Φάρμακα
Σε αντιπαράθεση είχαν έρθει τον Ιούλιο δύο από τις πιο ισχυρές προσωπικότητες στην αντιμετώπιση της πανδημίας, λόγω της άρνησης της Pfizer να αποκαλύψει τα συστατικά του εμβολίου της.
Ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, άσκησε δριμεία κριτική στην «σοκαριστική ανισορροπία» αναφορικά με τις προμήθειες των εμβολίων. Σύμφωνα με το Bloomberg, που επικαλείται πηγές που συμμετείχαν στην τηλεδιάσκεψη, ο επικεφαλής του ΠΟΥ είπε πως είναι απαράδεκτο οι φαρμακευτικές που επιδιώκουν υψηλότερες τιμές για τα προϊόντα τους να προμηθεύουν κατά κύριο λόγο τις πλούσιες χώρες – και τώρα να προωθούν τις αναμνηστικές δόσεις και πάλι για λίγες πλούσιες χώρες. «Ειλικρινά, δεν βλέπω τη δέσμευση που περίμενα από εσάς», είπε ο Τέντρος στους εκπροσώπους των φαρμακευτικών.
Από την πλευρά του, ο Άλμπερτ Μπουρλά, διευθύνων σύμβουλος της Pfizer, της οποίας το εμβόλιο έχει χορηγηθεί σε πάνω από 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους, απάντησε ότι ο Τέντρος μιλάει «συναισθηματικά». «Όχι δεν μιλάω συναισθηματικά. Είναι απολύτως αναγκαίο να παράσχουμε περισσότερα εμβόλια στους φτωχούς» επανέλαβε ο επικεφαλής του ΠΟΥ. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 6% των κατοίκων της Αφρικής ήταν πλήρως εμβολιασμένοι στις αρχές Νοεμβρίου (βέβαια έχουν καταφέρει να αποκτήσουν ανοσία της αγέλης ακόμα και έτσι).
Στο επίκεντρο της κόντρας είναι το ποιος θα έχει τον έλεγχο για τις μυστικές φόρμουλες των εμβολίων, που αξίζουν πολλά δισεκατομμύρια δολάρια.
Η Pfizer μαζί με τη γερμανική BioNΤech παρήγαγαν ένα από τα πιο αποτελεσματικά εμβόλια στον κόσμο, το οποίο και αναμένεται να αποφέρει έσοδα 36 δισ. δολαρίων φέτος. Τα δεδομένα για τη διανομή των εμβολίων καταδεικνύουν ότι η Pfizer είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής εμβολίων κατά της Covid-19 στις πλούσιες χώρες. Στις αρχές Νοεμβρίου ανακοίνωσε ότι και το χάπι της για τον κορωνοϊό είναι αποτελεσματικό, αφού μειώνει κατά 89% τις νοσηλείες και τους θανάτους.
Τους τελευταίους μήνες έχει αρχίσει να αυξάνει τη διανομή εμβολίων και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Έως τις 7 Νοεμβρίου είχε παραδώσει περισσότερες από 658 εκατ. δόσεις σε χώρες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Έως το τέλος του έτους αναμένεται να φτάσει στο 1,1 δισ. δόσεις. Είναι πρόθυμη να επιταχύνει κι άλλο τις παραδόσεις προς φτωχές χώρες, αλλά υπάρχει κάτι που δεν διαπραγματεύεται: η μυστική φόρμουλα του εμβολίου.
Ινδία, Νότια Αφρική και άλλες χώρες έχουν προτείνει την κατάργηση της πατέντας στα εμβόλια και τις θεραπείες της Covid-19. Ωστόσο η Pfizer είναι κατηγορηματικά αντίθετη, με τον Μπουρλά να χαρακτηρίζει τα δικαιώματα πατέντας «το αίμα» της έρευνας στον ιδιωτικό τομέα. «Η πρόταση για κατάργηση της πατέντας στηρίζεται στην εσφαλμένη ιδέα ότι η πρόσβαση στα εμβόλια περιορίζεται από τα σημερινά επίπεδα παραγωγής τους» επισημαίνει η Pfizer σε γραπτή απάντησή της στο Bloomberg. «Η φαρμακοβιομηχανία είναι στον σωστό δρόμο για να παράγει αρκετά εμβόλια για ολόκληρο τον πληθυσμό του κόσμου έως τα μέσα του επόμενου έτους» συμπληρώνει.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ είχε δηλώσει στις αρχές Μαΐου ότι θα στηρίξει την πρόταση για κατάργηση της πατέντας. Ωστόσο πολλές χώρες ήταν αντίθετες, θεωρώντας ότι οι εταιρείες που επένδυσαν (χωρίς να γνωρίζουν από πριν τα αποτελέσματα) σε έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων και εμβολίων δικαιούνται να έχουν τον έλεγχο της πατέντας τους.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg, η Pfizer είχε αιφνιδιαστεί από τη στάση της αμερικανικής κυβέρνησης. Έναν μήνα αργότερα κατέληξε σε συμφωνία να πουλήσει 500 εκατ. δόσεις σε τιμές κόστους στις ΗΠΑ, προκειμένου η ισχυρότερη χώρα του πλανήτη να τις διανείμει σε φτωχές χώρες. Έκτοτε οι δόσεις στο συγκεκριμένο πρόγραμμα διπλασιάστηκαν στο 1 δισεκατομμύριο και η πρόταση για την κατάργηση της πατέντας δεν προχώρησε.
Τι θα κάνουν οι άλλες φαρμακευτικές
Η Pfizer δεν σκοπεύει να αλλάξει στάση. Η Moderna ωστόσο ίσως ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο. Είναι σε διαπραγματεύσεις με την μη κερδοσκοπικό οργανισμό Medicines Patent Poοl, που θέλει να καταστήσει φάρμακα και τεχνολογίες προσβάσιμα σε σε όλους.
Η Moderna, η οποία έχει λιγότερο από τα μισά έσοδα της Pfizer από το εμβόλιο, αναμένεται να έχει κέρδη ύψους 12,2 δισ. δολ. προ φόρων φέτος. Η Johnson & Johnson δεσμεύτηκε να πουλήσει τα εμβόλιά της χωρίς κέρδος κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η AstraZeneca μεταπήδησε σε ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο στις 12 Νοεμβρίου, λέγοντας ότι η πανδημία περνούσε σε μια «ενδημική» φάση – μια φάση στην οποία η ασθένεια εντοπίζεται μόνο σε συγκεκριμένους ανθρώπους ή σε ορισμένες περιοχές.
Η Pfizer δεν έχει συνεργαστεί με το Medicines Patent Pool για το εμβόλιο της, αλλά συζητά με την ομάδα για διεύρυνση της πρόσβασης στο χάπι της για την Covid. Όπως και με τα εμβόλια, θα υπάρξει μάχη για το ποιος θα είναι πρώτος στη σειρά.
