«Έρχονται» αλλαγές στα διόδια: Τα ρυπογόνα οχήματα θα πληρώνουν ακριβότερα

Ένα νέο σύστημα πληρωμής τελών διοδίων, βασισμένο στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» βρίσκεται προ των πυλών σε όλα τα κράτη της ΕΕ, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων και να προωθηθεί η αειφόρος ανάπτυξη.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την αναθεωρημένη ντιρεκτίβα – γνωστή ως – «Ευρωβινιέτα» που εγκρίθηκε στις 17 Φεβρουαρίου του 2022 από το Κοινοβούλιο, τα οδικά τέλη για φορτηγά, ελαφρά επαγγελματικά, και επιβατικά αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν τις οδούς του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) θα ποικίλλουν ανάλογα με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ή/και τις περιβαλλοντικές επιδόσεις του οχήματος, ώστε να προαχθεί η χρήση φιλικότερων προς το περιβάλλον οχημάτων.

Σημειώνεται ότι ο ανανεωμένος νόμος δεν θα υποχρεώσει τα κράτη μέλη της ΕΕ να επιβάλλουν τέλη στα οχήματα που χρησιμοποιούν τους δρόμους του, δεδομένου ότι η χρέωση μέσω διοδίων αποτελεί ένα εθνικό ζήτημα. Εφόσον, όμως, επιλέξουν να το πράξουν, θα πρέπει να συμμορφωθούν με τους τους κανόνες της ΕΕ.

Τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να προετοιμαστούν για την εφαρμογή των νέων κανόνων.

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Μεταφορών και Περιβάλλοντος (T&E), η οποία αποτελεί την ευρωπαϊκή ομπρέλα για μη κυβερνητικές οργανώσεις που ενθαρρύνουν τις βιώσιμες μεταφορές στην Ευρώπη, έχει χαιρετίσει την έγκριση της νέας ντιρεκτίβας, υποστηρίζοντας ότι αποτελεί μία απόφαση-ορόσημο για την προστασία του περιβάλλοντος.

Παράλληλα, κάλεσε τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μην χρονοτριβούν και να προβούν στην άμεση εφαρμογή της ντιρεκτίβας, η οποία ορίζει σημαντικά κίνητρα για όσα φορτηγά ενσωματώνουν «πράσινα» συστήματα κίνησης.

Τέλος οι βινιέτες – Έρχεται η χρέωση βάσει απόστασης

Στόχος του νέου κανονιστικού πλαισίου είναι η μετάβαση των οδικών τελών από ένα μοντέλο χρονοεξαρτώμενων χρεώσεων («βινιέτες») που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες (όχι στην Ελλάδα), σε ένα καθεστώς χρέωσης βάσει των αποστάσεων. Με αυτό τον τρόπο αντικατοπτρίζεται καλύτερα η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ουσιαστικά ορίζει ότι, έως το 2030, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταργήσουν τις βινιέτες για τα βαρέα οχήματα (φορτηγά και λεωφορεία), δίνοντας τη σκυτάλη στη χρέωση με βάση την απόσταση. Αργότερα, οι κανόνες θα αφορούν και τα επιβατικά αυτοκίνητα.

Από την άλλη, τα κράτη μέλη θα μπορούν να διατηρήσουν τις βινιέτες για ορισμένα κομμάτια του οδικού δικτύου τους, αρκεί να αποδείξουν ότι το νέο σύστημα δεν μπορεί να τους διασφαλίσει τα προβλεπόμενα έσοδα.

Φθηνότερα διόδια στα ηλεκτρικά οχήματα – ακριβότερα στα συμβατικά

Από το 2026, οι εταιρείες μεταφορών που χρησιμοποιούν φορτηγά τα οποία κινούνται με ηλεκτρική ενέργεια (επαναφορτιζόμενα ή υδρογονοκίνητα) θα πρέπει να έχουν σημαντικές εκπτώσεις στα διόδια των χωρών όπου εφαρμόζεται χρέωση βάσει των διανυθέντων χιλιομέτρων.

Επιπροσθέτως, τα κράτη μέλη θα μπορούν να χρεώνουν υψηλότερα οδικά τέλη στα φορτηγά που ενσωματώνουν κινητήρες εσωτερικής καύσης με αυξημένες εκπομπές ρύπων, σε μια προσπάθεια να αποθαρρυνθεί η χρήση τους και να υιοθετηθούν πιο οικολογικές λύσεις.

Για τα ΙΧ δεν είναι υποχρεωτική η εφαρμογή του συστήματος χρέωσης βάσει των περιβαλλοντικών επιδόσεων, αλλά τα κράτη – μέλη μπορούν να επιβάλλουν χαμηλότερα διόδια σε οχήματα που είναι πιο φιλικά στο περιβάλλον.

Όσον αφορά τα ημιφορτηγά και τα μικρά λεωφορεία, θα μπορούν επίσης να επιβληθούν περιβαλλοντικά διόδια, «εφόσον αυτό είναι τεχνικά εφικτό» από τα συστήματα των παραχωρησιούχων από το 2026.

Οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν ότι 3 έτη μετά την έναρξη ισχύος των κανόνων, τα κράτη μέλη θα δημοσιοποιούν τα διόδια και τα τέλη χρήσης που επιβάλλονται στην επικράτειά τους, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούν τα έσοδα αυτά.