Επιθανάτια εμπειρία: Πόσο συχνή είναι;

«Άκουγα φωνές και ήμουν σίγουρη ότι δεν θα επιστρέψω στη δική μου ζωή. Ήταν παράξενο. Δεν μπορούσα να ελέγξω το σώμα μου». Η εξομολόγηση ανήκει σε 37χρονη γυναίκα που βίωσε επιθανάτια εμπειρία και η οποία συμμετείχε στη νέα έρευνα που ανέλυσε τις επιθανάτιες εμπειρίες συμμετεχόντων από 35 χώρες

Τα στοιχεία της έρευνας παρουσιάστηκαν στο 5ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Νευρολογίας από τους ερευνητές του Πανεπιστημιακού Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, του Κέντρου Έρευνας για το Εγκεφαλικό Επεισόδιο στο Βερολίνο και το Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας.

Οι υπερβατικές επιθανάτιες εμπειρίες όπου οι άνθρωποι αναφέρουν μια σειρά από ψυχικά, πνευματικά και σωματικά συμπτώματα συμπεριλαμβανομένης της εξωσωματικής εμπειρίας – της αίσθησης ότι «βγαίνουν από το σώμα τους» – των παραισθήσεων, των πολύ γρήγορων σκέψεων και της διαταραγμένης αίσθησης του χρόνου, επηρεάζουν το 10% των ανθρώπων σύμφωνα με τη νέα έρευνα.

Οι ειδικοί παρατηρούν ότι οι επιθανάτιες εμπειρίες είναι συχνές και σε ανθρώπους η ζωή των οποίων δεν διατρέχει άμεσο κίνδυνο, καθώς και σε εκείνους που πραγματικά κόντεψαν να πεθάνουν από έμφραγμα, πνιγμό, αυτοκινητιστικό ατύχημα ή σε πεδίο μάχης.

Οι εμπειρίες που αναφέρθηκαν συχνότερα από τους συμμετέχοντες περιελάμβαναν: διαταραγμένη αίσθηση του χρόνου (87%), εξαιρετική ταχύτητα σκέψης (65%), εξαιρετικά ζωηρές αισθήσεις (63%) και το αίσθημα της εξωσωματικής εμπειρίας (53%).

Οι μαρτυρίες των συμμετεχόντων αναφέρουν επίσης το αίσθημα της απόλυτης γαλήνης, την αίσθηση ότι η ψυχή τους «ρουφήχτηκε» έξω από το σώμα τους, ότι άκουσαν ψαλμωδίες αγγέλων, ότι είχαν επίγνωση ότι βρίσκονταν «έξω από το σώμα» τους, ότι είδαν τη ζωή τους να περνάει από μπροστά τους και ότι βρίσκονταν σε ένα σκοτεινό τούνελ πριν φτάσουν σε ένα λαμπρό φως. Άλλοι αναφέρουν ότι ένιωθαν την παρουσία ενός άλλου πριν χάσουν τις αισθήσεις τους ή ενός δαίμονα που καθόταν στο στήθος τους ενώ εκείνοι κείτονταν παράλυτοι και ανίκανοι να κινηθούν.

Στην έρευνα συμμετείχαν 1034 άνθρωποι από 35 χώρες τους οποίους συγκέντρωσαν μέσω μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας και οι οποίοι κλήθηκαν να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο της Κλίμακας Greyson για την επιθανάτια εμπειρία (Greyson Near-Death Experience Scale).

Συνολικά 289 άνθρωποι ανέφεραν μια επιθανάτια εμπειρία εκ των οποίων οι 107 βαθμολογήθηκαν με 7 στην παραπάνω κλίμακα γεγονός που επιβεβαιώνει μια πραγματική επιθανάτια εμπειρία. Το 55% των συμμετεχόντων εξέλαβαν την εμπειρία ως απειλητική για τη ζωή τους, ενώ το 45% δεν την βίωσαν σαν απειλή.

Σε αντίθεση με τα συμπεράσματα προηγούμενων σχετικών ερευνών στη νέα μελέτη παρατηρήθηκε ότι ήταν υψηλό το ποσοστό όσων βίωσαν την επιθανάτια εμπειρία ως δυσάρεστη (73%) συγκριτικά με εκείνους που ένιωσαν ευχάριστα (27%). Ωστόσο το ποσοστό όσων την βίωσαν ως ευχάριστη εμπειρία αυξήθηκε σε 53% και το αντίστοιχο όσων την βίωσαν ως δυσάρεστη μειώθηκε σε 14% για όσους είχαν υψηλό σκορ (άνω του 7) στην σχετική κλίμακα επιθανάτιας εμπειρίας.

Οι ερευνητές βάσει προηγούμενων στοιχείων καθώς και της τρέχουσας έρευνας διαπίστωσαν έναν συσχετισμό ανάμεσα στις επιθανάτιες εμπειρίες και την φάση REM του ύπνου. Ο ύπνος REM (Rapid Eye Movement) γνωστός και ως ύπνος γρήγορων κινήσεων των ματιών είναι το πέμπτο στάδιο του ύπνου και χαρακτηρίζεται από γρήγορες κινήσεις των ματιών, από εγκεφαλικά κύματα που δείχνουν ενεργοποιημένα και μοιάζουν με πολύ ελαφρύ ύπνο ή με την εγρήγορση, αλλά και από βαθιά χαλάρωση των μυών, παρόμοια με αυτή στο βαθύ ύπνο. Ο ύπνος REM χαρακτηρίζεται από έλλειψη νορεπινεφρίνης στον εγκεφαλικό φλοιό, στην οποία οφείλονται και τα χαρακτηριστικά των ονείρων.

Όταν ο ύπνος REM παρουσιάζεται εκτός της συνήθους θέσης του σε φάσεις ύπνου μη-REM μερικοί άνθρωποι αναφέρουν οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις και άλλα συμπτώματα όπως υπνική παράλυση, όπου νιώθουν ότι έχουν τις αισθήσεις τους, αλλά δεν μπορούν να κινηθούν.

Το στοιχείο της παρείσφρησης του φάσης REM του ύπνου στην φάση εγρήγορσης ήταν πιο συχνό σύμφωνα με τους ερευνητές, σε εκείνους με υψηλό σκορ στην κλίμακα της επιθανάτιας εμπειρίας.

O επικεφαλής ερευνητής Δρ. Daniel Kondziella,νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης επισημαίνει:«Το κύριο εύρημα της μελέτης μας ήταν ότι επιβεβαιώσαμε τον συσχετισμό της επιθανάτιας εμπειρίας με την εισβολή του ύπνου REM στην φάση της εγρήγορσης. Παρότι ο συσχετισμός δεν επιβεβαιώνει την ύπαρξη αιτιώδους σχέσης η καλύτερη κατανόηση των ψυχολογικών μηχανισμών πίσω από την παρείσφρηση του ύπνου REM στην φάση της εγρήγορσης μπορεί να εξελίξει την γνώση μας για τις επιθανάτιες εμπειρίες».