Δύσπνοια: Ποιες είναι οι αιτίες και πώς μπορείτε να την αντιμετωπίσετε;

Η δύσπνοια είναι το δυσάρεστο συναίσθημα που νιώθει ένας άρρωστος όταν δεν του φτάνει ο αέρας που αναπνέει. Φυσιολογικά συμβαίνει στην έντονη άσκηση.

Μπορεί να ξεκινήσει ξαφνικά (οξεία δύσπνοια) ή μπορεί να έχει βαθμιαία εγκατάσταση (εβδομάδες ή και μήνες) και ονομάζεται χρόνια δύσπνοια.

Δύσπνοια: Ποιες είναι οι αιτίες της ξαφνικής δύσπνοιας

Διάφορες καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν δύσπνοια. Οι συχνότερες αιτίες της οξείας – ξαφνικής δύσπνοιας είναι:

• Προβλήματα των πνευμόνων όπως άσθμα, λοιμώξεις, βρογχίτιδα, πνευμονική εμβολή. Αυτές οι καταστάσεις ενδεχομένως να προκαλέσουν κι άλλα συμπτώματα, π.χ. η πνευμονική λοίμωξη μπορεί να συνοδεύεται από πυρετό και βήχα.
• Καρδιολογικά προβλήματα, όπως η καρδιακή προσβολή ή η καρδιακή ανεπάρκεια. Η καρδιακή προσβολή μπορεί επίσης να συνοδεύεται από πόνο ή αίσθημα βάρους στο στήθος. Καρδιακή ανεπάρκεια συμβαίνει όταν η καρδιά δεν μπορεί να στείλει όσο αίμα χρειάζεται στα διάφορα όργανα του σώματος.
• Σοβαρή αλλεργική αντίδραση (ονομάζεται “αναφυλαξία”). Μπορεί να συνοδεύεται από φαγούρα και εξανθήματα.
• Εγκυμοσύνη. Μπορεί να είναι φυσιολογικό μία έγκυος να έχει δυσκολία στην αναπνοή της, συνήθως όταν κουράζεται ή ξαπλώνει ύπτια.

Δύσπνοια: Ποιες είναι οι αιτίες της χρόνιας δύσπνοιας

• Παχυσαρκία ή έλλειψη γυμναστικής.
• Η δύσπνοια συνήθως είναι σύμπτωμα στον καρκίνο του πνεύμονα

Άλλα αίτια δύσπνοιας είναι:

• Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια,
• Η χρόνια περιοριστικού τύπου πνευμονοπάθεια
• Η διάμεση πνευμονική ίνωση
• Η πλευριτική συλλογή
• Οι παθήσεις του φάρυγγα, λάρυγγα και της τραχείας.
• Η πνευμονική εμβολή
• Η πνευμονική εμβολή
• Το Ο.Ε.Μ. (οξύ έμφραγμα το μυοκαρδίου)
• Καρδιακός Επιπωματισμός
• Η παράλυση νεύρων του διαφράγματος

Επίσης πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα εξωθωρακικά αίτια:

• η μεταβολική οξέωση (αναπνοή Kussmaul),
• η βλάβη του αναπνευστικού κέντρου (όγκοι, εγκεφαλίτιδες, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια),
• η αναιμία,
• καταστάσεις με αυξημένες ανάγκες σε οξυγόνο (υπερθυρεοειδισμός, άσκηση)
• η εισρόφηση τοξικών ουσιών
• καταστάσεις αγωνίας και άγχους (σύνδρομο υπεραερισμού)
• δηλητηρίαση με σαλικυλικά
• αναιμία
• χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια

Που οφείλεται η δύσπνοια προσπάθειας

Η δύσπνοια προσπαθείας οφείλεται σε πνευμονική συμφόρηση λόγω στάσης του αίματος στα πνευμονικά τριχοειδή. Λόγω αδυναμίας της αριστεράς κοιλίας (καρδιακή ανεπάρκεια) να εξωθήσει το αίμα προς τα “εμπρός” αυτό λιμνάζει με αποτέλεσμα αύξησης της τελοδιαστολικής πίεσης στην αριστερή κοιλία. Η αυξημένη αυτή πίεση μεταφέρεται προς τα “πίσω”, με αποτέλεσμα αύξηση της πίεσης στον αριστερό κόλπο, πνευμονικές φλέβες και πνευμονικά τριχοειδή. Η προκαλούμενη πνευμονική συμφόρηση μειώνει τη διατασιμότητα των πνευμόνων αυξάνοντας το έργο της αναπνοής (δύσπνοια), κυρίως, με το να προκαλεί διάμεσο πνευμονικό οίδημα.

Στα πρώιμα στάδια της καρδιοπάθειας εμφανίζεται δύσπνοια μόνο σε έντονη άσκηση. Ο ασθενής παραπονείται ότι μια προσπάθεια που παλαιότερα δεν τον οδηγούσε σε λαχάνιασμα τώρα τον κάνει να λαχανιάζει.

Καθώς επιτείνεται η πνευμονική συμφόρηση επέρχονται μόνιμες μεταβολές στους πνεύμονες: Ελαττώνεται η διατασιμότητα των πνευμόνων σε ηρεμία και επέρχεται πάχυνση των διαστημάτων μεταξύ του αίματος των τριχοειδών και του αέρος των κυψελίδων. Τέτοιες μεταβολές ελαττώνουν τον κίνδυνο οξέος πνευμονικού οιδήματος και παρέχουν τη δυνατότητα στον οργανισμό να ανθίσταται σε υψηλές πιέσεις στα πνευμονικά τριχοειδή.

Στα τελικά στάδια η δύσπνοια εμφανίζεται στην ηρεμία.

Πως προκαλείται οξύ πνευμονικό οίδημα

Όταν η πνευμονική συμφόρηση είναι οξεία και βαριά, επέρχεται δύσπνοια στη μικρή κόπωση και προκαλείται πνευμονικό οίδημα καθώς υγρό διέρχεται προς τις κυψελίδες από τα πνευμονικά τριχοειδή.

Ο ασθενής είναι ανήσυχος, φοβισμένος, έχει βήχα, αφρώδη πτύελα, εφίδρωση, ψυχρά άκρα και δεν μπορεί να ξαπλώσει.

Από την αντικειμενική εξέταση διαπιστώνεται ταχυκαρδία και μικρός σφυγμός. Η υψηλή αρτηριακή πίεση, είναι καλό προγνωστικό σημείο σε αντίθεση με την χαμηλή αρτηριακή πίεση

Τι είναι δύσπνοια ηρεμίας και παροξυσμική νυκτερινή δύσπνοια

Η δύσπνοια ηρεμίας και η παροξυσμική νυκτερινή δύσπνοια παρέρχονται όταν ο ασθενής ανακάθεται (ορθόπνοια), αποτελεί δε σημείο βαριάς πάθησης. Ο μηχανισμός της ορθόπνοιας περιλαμβάνει αύξηση της πίεσης των πνευμονικών τριχοειδών όταν ο ασθενής είναι ξαπλωμένος.

Η παροξυσμική νυκτερινή δύσπνοια συμβαίνει κλασικά τη νύχτα, συχνά μετά από μια κοπιαστική ημέρα ή μετά από υπερβολική λήψη άλατος ή υγρών, ξυπνάει τον ασθενή χαρακτηριστικά γύρω στις 2 το πρωί και η δύσπνοια παρέρχεται αν ο ασθενής ανακαθίσει στο κρεβάτι του ή σηκωθεί ενώ χειροτερεύει όταν ξαπλώσει.

Η δύσπνοια της οξείας πνευμονικής συμφόρησης, αν δεν αναταχθεί, θα οδηγήσει σε οξύ πνευμονικό οίδημα που μπορεί να προκαλέσει κυκλοφορικό σοκ, με ανησυχία, άγχος, διεγέρσεις, εφίδρωση, ταχυκαρδία, ταχύπνοια και οξεία αναπνευστική δυσφορία.

Που σχετίζεται με χαμηλή καρδιακή παροχή

Όταν η καρδιακή παροχή δεν επαρκεί για την ικανοποίηση των μεταβολικών αναγκών του σώματος, συμβαίνει υπεραερισμός και επακολουθεί δύσπνοια. Δεν είναι αναγκαίο να υπάρχει πνευμονική συμφόρηση, παρόλο που η δύσπνοια μοιάζει με εκείνη της πνευμονικής συμφόρησης και σχετίζεται ποσοτικά με την προσπάθεια.

Που σχετίζεται με μεγάλο υψόμετρο

Δύσπνοια από πνευμονικό οίδημα μπορεί να συμβεί σε άτομα που εκτίθενται απότομα σε υποξία, σε υψόμετρο 2000 m ή περισσότερο. H δύσπνοια αρχίζει συνήθως το βράδυ ή στη διάρκεια της πρώτης διανυκτέρευσης σε μεγάλο υψόμετρο. Είναι δυνατό να προσβληθούν ακόμα και άτομα που είχαν στο παρελθόν εγκλιματιστεί σε μεγάλα ύψη, όταν γυρίσουν σ’ αυτά μετά από διαμονή στο επίπεδο της θάλασσας.

Αν δεν γίνει θεραπεία μπορεί να εμφανιστεί δύσπνοια, βήχας, αφρώδη ροδόχροα πτύελα και στο τέλος κυκλοφορική καταπληξία. Έτσι πεθαίνουν οι ορειβάτες. Αποτελεσματικές μέθοδοι θεραπείας είναι η εισπνοή οξυγόνου και η επάνοδος σε χαμηλότερο υψόμετρο. O αιτιολογικός μηχανισμός είναι η αύξηση της διαπερατότητας των κυψελιδοτριχοειδών μεμβρανών των πνευμόνων.

Η ακτινογραφία θώρακα δείχνει δραματικές μεταβολές που εξαφανίζονται γρήγορα με τη θεραπεία.

Δύσπνοια: Πως γίνεται η διάγνωση της αιτίας

Γίνεται με το ιστορικό του ασθενή, την κλινική εξέταση και τον εργαστηριακό έλεγχο που μπορεί να περιλαμβάνει αρχικά:

α. Αιματολογικές εξετάσεις

β. Ακτινογραφία θώρακος

γ. Ηλεκτροκαρδιογράφημα

δ. Σπιρομέτρηση.

Ανάλογα με τα αποτελέσματα των παραπάνω εξετάσεων μπορεί να γίνει και περαιτέρω έλεγχος.

Θεραπευτική αντιμετώπιση της αιτίας

Η θεραπεία μπορεί να είναι απλή ή να απαιτεί τον συνδυασμό και τη συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων (πχ πνευμονολόγου και καρδιολόγου). Σε κάθε περίπτωση όμως ο θεράπων ιατρός θα ενημερώσει τον ασθενή για τις θεραπευτικές επιλογές που υπάρχουν.

Η υποξαιμία που προκαλείται από τη δύσπνοια αντιμετωπίζεται με χορήγηση Ο2 (οξυγόνου), ώστε να υπάρχει μερική τάση αρτηριακού Ο2 >= 88% ώστε να παρέχεται το κατάλληλο Ο2 στους ιστούς.

Ο κορεσμός Ο2 πρέπει να διατηρηθεί > 93% αν υπάρχει έμφραγμα μυοκαρδίου ή εγκεφαλική ισχαιμία. Η χορήγηση μορφίνης απαγορεύεται στη Χ.Α.Π.

Η χορήγηση βρογχοδιασταλτικών εισπνοών και κορτιζόνης μπορεί να επιφέρει άμεση βελτίωση της αναπνοής. Το ίδιο ισχύει και σε καταστάσεις καρδιακής ανεπάρκειας, με τη χορήγηση διουρητικών και άλλων καρδιολογικών φαρμάκων, ενώ σε μια μεγάλη συλλογή υγρού στο θώρακα η παρακέντηση μπορεί να προσφέρει γρήγορη ανακούφιση.

Σε κάθε περίπτωση, την άμεση αντιμετώπιση της δύσπνοιας θα πρέπει να ακολουθήσει η ειδική θεραπεία της αιτίας.

Ένας ασθενής πρέπει να πάει στο νοσοκομείο όταν έχει βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό ή όταν μαζί με τη δύσπνοια εμφανίζει και πόνο στο στήθος ή ναυτία ή όταν η δύσπνοια από μόνη της είναι σοβαρή.