και το tzir, μια τοπική εκδοχή της ρωμαϊκής σάλτσας garum που παρασκευαζόταν από ψάρια.

Στο τραπέζι, σύμφωνα με τους ερευνητές, υπήρχε και charoset – μια παχύρρευστη πάστα φτιαγμένη από χουρμάδες και ξηρούς καρπούς, αλλά και cholent, ένα φαγητό με βάση τα όσπρια που καταναλωνόταν στις εβραϊκές γιορτές.

«Τα πικρά βότανα και το χαροσέτ είναι χαρακτηριστικά του Πάσχα, το cholent καταναλώνεται κατά τη διάρκεια των εορτών, ενώ η μέντα σε καθημερινή βάση», διευκρινίζει ο Ουρτσιόλι.

Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το τελευταίο αυτό γεύμα μπορεί να σχετιζόταν είτε με το εβραϊκό Πάσχα είτε με τη Γιορτή της Σκηνοπηγίας – ένα φθινοπωρινό έθιμο που θύμιζε τα χρόνια περιπλάνησης των Ισραηλιτών στην έρημο.

Επιβεβαιωμένο πάντως είναι, βάσει των Ευαγγελίων, πως το άζυμο ψωμί και το κρασί ήταν παρόντα. Ο Ιησούς τα χρησιμοποίησε ως συμβολικά μέσα, ιδρύοντας το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας: το ψωμί ως σώμα Του και το κρασί ως αίμα Του.

Ξεχάστε τη διάσημη απεικόνιση του Ντα Βίντσι με το μακρύ τραπέζι και τους μαθητές καθισμένους στη σειρά.

Στην πραγματικότητα, το σκηνικό ήταν τελείως διαφορετικό. Ο χώρος ήταν πιθανότατα ένα ταπεινό, επάνω δωμάτιο στην Ιερουσαλήμ, με χαμηλό τραπέζι, μαξιλάρια δαπέδου και καλεσμένους ξαπλωμένους στο πλάι – μια συνήθεια δανεισμένη από τη ρωμαϊκή κουλτούρα.

«Την εποχή εκείνη στην Παλαιστίνη, τα τρόφιμα τοποθετούνταν σε χαμηλά τραπέζια και οι επισκέπτες έτρωγαν σε ξαπλωμένη θέση σε μαξιλάρια δαπέδου και χαλιά», σημειώνει ο Ουρτσιόλι.

Η θέση γύρω από το τραπέζι δεν ήταν τυχαία: τιμητικές θέσεις υπήρχαν δεξιά και αριστερά του κεντρικού καλεσμένου. Όπως αναφέρει το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, ο Ιούδας ήταν τόσο κοντά στον Ιησού ώστε μπορούσε να βουτήξει το ψωμί στο ίδιο πιάτο.

Όσο για τα σκεύη, ήταν πιο ταπεινά αλλά όχι τυχαία. Η έρευνα δείχνει ότι το σερβίρισμα γινόταν σε λίθινα και κεραμικά αγγεία. Οι Εβραίοι της εποχής επέλεγαν πέτρινα σκεύη για λόγους καθαριότητας, καθώς θεωρούνταν λιγότερο επιρρεπή στη μετάδοση ασθενειών. Δημοφιλή επίσης ήταν τα κεραμικά της τεχνικής terra sigillata, με κοκκινωπό φινίρισμα και στιλπνή υφή.