Οικογενειακός γιατρός: «Εγκλωβισμένοι» οι ασφαλισμένοι- Όλα όσα πρέπει να ξέρετε

Αντιμέτωποι με τις ελλείψεις του συστήματος δημόσιας υγείας, που έχουν λάβει δραματικές διαστάσεις στο πεδίο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), με τις Τοπικές Μονάδες Υγείας και τους οικογενειακούς γιατρούς να αποτελούν κυρίως σχέδια επί χάρτου, βρίσκονται οι Έλληνες ασφαλισμένοι του ΕΟΠΥΥ. Κι αυτό ενώ βλέπουν με έντονη ανησυχία και το κύμα των εποχικών ιώσεων να υψώνεται απειλητικά εναντίον τους.

Παρά το αφήγημα της Αριστοτέλους για την υλοποίηση της μεταρρύθμισης της ΠΦΥ και την κάλυψη των Ελλήνων με τον θεσμό του οικογενειακού γιατρού, οι ασφαλισμένοι είναι εγκλωβισμένοι σε περίπτωση που προκύψει κάποιο πρόβλημα υγείας: είτε πηγαίνουν σε ιδιώτη γιατρό και πληρώνουν την επίσκεψη, είτε περιμένουν επί ώρες στις Τοπικές Μονάδες Υγείας (ΤΟΜΥ), στα Κέντρα Υγείας και στα Επείγοντα των δημόσιων νοσοκομείων. Σημειωτέον πως ένας από τους απώτερους στόχους του θεσμού του οικογενειακού γιατρού ήταν η αποσυμφόρηση των επειγόντων στο ΕΣΥ, κάτι που προς το παρόν φαίνεται πολύ μακρινό.

Ερωτήσεις που ευλόγως προκύπτουν από τις βαριές δυσλειτουργίες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και τις τεράστιες ελλείψεις σε γιατρούς, απαντούνται με σκοπό να συμβάλλουν στον προσανατολισμό των εκατομμυρίων ασφαλισμένων που έχουν… χαθεί μέσα στο πεδίο της δημόσιας υγείας και τις «μεταρρυθμίσεις».

1. Τι είναι ο οικογενειακός γιατρός;

Ο οικογενειακός γιατρός θεσμοθετήθηκε με τον νόμο 4486/2017. Είναι για τους ενήλικες ο γενικός γιατρός ή ο παθολόγος και για τα παιδιά έως 14 χρόνων ο παιδίατρος. Κάθε οικογενειακός γιατρός θα έχει συγκεκριμένο πληθυσμό ευθύνης: θα μπορεί να παρακολουθεί μέχρι 2.250 ενήλικες και μέχρι 1.500 παιδιά.

2. Ποιος είναι ο ρόλος του;

Ο οικογενειακός γιατρός λειτουργεί ως τροχονόμος για το σύστημα υγείας, αξιολογεί δηλαδή τη βαρύτητα και το επείγον των περιστατικών και αναλόγως θα τα κατευθύνει είτε σε άλλον γιατρό, ειδικευμένο, είτε σε Κέντρο Υγείας είτε σε νοσοκομείο. Επίσης, θα έχει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη θεμάτων υγείας στον πληθυσμό ευθύνης του. Για τον λόγο αυτό καταρτίζει τον ατομικό φάκελο υγείας κάθε πολίτη από τον πληθυσμό ευθύνης του.

3. Πού βρίσκεται ο οικογενειακός γιατρός;

Ο οικογενειακός γιατρός βρίσκεται στις Τοπικές Μονάδες Υγείας (ΤΟΜΥ) που λειτουργούν – βεβαίως υπάρχει μεγάλη απόκλιση στο χρονοδιάγραμμα λειτουργίας τους καθώς έπρεπε να έχουν ανοίξει μεχρι το τέλος του περασμένου Δεκεμβρίου 239 ΤΟΜΥ κι έχουν ανοίξει μόλις 101. Μία ακόμη ΤΟΜΥ θα εγκαινιαστεί πανηγυρικά την ερχόμενη Πέμπτη στο Μοσχάτο, παρουσία του αναπληρωτή υπουργού Υγείας, Παύλου Πολάκη. Επίσης, οικογενειακοί γιατροί θεωρούνται οι παθολόγοι, γενικοί γιατροί και παιδίατροι των Κέντρων Υγείας. Τέλος, υπάρχουν οι ιδιώτες οικογενειακοί γιατροί, δηλαδή οι γιατροί που έχουν συμβληθεί με τον ΕΟΠΥΥ.

4. Πόσοι είναι οι οικογενειακοί γιατροί;

Παρά τις εξαγγελίες της ηγεσίας του υπουργείου για μια μεταρρύθμιση που έχει δυναμική και βελτιώνεται συνεχώς, ο οικογενειακός γιατρός αναζητείται με πολλή αγωνία τόσο απο το υπουργείο και τον ΕΟΠΥΥ όσο και από τους ασφαλισμένους. Από τους 4.000 γιατρούς που θεωρητικά θα στελέχωναν τις δομές της ΠΦΥ, υπάρχουν μόλις 250 στις Τοπικές Μονάδες Υγείας (ΤΟΜΥ) και άλλοι 700 ιδιώτες, παθολόγοι, γενικοί γιατροί και παιδίατροι, συμβεβλημένοι με τον ΕΟΠΥΥ. Με μόλις το 25% των θέσεων των οικογενειακών γιατρών καλυμμένες, είναι προφανές πως οι 9 εκατομμύρια ασφαλισμένοι του ΕΟΠΥΥ έχουν ελάχιστες πιθανότητες να βρουν οικογενειακό γιατρό και συνεπώς δωρεάν πρόσβαση σε πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Μέχρι στιγμής έχουν γραφτεί σε οικογενειακό γιατρό περίπου 1, 2 εκατ. Έλληνες και εκκρεμούν περίπου 400.000 αιτήσεις προς εγγραφή.

5. Πώς γίνεται η εγγραφή στον οικογενειακό γιατρό;

Ο πολίτης μπορεί να πραγματοποιήσει την εγγραφή του στην ΤΟΜΥ της περιοχής του (εάν λειτουργεί), προσκομίζοντας λογαριασμό κοινής ωφέλειας στο όνομά του ή εναλλακτικά υπεύθυνη δήλωση στην οποία θα δηλώνει που κατοικεί μόνιμα, βεβαίωση ΑΜΚΑ και ταυτοποιητικό έγγραφο (π.χ. φωτοτυπία ταυτότητας, διαβατηρίου). Σε περίπτωση που στην περιοχή του δεν υπάρχουν ΤΟΜΥ, μπορεί να εγγραφεί με τον ίδιο τρόπο σε γενικό γιατρό ή παθολόγο του τοπικού Κέντρου Υγείας ή άλλων δημόσιων δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, όπως είναι τα Πολυδύναμα Περιφερειακά Ιατρεία, τα Περιφερειακά ή Τοπικά Ιατρεία. Σε περίπτωση που και αυτή η επιλογή δεν είναι εφικτή, ο πολίτης μπορεί να επιλέξει από τους διαθέσιμους συμβεβλημένους με τον ΕΟΠΥΥ οικογενειακούς γιατρούς της περιοχής του.

Εναλλακτικά, υπάρχει η δυνατότητα εγγραφής μέσω της ΗΔΙΚΑ (www.rdv.healthnet.gr) με τους κωδικούς του Taxis Net και επιλογή του μενού «Οικογενειακός Γιατρός». Σε αυτήν την περίπτωση δεν χρειάζεται να προσκομισθεί βεβαίωση ΑΜΚΑ. Ωστόσο, η ηλεκτρονική εγγραφή δεν είναι τόσο απλή όσο πιθανόν ακούγεται διότι στο τέλος ο πολίτης θα πρέπει να επισκεφθεί και τον οικογενειακό γιατρό του, ώστε να δώσει την αίτησή του και να την ενεργοποιήσει ο γιατρός και να του δώσει επίσης κωδικούς πρόσβασης στην ΠΦΥ.

6. Τι μπορεί να κάνει ο ασφαλισμένος αν δεν βρει κανέναν γιατρό;

Δεν πρόκειται για υποθετική ερώτηση, αλλά η πραγματικότητα με την οποία έρχονται αντιμέτωποι πλέον εκατομμύρια ασφαλισμένοι. Ο αριθμός των οικογενειακών γιατρών είναι πολύ μικρός, περίπου 1.000, ενώ χρειάζονταν 4.000. Ενώ και η κατανομή αυτων που υπάρχουν είναι προβληματική. Σε πάρα πολλές περιοχές υπάρχουν μόνο οι γιατροί των Κέντρων Υγείας ή των Πολυιατρείων, και καθόλου ιδιώτες. Αυτό σημαίνει πως για εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένων, ανα δήμο, δεν υπάρχουν πάρα μόνο λίγες δεκάδες γιατρών, και αυτοί κυρίως σε Κέντρα Υγείας ή στα Πολυδύναμα Περιφερειακά Ιατρεία ή στις ΤΟΜΥ. Στην πράξη δύο επιλογές έχουν οι ασφαλισμένοι που δεν βρίσκουν γιατρό στην ΠΦΥ: είτε πηγαίνουν ιδιωτικά σε γιατρό είτε απευθύνονται σε όποια δημοσια δομή είναι προσβάσιμη και μπορει να τους εξυπηρετήσει, ακόμη κι αυτο σημαίνει πολύωρη αναμονή. Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των ελλείψεων σε πολλές και πολυπληθείς περιοχές, εξετάζεται νέα διαίρεση της περιφέρειας σε τομείς οι οποίοι ενδεχομένως να περιλαμβάνουν και γειτονικούς δήμους, ωστόσο αυτο δεν έχει αποτυπωθεί ακόμη στο σύστημα της ΗΔΙΚΑ.

7. Ποιο θα είναι το ωράριο του γιατρού, εάν υποτεθεί ότι αυτός βρίσκεται τελικά;

Ο ιδιώτης συμβεβλημένος με τον ΕΟΠΥΥ οικογενειακός γιατρός βάσει της σύμβασής του είναι υποχρεωμένος να δέχεται δωρεάν τους πολίτες στο ιατρείο του σε ωράριο που ο ίδιος επιλέγει, ωστόσο αυτό το ωράριο δεν μπορεί να είναι λιγότερες από 20 ώρες εβδομαδιαίως. Στις ΤΟΜΥ το ωράριο λειτουργίας είναι 07.00 – 15.00 και 14.00 – 22.00.

8. Τι θα ισχύσει με τις επισκέψεις σε άλλους γιατρούς, πλην του οικογενειακού;

Για ραντεβού με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων, πλην παθολόγων, γενικών γιατρών και παιδίατρων, θεωρητικά απαιτείται η παραπομπή από τον οικογενειακό γιατρό. Το σύστημα των παραπομπών τυπικά έχει ξεκινήσει από την 1η Ιανουαρίου αλλά επί της ουσίας δεν έχει ξεκινήσει εφόσον υπάρχουν τόσα προβλήματα. Θεωρείται δεδομένη η… χαλαρότητα στις επισκέψεις στους ειδικευμένους γιατρούς. Έχουν ήδη εξαιρεθεί από το σύστημα των παραπομπών από τον οικογενειακό γιατρό οφθαλμίατροι, οδοντίατροι, γυναικολόγοι και ψυχίατροι. Όπου υπάρχουν αυτοί οι γιατροί, είτε σε δημόσιες δομές είτε συμβεβλημένοι μεσω ΕΟΠΥΥ, οι πολίτες τους επισκέπτονται δωρεάν χωρίς παραπεμπτικό από παθολόγο ή παιδίατρο. Επίσης, οι χρόνιοι ασθενείς επισκέπτονται μία φορά τον οικογενειακό τους γιατρό και λαμβάνουν ένα παραπεμπτικό ετήσιας διάρκειας, και για το συγκεκριμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν συνεχίζουν να επισκέπτονται τον ειδικό τους γιατρό.

9. Εάν υπάρχει ήδη οικογενειακός γιατρός, πχ γιατρός που παρακολουθεί χρόνια, κάποιον πολίτη, μπορεί να γίνει αυτός και επισήμως ο οικογενειακός;

Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εφόσον ο γιατρός έχει ενταχθεί στο σύστημα της ΠΦΥ, δηλαδή είτε είναι γιατρός σε ΤΟΜΥ της περιοχής κατοικίας του ενδιαφερόμενου πολίτη είτε είναι ιδιώτης συμβεβλημένος με τον ΕΟΠΥΥ. Και στις δύο περιπτώσεις ακολουθείται η διαδικασία εγγραφής.

10. Υπάρχει χρονική προθεσμία για την εγγραφή;

Σύμφωνα με το σχέδιο του υπουργείου Υγείας η προθεσμία για την εγγραφή στον οικογενειακό γιατρό έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 2018. Η ίδια ημερομηνία είχε αναφερθεί ως εναρκτήρια για την εφαρμογή του νέου συστήματος παραπομπών από τον οικογενειακό στον ειδικευμένο γιατρό, ωστόσο η πραγματικότητα των ελλείψεων και των «μπαλωμάτων» όπως το ότι βάφτισαν οικογενειακούς γιατρούς με το ζόρι και μερικές εκατοντάδες παθολόγους και παιδιάτρους των Κέντρων Υγείας, δεν επιτρέπει να τηρηθεί η χρονική προθεσμία. Σιωπηρά έχει δοθεί επ΄αόριστον παράταση. Οι εγγραφές γίνονται και θα γίνονται οσο υπαρχουν ασφαλισμένοι που αιτούνται την εγγραφή τους σε κάποιον οικογενειακό γιατρό. Και επισης, βρίσκονται σε άμεση συσχέτιση με τον αριθμό των γιατρών που μπαίνουν στο σύστημα, είτε με τις προκηρύξεις για γιατρους των ΤΟΜΥ που κάνει το υπουργείο, είτε με τις συμβάσεις που υπογράφουν οι γιατροί με τον ΕΟΠΥΥ.

11. Είναι υποχρεωτική η εγγραφή στον οικογενειακό γιατρό;

Για όσους αναζητούν τη δωρεάν πρόσβαση σε γιατρό, η εγγραφή σε οικογενειακό γιατρό είναι μονόδρομος. Αλλά και στην περίπτωση που κάποιος επιδιώξει την εγγραφή, δεν σημαίνει ότι αυτή μπορεί να υλοποιηθεί καθώς ενδέχεται να μην υπάρχουν διαθέσιμοι οικογενειακοί γιατροί. Το βέβαιον είναι πώς δεν αλλάζει κάτι αναφορικά με τις επισκέψεις στους ιδιώτες ιατρούς. Όποιος έχει την οικονομική δυνατότητα, μπορεί να «αγοράζει» υπηρεσίες Υγείας από όποιον ιδιώτη επαγγελματία υγείας επιλέξει.