X-Files
Ένας γεωλόγος ονόματι Vadim Kolpakov ανακάλυψε ένα παράξενο χαρακτηριστικό σε μία περιοχή της νοτιοανατολικής Σιβηρίας, το Bodaibo, το καλοκαίρι του 1949.
Περιτριγυρισμένο από μια ευρέως δενδρόφυτη περιοχή, αυτή η γεωλογική ανωμαλία είναι οβάλ με έναν κωνικό κρατήρα που περιέχει ένα μικρό σφαιροειδές ανάχωμα στο μέσον του.
Ολόκληρος ο κρατήρας αποτελείται από σπασμένο γκρίζο ασβεστόλιθο (φωτό). Το πλάτος του κυμαίνεται μεταξύ 130-160 μέτρων, ενώ ο κώνος έχει ύψος έως 80 μέτρα. Παραδόξως, λίγα δέντρα αναπτύσσονται μέσα στο σχηματισμό, ωστόσο, τα γύρω κωνοφόρα έχουν σημειώσει ταχεία ανάπτυξη. Αποκαλούμενο «κρατήρας Πατόμσκι (Patomskiy)», «Κώνος Kolpakov» και «φωλιά του αετού», αυτό το γεωλογικό μυστήριο έχει παραξενέψει τους επιστήμονες που δεν είναι σίγουροι τι προκάλεσε τον παράξενο σχηματισμό.
Ακραίες θεωρίες για τον κρατήρα Πατόμσκι
«Δεν ξέρω αν είναι μετεωρίτης ή διαστημόπλοιο, αλλά σίγουρα κάτι υπάρχει κάτω από τον κρατήρα» -Alexander Dmitriev
Παίρνοντας τ’ όνομά του από το ποτάμι που ρέει κοντά στην γεωλογική ανωμαλία, ο κρατήρας Πατόμσκι έχει δημιουργήσει πολλές ενδιαφέρουσες θεωρίες. Κάποιες τραβηγμένες ιδέες εικάζουν ότι ήταν ένα μυστικό ορυχείο ουρανίου της εποχής του Στάλιν που χρησιμοποιούσε εργατικό δυναμικό από τα Γκουλάγκ. Οι υποστηρικτές της θεωρίας των Αρχαίων Αστροναυτών έλεγαν ότι ήταν χώρος προσγείωσης εξωγήινου UFO.
Άλλες δημοφιλείς θεωρίες περιλαμβάνουν: μια υπόγεια έκρηξη ουρανίου ή φυσικού αερίου, έναν μετεωρίτη μεγέθους σκόνης που διαπέρασε τον πλανήτη και εξήλθε από τον κρατήρα όπως ένα τραύμα εξόδου, ένα κυλινδρικό μεταλλικό αντικείμενο άγνωστης προέλευσης και την Έκρηξη της Τουνγκούσκα (Tunguska) .
Η θεωρία περί ουρανίου μοιάζει απίθανη. Ωστόσο, αυτή η περιοχή είναι γνωστό ότι είναι πλούσια σε φυσικά ραδιενεργά στοιχεία. Μια ακριβής σειρά συμβάντων πρέπει να λάβει χώρα για να δημιουργήσει τις συνθήκες μιας έκρηξης, αλλά παραμένει θεωρητικά μια πιθανότητα. Ωστόσο, τα δέντρα δεν δείχνουν μεγάλες εκρήξεις από το ουράνιο ή από την έκρηξη της Τουνγκούσκα, επειδή σ’ εκείνη την περίπτωση τα κωνοφόρα θα είχαν ισοπεδωθεί.
Μέχρι στιγμής, η επικρατούσα θεωρία, περιλαμβάνει κάποιο είδος εξωτερικού ή εξωγήινου σώματος που πριν πολύ καιρό ενσωματώθηκε στον κρατήρα Πατόμσκι, προκαλώντας αυτό το μοναδικό σχήμα.
Ωστόσο, τα μη αξιοσημείωτα επίπεδα ακτινοβολίας φαίνεται να το αντικρούουν αυτό, καθώς ένα αντικείμενο από το διάστημα θα άφηνε πολύ υψηλότερα επίπεδα ραδιενέργειας από τα φυσιολογικά επίπεδα στη γη.
Φυσικά, κάποιος θα μπορούσε να απαντήσει λέγοντας ότι το διαστημόπλοιο προσγειώθηκε πριν από τόσο πολύ καιρό που τα κάποτε υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας έχουν γίνει πλέον φυσιολογικά. Αυτό υποστηρίζεται από το αυξημένο επίπεδο βλάστησης που περιβάλλει το σημείο.
Τι λένε οι επιστήμονες για τον κρατήρα
Οι δύο πιο λογικές θεωρίες που προέκυψαν αρχικά έλεγαν ότι η προέλευση του κρατήρα είναι ηφαιστειακή ή μετεωρική. Το πρόβλημα είναι ότι οι επιστήμονες δεν έχουν βρει καμία απόδειξη για κανένα από το δύο σενάρια στις πλαγιές του κρατήρα στην Σιβηρία.
Δεν υπάρχει πουθενά ηφαιστειακός βράχος, ούτε θραύσματα από μετεωρίτη. Ωστόσο, το σημείο θυμίζει στους επιστήμονες τα σημάδια πρόσκρουσης από μετεωρίτη που υπάρχουν στη Σελήνη και πίστευαν ότι οι αποδείξεις βρισκόταν βαθύτερα στη γη όπου θα είχε εκραγεί ο μετεωρίτης. Μέχρι τώρα, η πλειονότητα των στοιχείων αποκλείει την ύπαρξη μετεωρίτη και οι περισσότεροι επιστήμονες έχουν εγκαταλείψει αυτήν τη θεωρία.
Τι λένε οι ιθαγενείς Γιακούτ για τον κρατήρα
Αν και απομακρυσμένη, η περιοχή του Ιρκούτσκ έχει ιθαγενή πληθυσμό που ονομάζεται Γιακούτ (Yakut -φωτό). Αυτοί οι άνθρωποι θεωρούν τον κρατήρα κακό μέρος και επιμένουν ότι τα μεγάλα ζώα δεν πλησιάζουν την περιοχή.
Μια θεωρία σχετικά με αυτήν την δεισιδαιμονία υποδηλώνει ότι ίσως οι πρόγονοί τους ζούσαν κατά την εποχή που η περιοχή είχε πολύ υψηλότερο επίπεδο ακτινοβολίας. Αυτοί οι πρόγονοι μπορεί να αρρώστησαν και να πέθαναν εξαιτίας αυτής της ακτινοβολίας.
Με τον καιρό, ο θρύλος πέρασε στην προφορική ιστορία της φυλής και έγινε μέρος του πολιτισμού των Γιακούτ. Στην πραγματικότητα, οι Γιακούτ έδωσαν στον κρατήρα την ονομασία «φωλιά του αετού» λόγω του σχήματός του.
Οι έρευνες για τη «Φωλιά του Αετού»
Αν και ανακαλύφθηκε το 1949, η πρώτη επιστημονική αποστολή με σκοπό τη σωστή διερεύνηση του κρατήρα Πατόμσκι ξεκίνησε μόλις το 2005. Υπήρχαν αρκετοί λόγοι για αυτήν την καθυστέρηση, ενώ, σε πολλές άλλες χώρες, μια ανωμαλία τέτοιου μεγέθους θα ήταν προτεραιότητα για τους επιστήμονες.
Μέχρι την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, οι δαπάνες για επιστημονική έρευνα κατευθύνονταν κυρίως στον στρατιωτικό τομέα. Κατά συνέπεια, η μελέτη του κρατήρα αναβλήθηκε.
Η αρχική αποστολή του 2005 είχε μια μεγάλη ατυχία όταν λίγο μετά μετά την έναρξή της, πέθανε ο επικεφαλής ερευνητής, Evgeny Vorobyov. Όταν οι αξιωματούχοι ανακάλυψαν τη σορό του, η νεκροψία έδειξε ότι είχε υποστεί καρδιακή προσβολή.
Παρ’ όλα αυτά, είτε επρόκειτο για έναν κακό οιωνό είτε όχι, η ομάδα συνέχισε. Αν και οι επιστήμονες μελέτησαν διεξοδικά την περιοχή, απλώς τους προέκυψαν περισσότερα ερωτηματικά. Εκείνη την εποχή, δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε μια οριστική απάντηση για το τι τον προκάλεσε. Έχει ωστόσο ενδιαφέρον ότι μια σειρά ανωμαλιών ανακαλύφθηκαν στη γύρω περιοχή.
Το περίεργο περιβάλλον
Επειδή ήταν γύρω στις αρχές του Ψυχρού Πολέμου, η Ρωσική κυβέρνηση στην αρχή ανησυχούσε ότι θα μπορούσε να είναι χώρος πυρηνικής δοκιμής από άλλο κράτος. Σε τελική ανάλυση, οι Αμερικανοί είχαν κάνει το πυρηνικό τους ντεμπούτο στην Ιαπωνία μόλις τέσσερα χρόνια νωρίτερα και ήταν κοινό μυστικό ότι και οι Ρώσοι προσπαθούσαν να αποκτήσουν την ίδια τεχνολογία.
Στη συνέχεια, ένα από τα πρώτα πράγματα που έψαξαν οι αξιωματούχοι στο σημείο ήταν για αυξημένα επίπεδα ακτινοβολίας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν έδειχναν κάτι ιδιαίτερο. Αν και ελαφρώς πάνω από το φυσιολογικό, το επίπεδο καμία περίπτωση δεν υποδήλωνε την ύπαρξη πυρηνικής έκρηξης.
Αυτό που είναι περίεργο είναι ότι η γύρω βλάστηση γνώρισε απότομη αύξηση σε μέγεθος για πάνω από έναν αιώνα πριν την ανακάλυψή της. Ενώ μοιάζει θετικό, αυτή η ανωμαλία είναι συχνή σε περιπτώσεις πυρηνικής παρουσίας.
Οι μεταλλαξιογόνες ιδιότητες της ακτινοβολίας επηρεάζουν το μέγεθος της χλωρίδας, αυξάνοντάς την συχνά δραματικά με την πάροδο του χρόνου. Αυτό συνέβη και με τη βλάστηση γύρω από το Τσέρνομπιλ.
Υπάρχουν επίσης μαγνητικές ανωμαλίες μέσα και γύρω από την περιοχή του περίεργου κρατήρα Πατόμσκι. Ωστόσο, φυσικά, υπάρχουν και άλλες αιτίες για την αύξηση της ανάπτυξης των δέντρων.
Πρόσφατες αποκαλύψεις για τον κρατήρα Πατόμσκι
Οι σύγχρονοι γεωμορφολόγοι πιστεύουν ότι η «Φωλιά του Αετού» μπορεί να είναι ένα πολύ σπάνιο ηφαίστειο αερίου, που λειτουργεί ως εξαερισμός των τεράστιων αποθεμάτων υπόγειων αερίων. Οι περίεργοι σχηματισμοί πετρωμάτων μπορεί επίσης να είναι ενδεικτικοί χημικών αντιδράσεων μεταξύ των στοιχείων που βρίσκονται στην επιφάνεια και εκείνων που διαρρέουν από τα έγκατα της γης.
Ο Dmitry Demezhko, από το Ινστιτούτο Γεωφυσικής του Γεκατερίνμπουργκ (Αικατερινούπολη), αναφέρει ότι ο κρατήρας σχηματίστηκε σε δύο φάσεις. Πρώτα οι τεκτονικές δράσεις στην περιοχή δημιούργησαν ένα είδος καναλιού παρόμοιο με του λασποηφαιστείου. Στη συνέχεια, με την πάροδο του χρόνου, η επαναλαμβανόμενη ψυξη και απόψυξη προκάλεσε τo σπάσιμο του βράχου.
Μία από τις πιο πρόσφατες μελέτες που δημοσιεύθηκαν το 2015 από τους V.S. Antipin, B.G. Pokrovsky, και A.M. Fedorov καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο σχηματισμός προκλήθηκε από μία ή περισσότερες εκρήξεις ατμού καθώς το μάγμα βγήκε στην επιφάνεια μέσω του νερού και του βράχου ή όταν οι ρωγμές απελευθέρωσαν πεπιεσμένο νερό παγιδευμένο στο βράχο.
Σιγά-σιγά, οι ειδικοί πλησιάζουν στην οριστική επίλυση αυτού του πολύπλοκου μυστηρίου. Κάτι στο οποίο όλοι οι επιστήμονες φαίνεται να συμφωνούν είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο στον πλανήτη σαν τον κρατήρα Πατόμσκι.
