Χασμουρητό: Γιατί μας είναι απαραίτητο;

Μυστήριο εξακολουθεί να καλύπτει την αιτία του χασμουρητού, αν και οι επιστήμονες έχουν μερικές θεωρίες.

Γιατί μας είναι απαραίτητο το χασμουρητό; Μόνο και μόνο επειδή νυστάζουμε, βαριόμαστε ή μόλις ξυπνήσαμε; Ή προσπαθεί να πετύχει κάτι ο οργανισμός;

«Κατ’ αρχάς, το χασμουρητό παρατηρείται και σε πολλές άλλες περιστάσεις», απαντά στην εφημερίδα New York Times ο δρ Adrian Guggisberg, καθηγητής Κλινικής Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. «Εμφανίζεται, λ.χ., όταν πεινάμε, όταν νιώθουμε άγχος ή όταν ετοιμαζόμαστε να αρχίσουμε μία νέα δραστηριότητα.

»Επιπλέον, όσοι κάνουν πτώσεις με αλεξίπτωτο συχνά αναφέρουν ότι χασμουριούνται πριν πηδήξουν από το αεροπλάνο. Αντίστοιχα, μέλη των δυνάμεων ασφαλείας έχουν αναφέρει ότι χασμουριούνται πριν εμπλακούν σε επικίνδυνα περιστατικά. Και πολλοί άνθρωποι χασμουριούνται όταν διαβάζουν».

Τι εξυπηρετεί όμως το χασμουρητό σε αυτές τις περιστάσεις; «Ουδείς γνωρίζει με βεβαιότητα», απαντά. «Δεν έχουμε παρατηρήσει ακόμα κάποιο αποτέλεσμα του χασμουρητού στη φυσιολογία του σώματος, που να δικαιολογεί την εμφάνισή του σε συγκεκριμένες στιγμές».

Έως πριν από τρεις δεκαετίες, οι επιστήμονες πίστευαν ότι το χασμουρητό εμφανίζεται για να τροφοδοτηθεί ο οργανισμός με άφθονο οξυγόνο, σε περιστάσεις που είχε έλλειψη. Η θεωρία αυτή, όμως, καταρρίφθηκε το 1987 σε μια σειρά πειραμάτων και εγκαταλείφθηκε.

Δρόσισμα του εγκεφάλου
Μία σύγχρονη θεωρία πρεσβεύει ότι το χασμουρητό είναι ένας μηχανισμός για το δρόσισμα του εγκεφάλου, με στόχο να αυξηθεί η εγρήγορση.

Τη θεωρία αυτή έχει εξετάσει σε αρκετές μελέτες ο Dr. Andrew Gallup, επίκουρος καθηγητής Ψυχολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

Όπως εξηγεί, το χασμουρητό εμπεριέχει μια βαθιά ανάσα που συνοδεύεται από έντονη διάταση (στρέτσινγκ) της γνάθου. Ακολουθεί μία βραχύτερη εκπνοή του αέρα και ταχύ κλείσιμο της γνάθου.

«Αυτή η αλληλουχία αυξάνει τη ροή αίματος στο κρανίο, με αποτέλεσμα να δροσίζεται ο εγκέφαλος», υποστηρίζει. «Το δρόσισμά του είναι σημαντικό, διότι όταν αυξάνεται η σωματική θερμοκρασία, νιώθουμε υπνηλία και κόπωση. Με το χασμουρητό όμως ίσως καθυστερεί η έναρξη του ύπνου, καθώς αυξάνεται έως ένα βαθμό η εγρήγορσή μας».

Δεν αποκλείεται όμως να ισχύει και το αντίστροφο. Να διευκολύνει, δηλαδή, τον ύπνο το δρόσισμα του εγκεφάλου, δεδομένου πως όταν κοιμόμαστε, εκ φύσεως πέφτει η θερμοκρασία του σώματός μας.

Είναι μεταδοτικό
Ό,τι κι αν ισχύει, γεγονός παραμένει ότι το ροχαλητό είναι μεταδοτικό. Έχει διαπιστωθεί πως όταν χασμουριέται ένα άτομο, μπορεί να τον ακολουθήσουν πολλοί άλλοι. Και όσο πιο στενή σχέση έχει μαζί τους, τόσο πιθανότερο είναι να «κολλήσουν» το χασμουρητό του.

Μελέτες του εγκεφάλου έχουν δείξει πως όταν βλέπουμε κάποιον να χασμουριέται, ενεργοποιούνται τα τμήματά του που σχετίζονται με την κοινωνική λειτουργία.

Με άλλα λόγια, χασμουριόμαστε μαζί με τους άλλους ως ομάδα – και αυτό ίσως υποδηλώνει ότι «το χασμουρητό χρησιμεύει και για να συντονίζει την εγρήγορση ανάμεσα στα μέλη της ίδιας ομάδας», εκτιμά ο Dr. Gallup.