Εσύ το ήξερες; – Αυτός ήταν ο πρώτος αυτοκινητόδρομος που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα

Πρώτος αυτοκινητόδρομος στην Ελλάδα λογίζεται ο «Α1», γνωστός και ως Αθηνών-Θεσσαλονίκη-Εύζωνοι, ο οποίος αποτελεί τμήμα της ευρωπαϊκής διαδρομής E75 και έχει μήκος 550 χλμ.

Πρόκειται για τον κυριότερο οδικό άξονα της Ελλάδας, διασχίζοντας κατακόρυφα και συνδέοντας την πρωτεύουσα, Αθήνα, με τις περιοχές της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας, καθώς και τη Θεσσαλονίκη.

Ο «Α1» ξεκινά από από το Νέο Φάληρο στην Αττική (μέχρι τη Μεταμόρφωση ονομάζεται Λεωφόρος Κηφισού) και καταλήγει στο συνοριακό σταθμό Ευζώνων, στα σύνορα της χώρας με τα Σκόπια.

Σχεδόν όλος ο αυτοκινητόδρομος είναι με δύο ή περισσότερες λωρίδες ανά ρεύμα κυκλοφορίας και διαχωριστικό στηθαίο στην μέση, ενώ κατά μήκος του λειτουργούν 11 σταθμοί μετωπικών και 19 πλευρικών διοδίων.

Εξαίρεση αποτελεί το τμήμα Αξιός-Πολύκαστρο, το οποίο έχει μία λωρίδα ανά κατεύθυνση, χωρίς διαχωριστικό.

Πριν τον Αυτοκινητόδρομο Α1, η σύνδεση της πρωτεύουσας με το Τελωνείο των Ευζώνων γινόταν μέσω της Παλαιάς Εθνικής Οδού Αθηνών – Θεσσαλονίκης που είχε μήκος 605 χλμ. Οι σύγχρονες προδιαγραφές, όμως, των αυτοκινητοδρόμων που άρχισαν να φτιάχνονται στην υπόλοιπη ήδη από το 1924, με αφετηρία το δίκτυο αυτοκινητοδρόμων Autostrade των 6.400 χλμ., κατέστησαν επιτακτική την ανάγκη εκσυγχρονισμού της Παλαιάς Εθνικής Οδού.

Στα τέλη της δεκαετίας ’70 – αρχές δεκαετίας ’80, είχε πλάτος 13-14 μ., και δύο λωρίδες κυκλοφορίας (1 λωρίδα + 1 βοηθητική) ανά κατεύθυνση, χωρίς όμως να υπάρχει διαχωριστική νησίδα.

Το “κομμάτι” Αθήνα – Λαμία εγκαινιάστηκε το 1962 έχοντας πλάτος 14 μ., το τμήμα Λαμία-Λάρισα τον Οκτώβριο του 1967 με ίδιο πλάτος, το τμήμα Λάρισα – Κατερίνη (13 μ. Πλάτος) το 1959, το τμήμα Κατερίνη – Θεσσαλονίκη το 1973 (14 μ. πλάτος) και το κομμάτι κόμβος Αξιού (Χαλάστρα) – Εύζωνοι ολοκληρώθηκε το 1974 με πλάτος 14 μ. στο υποτμήμα κόμβος Αξιού – Πολύκαστρο και πλήρη διατομή αυτοκινητοδρόμου (10+10 μ.) στο υποτμήμα Πολύκαστρο – Εύζωνοι.

Οι εργασίες για τη μετατροπή της Ε.Ο. σε κλειστό αυτοκινητόδρομο ξεκίνησαν στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 με την κατασκευή των τμημάτων κόμβος Κλειδίου – Γαλλικός ποταμός (παράδοση το 1988), Στρατόπεδο Μπογιατίου – κόμβος Κρυονερίου (παραδόθηκε το 1989), κόμβος Οινοφύτων – κόμβος Σχηματαρίου (παραδόθηκε το 1989), κόμβος Ριτσώνας – κόμβος Θήβας (παραδόθηκε το 1989), ενώ στις αρχές του ‘90 εκκίνησαν οι εργασίες σε όλο το μήκος των τμημάτων Αθήνα – κόμβος Θήβας και Κατερίνη – Κλειδί.

Ήδη από το 1995, τα τμήματα Αθήνα – Υλίκη, Κατερίνη – Κλειδί – Θεσσαλονίκη και Πολύκαστρο – Εύζωνοι είχαν διατομή αυτοκινητοδρόμου, ενώ από το 1998, το τμήμα Αθήνα – Θήβα είχε 6 λωρίδες κυκλοφορίας και 4 στο τμήμα Θήβα-Τέμπη.

Η ολοκλήρωση του τμήματος Υλίκη – Άγιος Κων/νος έγινε το 2002 και δύο χρόνια αργότερα κατασκευάστηκε η πρώτη σήραγγα του αυτοκινητοδρόμου Α1, αυτή της Κατερίνης.Το ίδιο έτος (2004) παραδόθηκε το τμήμα του δρόμου που ενώνει τη Μεταμόρφωση με το Φάληρο.

Το 2005, ο Α1 είχε ολοκληρωθεί σε όλο το μήκος του, εξαιρουμένου του Πέταλλου του Μαλιακού και των Τεμπών, τα πρώτα τμήματα των οποίων παραδόθηκαν το 2007 μαζί με την Παράκαμψη του Αγίου Κωνσταντίνου, την παράκαμψη των Καμένων Βούρλων και του τμήματος Αγ. Παρασκευή – Αγία Μαρίνα. Ένα χρόνο αργότερο παραδόθηκε το τμήμα Παράκαμψη Θερμοπυλών – Μπράλου.

To 2014 πήρε σειρά η ολοκλήρωση του Αυτοκινητοδρόμου 12 (κάθετος άξονας Βελεστίνου – Βόλου) που συνδέει τον Αυτοκινητόδρομο Α1 με το λιμάνι του Βόλου, ενώ το 2015 πααραδόθηκε στην κυκλοφορία το τελευταίο τμήμα του Πετάλου του Μαλιακού Στυλίδα- Ράχες με τις σήραγγες της Στυλίδας, τον αναβαθμισμένο κάθετο άξονα Λαμίας και τη νέα γέφυρα του Σπερχειού.

Ήδη από το 2008 είχαν ξεκινήσει οι εργασίες κατασκευής της δίδυμης σήραγγα των Τεμπών μήκους 6 χλμ. που παραδόθηκε στις 7 Απριλίου 2017, ως τμήμα της παράκαμψης Τεμπών και Πλαταμώνα.