Καρκίνος του παχέος εντέρου: Τα αντιβιοτικά μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο – Τι ανακάλυψαν

Η λήψη αντιβιοτικών φαρμάκων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου μέσα σε χρονικό διάστημα 5-10 ετών, σύμφωνα με μια νέα μελέτη σε περισσότερα από 40.000 περιστατικά καρκίνου στην Σουηδία.

Παλαιότερες μελέτες άφηναν να εννοηθεί ότι τα αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουν μόνιμες αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου (την κοινότητα των μικροβίων που υπάρχουν με φυσιολογικό τρόπο στο πεπτικό σύστημα) και ότι αυτές οι αλλαγές μπορεί να συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου.

Σε ποιο σημείο του παχέος εντέρου μπορεί να προκληθεί καρκίνος από τα αντιβιοτικά

Τώρα, στην μεγαλύτερη επιδημιολογική μελέτη που έχει εξερευνήσει ποτέ αυτόν τον σύνδεσμο, οι ερευνητές αναφέρουν ότι ο αυξημένος κίνδυνος μπορεί να είναι συγκεκριμένος για καρκίνους στο λεγόμενο εγγύς παχύ έντερο (proximal colon), το τμήμα του παχέος εντέρου που συνδέεται με το λεπτό έντερο και ξεκινά από την κάτω δεξιά περιοχή της κοιλιάς.

«Είναι ξεκάθαρο, όταν κοιτάξαμε τα δεδομένα, ότι είναι πολύ περιορισμένο στο εγγύς παχύ έντερο, ή στην δεξιά πλευρά του παχέος εντέρου», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, δρ. Sophia Harlid, ερευνήτρια καρκίνου στο Πανεπιστήμιο Umeå της Σουηδίας. Μάλιστα, ο κίνδυνος καρκίνου που σχετίζεται με τα αντιβιοτικά ήταν μεγαλύτερος στην αρχή του εγγύς παχέος εντέρου, που ονομάζεται “ανερχόμενο παχύ έντερο” (ascending colon), το οποίο εκτείνεται από την κάτω προς την άνω δεξιά περιοχή της κοιλιάς.

Καρκίνος του παχέος εντέρου: Πόσο μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος σε όσους παίρνουν αντιβιοτικά

Τα άτομα που έλαβαν αντιβιοτικά για περισσότερο από έξι μήνες παρουσίασαν τον υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου, σύμφωνα με την έρευνα, που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη (1 Σεπτεμβρίου, 2021) στο περιοδικό Journal of the National Cancer Institute. Σε σύγκριση με εκείνους που δεν είχαν πάρει αντιβιοτικά, αυτά τα άτομα είχαν 17% υψηλότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο στο ανερχόμενο παχύ έντερο.

Τούτου λεχθέντος, ακόμη και σύντομες θεραπείες με αντιβιοτικά ενέχουν έναν σχετικό κίνδυνο καρκίνου, αν και πολύ μικρότερο από αυτό που παρατηρήθηκε με τις πολύμηνες θεραπείες, διαπίστωσε η ερευνητική ομάδα. Αυτά τα δεδομένα μπορεί να παρέχουν έναν ακόμη λόγο για τον περιορισμό της υπερβολικής συνταγογράφησης αντιβιοτικών, πέραν του γνωστού κινδύνου εμφάνισης υπερβακτηρίων, ανθεκτικών στα αντιβιοτικά, είπε η δρ. Harlid.

Αυτά τα νέα ευρήματα συμφωνούν με τα αποτελέσματα μιας παρόμοιας, αλλά μικρότερης, μελέτης στο Ηνωμένο Βασίλειο, που δημοσιεύθηκε το 2019 στο περιοδικό Gut. Η σουηδική μελέτη “ευθυγραμμίστηκε με άλλα δεδομένα που είχαν παρατηρηθεί (…) πράγμα που ενισχύει την πεποίθηση ότι υπάρχει σχέση”, δήλωσε η δρ. Cynthia Sears, επικεφαλής συγγραφέας της βρετανικής μελέτης, η οποία δεν συμμετείχε στη νεότερη, σουηδική έρευνα.

Πώς πιστεύεται ότι τα αντιβιοτικά ίσως προκαλούν καρκίνο του παχέος εντέρου

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτές οι μελέτες εντοπίζουν μόνο έναν συσχετισμό. Δεν δείχνουν ότι τα αντιβιοτικά προκαλούν άμεσα τον επακόλουθο καρκίνο του παχέος εντέρου, δήλωσε η δρ. Sears, καθηγήτρια ιατρικής και ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins και καθηγήτρια μοριακής μικροβιολογίας και ανοσολογίας στην Σχολή Δημόσιας Υγείας του Bloomberg. Τούτου λεχθέντος, υπάρχουν θεωρίες για το πώς τα αντιβιοτικά μπορούν να κάνουν το εγγύς έντερο πιο ευάλωτο στην ανάπτυξη του καρκίνου.

«Η σκέψη μας είναι ότι τα αντιβιοτικά διαταράσσουν την ισορροπία του μικροβιώματος του εντέρου». Αυτό μπορεί να επιτρέψει σε μολυσματικά ζμικρόβια, όπως το Escherichia coli (γνωστό και ως E.coli) και το Klebsiella pneumoniae να επικρατήσουν επί των άλλων μικροβίων στο έντερο, είπε ο η δρ. Sears. Έτσι, αυξάνεται η φλεγμονή στο παχύ έντερο, δημιουργώντας αντιδραστικές χημικές ουσίες, που θα μπορούσαν να βλάψουν το DNA και να δημιουργήσουν όγκους. Επιπλέον, η εσωτερική επένδυση του εντέρου μπορεί στην συνέχεια να γίνει πιο διαπερατή, επιτρέποντας στα βακτήρια να διεισδύσουν από τα τοιχώματα του παχέος εντέρου και να ενωθούν μεταξύ τους σε γλοιώδεις δομές, που ονομάζονται βιοφίλμ. Μελέτες δείχνουν ότι σχεδόν όλοι οι καρκίνοι στο εγγύς παχύ έντερο (σχεδόν το 90%) σχετίζονται με τέτοια βιοφίλμ, είπε ο δρ. Sears.

Το εγγύς κόλον μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτο σε αυτές τις αλλαγές επειδή υπόκειται την μεγαλύτερη διαρροή αντιβιοτικών φαρμάκων από το λεπτό έντερο, είπε ο δρ. Sears. Στην συνέχεια, καθώς τα αντιβιοτικά κινούνται μέσω του παχέος εντέρου, τα μόριά τους διασπώνται σταδιακά. Αυτοί οι πιθανοί μηχανισμοί πρέπει να μελετηθούν περαιτέρω, αλλά προς το παρόν, η νέα μελέτη ενισχύει την ένδειξη, ότι υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στα αντιβιοτικά και τον καρκίνο του παχέος εντέρου, είπε.

Πώς έγινε η σουηδική μελέτη για τα αντιβιοτικά και τον καρκίνο του παχέος εντέρου

Η νέα μελέτη χρησιμοποίησε δεδομένα από το σουηδικό μητρώο καρκίνου για τον εντοπισμό δεκάδων χιλιάδων ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου, που είχαν διαγνωστεί μεταξύ 2010 και 2016. Επίσης, δεδομένα από το σουηδικό μητρώο συνταγογραφούμενων φαρμάκων επέτρεψαν στους ερευνητές να παρακολουθούν την χρήση αντιβιοτικών αυτών των ασθενών μεταξύ 2005 και 2016, για να δουν αν προέκυψαν κάποιοι συσχετισμοί. Συνέκριναν, επίσης, αυτούς τους καρκινοπαθείς με περισσότερα από 200.000 άτομα χωρίς καρκίνο από τον ευρύτερο σουηδικό πληθυσμό.

Αν και η ομάδα αποκάλυψε μια σαφή σχέση μεταξύ της χρήσης αντιβιοτικών και του καρκίνου στο ανερχόμενο παχύ έντερο, δεν βρήκε τέτοια σχέση με καρκίνους σε οποιοδήποτε μέρος του περιφερικού παχέος εντέρου, ή του ορθού.

Η ομάδα ήθελε να εντοπίσει την αιτία που τα αντιβιοτικά μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο στο εγγύς παχύ έντερο. Για να το κάνουν αυτό, έψαξαν στο μητρώο φαρμάκων για ιππογενή μεθεναμίνη, ένα αντιβιοτικό φάρμακο που βοηθά στην πρόληψη λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος. Αν και έχει αντιβακτηριακές επιδράσεις, αυτό το φάρμακο δεν μεταβάλλει το μικροβίωμα του εντέρου, επειδή μπορεί να ενεργοποιηθεί μόνο από την υψηλή οξύτητα των ούρων, εξήγησε η δρ. Harlid.

Με βάση λοιπόν την θεωρία ότι τα αντιβιοτικά αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου επηρεάζοντας το μικροβίωμα του εντέρου, η ιππογενής μεθεναμίνη δεν πρέπει να συνδέεται με τον ίδιο αυξημένο κίνδυνο. Και στην αναζήτηση όλων των δεδομένων τους, η ομάδα διαπίστωσε ότι, πράγματι, αυτό συνέβαινε:

Μόνο τα αντιβιοτικά που επηρεάζουν το μικροβίωμα του εντέρου έδειξαν σχέση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου.

Περιορισμοί της έρευνας

Αυτά τα αποτελέσματα ενισχύουν περαιτέρω την σχέση αντιβιοτικών-καρκίνου, αλλά η μελέτη εξακολουθεί να έχει τους περιορισμούς της.

Για παράδειγμα, τα σύνολα δεδομένων δεν περιλάμβαναν πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή των ατόμων, τις συνήθειες καπνίσματος, ή την κατανάλωση αλκοόλ. Όλα αυτά μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.
Ομοίως, οι συγγραφείς δεν μπορούσαν να καθορίσουν ποιοι ασθενείς θα μπορούσαν να λαμβάνουν αντιβιοτικά για μια υποκείμενη κατάσταση, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, που συνδέεται επίσης με τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Επιπλέον, το σουηδικό μητρώο συνταγογραφούμενων φαρμάκων παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις συνταγές φαρμάκων, αλλά δεν μπορεί να δείξει εάν τα άτομα ολοκλήρωσαν την πλήρη θεραπεία με τα αντιβιοτικά, ή όχι.
Εντούτοις, επειδή η μελέτη είναι τόσο μεγάλης έκτασης, «σίγουρα μας στρέφει προς την σωστή κατεύθυνση», είπε η δρ. Harlid.

Τα επόμενα ερευνητικά βήματα

Σε λίγα χρόνια, η ομάδα ελπίζει να πραγματοποιήσει μια ακόμη μεγαλύτερη μελέτη παρακολούθησης, όταν έχουν συγκεντρωθεί περισσότερα δεδομένα και τους ενδιαφέρει να δουν αν συγκεκριμένοι υπότυποι καρκίνου του παχέος εντέρου δείχνουν ισχυρότερη συσχέτιση με τα αντιβιοτικά. Οι καρκίνοι μπορούν να χωριστούν σε υποτύπους με βάση την συμπεριφορά των καρκινικών τους κυττάρων και τις γενετικές μεταλλάξεις που φέρουν. Αυτές οι λεπτές διαφορές επηρεάζουν το πού ακριβώς αναπτύσσεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου και πώς ανταποκρίνεται στις θεραπείες.

Εν τω μεταξύ, η δρ. Sears και οι συνεργάτες της συλλέγουν δεδομένα σχετικά με τα μικροβιώματα ατόμων με καρκίνο του παχέος εντέρου σε πρώιμο στάδιο, για να εντοπίσουν συγκεκριμένα μικρόβια του εντέρου που είναι σε ασυνήθιστα χαμηλή ή υψηλή συγκέντρωση. Καθώς οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν γιατί τα μικρόβια κάνουν τη διαφορά στον καρκίνο του παχέος εντέρου, προς το παρόν, οι γιατροί πρέπει να είναι επιλεκτικοί στο πότε και πώς συνταγογραφούν αντιβιοτικά, είπε η δρ. Sears.

Θεωρητικά, για εκείνους που πρέπει να πάρουν αντιβιοτικά, συμπληρώματα διατροφής θα μπορούσαν ενδεχομένως να βοηθήσουν στο να επαναφέρουν την ισορροπία του μικροβιώματός τους, είπε ο δρ. Sears. Αλλά και πάλι, προς το παρόν, η καλύτερη πορεία δράσης είναι απλά να μην παίρνετε αντιβιοτικά, όταν δεν είναι απαραίτητο, είπε η ίδια.

Καρκίνος του παχέος εντέρου: Αυτά είναι τα πρώιμα συμπτώματα που πρέπει να γνωρίζετε

Τις πιο πολλές φορές, ο καρκίνος του παχέος εντέρου αρχίζει με μικρές, μη-καρκινικές (καλοήθεις) μάζες κυττάρων, που ονομάζονται αδενωματώδεις πολύποδες. Με τον καιρό ορισμένοι από αυτούς τους πολύποδες εξελίσσονται σε καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου.

Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου αυξάνεται μετά την ηλικία των 50 ετών. Έχετε επίσης περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσετε καρκίνο στο παχύ έντερο, αν έχετε πρώτα πολύποδες του παχέος εντέρου, οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, ελκώδη κολίτιδα, ή νόσο του Crohn, αν ακολουθείτε μια χρόνια διατροφή πλούσια σε λιπαρά, ή αν καπνίζετε.

Οι πολύποδες μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα, τα οποία, ωστόσο, είναι συχνά πολύ ήπια και δεν γίνονται εγκαίρως αντιληπτά. Για το λόγο αυτό, οι γιατροί συστήνουν τακτικές εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου για την έγκαιρη πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, μέσω του ελέγχου των πολυπόδων πριν εξελιχθούν σε καρκίνο του παχέος εντέρου.

Καρκίνος του παχέος εντέρου: Πρώιμα συμπτώματα

• Ανεξήγητη αλλαγή στις συνήθεις κινήσεις του εντέρου σας, συμπεριλαμβανομένης συχνής διάρροιας, δυσκοιλιότητας ή αλλαγής στη συνοχή/σύσταση των κοπράνων σας
• Αιμορραγία από το ορθό ή αίμα στα κόπρανα σας
• Επίμονη κοιλιακή δυσφορία, όπως κράμπες, αέρια ή πόνος
• Μια αίσθηση ότι το έντερό σας δεν αδειάζει εντελώς όταν πηγαίνετε στην τουαλέτα
• Αδυναμία ή κόπωση
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους

Πολλοί άνθρωποι με καρκίνο του παχέος εντέρου δεν βιώνουν καθόλου συμπτώματα στα πρώιμα στάδια της νόσου. Όταν εμφανιστούν τα συμπτώματα, είναι πιθανό να ποικίλλουν, ανάλογα με το μέγεθος του καρκίνου και τη θέση του στο παχύ σας έντερο.