Άρθρο Γ.Ιωαννίδη για οικονομικά συμφέροντα και «ιεραρχικές ελίτ»: Πώς η εξουσία καθόρισε τα μέτρα για τον Covid-19

Άρθρο για το πως η πολιτική άλλαξε την επιστήμη έγραψε ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες στον κόσμο, ο Γιάννης Ιωαννίδης.

Ο Γιάννης Ιωαννίδης, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Stanford, είναι από τους πρώτους που μίλησε ενάντια στους σκληρούς αποκλεισμούς εις βάρος των πολιτών, με αφορμή τον κορωνοϊό, και συχνά δέχτηκε επίθεση για αυτό, έγραψε στο Tablet Magazine, σχολιάζοντας το πώς η επιστήμη χρησιμοποιήθηκε πολιτικά στην κρίση του COVID και επιστημονικές αρχές όπως ο σκεπτικισμός και ο αλτρουισμός ρίχτηκαν στην θάλασσα.

Στην αρχή, ο κ. Ιωαννίδης επισημαίνει ότι κατά την κρίση του COVID-19, οι ερμηνείες της επιστήμης για την επιβολή μέτρων επηρεάστηκαν από την εξουσία. Το πρόβλημα, ωστόσο, σύμφωνα με τον Ιωαννίδη, είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που ξαφνικά απέκτησαν ενδιαφέρον για όλα αυτά, δεν έχουν εκτεθεί ποτέ στα βασικά πρότυπα της επιστήμης.

Σύμφωνα με την βασική αρχή της γνώσης, γράφει ο κ. Ιωαννίδης, τα αποτελέσματα της επιστημονικής εργασίας είναι προϊόν συλλογικών προσπαθειών και πρέπει να είναι ελεύθερα διαθέσιμα σε όλα τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας. Επιπλέον, η αξιολόγηση της επιστημονικής έρευνας πρέπει να είναι ανεξάρτητη από το άτομο, την εθνικότητα και την θρησκεία του υπεύθυνου επιστήμονα. Οι ερευνητές δεν πρέπει να εργάζονται από προσωπικό συμφέρον, αλλά από πάθος για αύξηση της γνώσης και από αλτρουιστικά κίνητρα. Θα πρέπει επίσης να έχουν κάποιο σκεπτικισμό για να αμφισβητήσουν κριτικά τα τρέχοντα αποτελέσματα της έρευνας ξανά και ξανά.

Επιπλέον, ο Ιωαννίδης επισημαίνει ότι υπήρχαν προβλήματα στην επιστήμη ακόμη και πριν από την κρίση του κορωνοϊού: Η δωρεάν πρόσβαση σε δεδομένα, αρχεία καταγραφής και ανακαλύψεις ήταν ήδη περιορισμένη πριν. Επιπλέον, έγινε ολοένα και πιο προφανές ότι η καθολικότητα δεν ευδοκίμησε, αφού οι «ιεραρχικές ελίτ», δηλαδή μια μειοψηφία εμπειρογνωμόνων, κυριάρχησαν σε ορισμένους τομείς:

«Στη γειτονιά της επιστήμης, άνθησαν τεράστια οικονομικά και άλλα συμφέροντα και συγκρούσεις – και ο κανόνας του αλτρουισμού βρέθηκε στο περιθώριο».

Σύμφωνα με τον Ιωαννίδη, ο οργανωμένος σκεπτικισμός παραγκωνίστηκε, καθώς ακόμη και φερόμενα ως «έγκριτα» περιοδικά συχνά παρουσίαζαν αποτελέσματα με κάποια προκατάληψη.

Επιπλέον τονίζει πως το ερώτημα αν ο SARS-CoV-2 είναι φυσικής προέλευσης ή απελευθερώθηκε σε εργαστηριακό ατύχημα θα μπορούσε να είχε διευκρινιστεί πολύ πιο εύκολα εάν το Ινστιτούτο Ιολογίας στο Γουχάν είχε εργαστεί πιο διαφανώς. Η θεωρία ενός εργαστηριακού ατυχήματος παραμένει «δελεαστικά πιστευτή», ακόμα κι αν ο Ιωαννίδης δεν θέλει να δει την θεωρία ως την κυρίαρχη εξήγηση.

Σε σχέση με τις εκτιμήσεις για τον COVID δήλωσε πως εκτός από τους έμπειρους επιστήμονες, υπάρχουν επίσης πολλοί «φρεσκοψημένοι ειδικοί» με αμφισβητήσιμες αναφορές στην σκηνή. Ειδικότερα, τα κοινωνικά και τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης συνέβαλαν στην διάδοση τέτοιων «ψεύδο-ειδικών»:

«Όποιος δεν ήταν επιδημιολόγος ή ειδικός πολιτικής υγείας θα μπορούσε ξαφνικά να αναφερθεί ως επιδημιολόγος ή ειδικός σε θέματα πολιτικής υγείας από δημοσιογράφους που συχνά γνώριζαν ελάχιστα για αυτούς τους τομείς, αλλά αμέσως, ως διά μαγείας, ήξεραν ποιες απόψεις ήταν αληθινές. Αντίθετα, μερικοί από τους καλύτερους επιδημιολόγους και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής υγείας παραγκωνίστηκαν».

Η αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων είναι απαραίτητη για την καλή επιστήμη, αλλά όπως εξηγεί ο Ιωαννίδης, αυτό χαρακτηρίζεται ως «προδοσία» και «εγκατάλειψη» από την αυταρχική εκδοχή της δημόσιας υγείας. Παρουσίασαν την κρίση με τον κορωνοϊό λες και κάποιος «βρίσκεται σε πόλεμο»:

«Στον πόλεμο όλοι πρέπει να υπακούουν στις εντολές. Εάν δοθεί εντολή να πάει ένα τρένο προς τα δεξιά και μερικοί στρατιώτες να εξερευνήσουν τον ελιγμό προς τα αριστερά, θα πυροβοληθούν ως λιποτάκτες. Ο επιστημονικός σκεπτικισμός έπρεπε να πυροβοληθεί χωρίς να ερωτήσεις. Οι διαταγές ήταν ξεκάθαρες», γράφει ο Έλληνας επιστήμων.

Η πολιτική είχε σαφή επιρροή στην επιστήμη, σύμφωνα με τον Ιωαννίδη:

«Η πολιτική είχε επιβλαβές αντίκτυπο στην επιστήμη της πανδημίας. Αυτή η πολιτική “με το πρόσχημα της δημόσιας υγείας” δεν έβλαψε μόνο την επιστήμη. Έχει επίσης υπονομεύσει την συμμετοχική δημόσια υγεία, όπου οι άνθρωποι υποχρεώνονται σε συγκεκριμένες οδούς».