Η κατάθλιψη αλλοιώνει τη σκέψη!

Η κατάθλιψη και οι υποκατηγορίες της εμφανίζεται με πολλές διαφορετικές μορφές.

Το πλήθος, η ένταση και η επιμονή των συμπτωμάτων παρουσιάζουν μεγάλη διαφοροποίηση. Η συχνότητα εμφάνισης των επεισοδίων ποικίλλει.

Ορισμένα άτομα θα έρθουν αντιμέτωπα με ένα μεμονωμένο μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους σε αντίθεση με άλλα, που θα βιώσουν επαναλαμβανόμενα και πολλαπλά επεισόδια.

Στον «Δυτικό» κόσμο, οι άνθρωποι θα βιώσουν κατά μέσον όρο 6 καταθλιπτικά επεισόδια στη ζωή τους.

Είναι επίσης πιθανό η κατάθλιψη να αποκτήσει χρόνιο και μονιμότερο χαρακτήρα — αν και σε αυτές τις περιπτώσεις η μορφή με την οποία εκφράζεται είναι γενικά ηπιότερη και βραδύτερη στην εξέλιξή της.

Πάντως, παραμένει εξίσου, αν όχι περισσότερο, διαβρωτική για τον ψυχισμό και δυσκολότερα διαγνώσιμη και ιάσιμη. Περισσότερα για αυτούς τους τύπους κατάθλιψης στις οικείες ενότητες.

Σημαντική συμβολή στην κατανόηση της νόσου αποτελεί το γνωσιακό μοντέλο του Beck. Σύμφωνα με αυτό υπάρχουν ασύνειδα και στρεβλά υποκείμενα μοτίβα που έχουν αναπτυχθεί στα πρώιμα αναπτυξιακά ψυχολογικά στάδια του ατόμου διαμορφωμένα από περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Τα μοτίβα αυτά συχνά παραμένουν ανενεργά μέχρι την πυροδότησή τους από κάποιο εξωτερικό συμβάν.

Υπό την επίδραση αυτών των μοτίβων-σχημάτων αναδύονται αυτόματες αρνητικές σκέψεις–λογικές πλάνες, οι οποίες αν και εσφαλμένες φαντάζουν πειστικές και έγκυρες στο άτομο. Εξαιτίας της επικράτησής τους στον νου προκαλούν αρνητικά συναισθήματα που με τη σειρά τους ωθούν το άτομο σε αυτουποϋπονομευτικές συμπεριφορές. Το άτομο δηλαδή βιώνει την εξής ακολουθία:

1. Εξωτερικό Ερέθισμα →

2. Αυτόματη Αρνητική Σκέψη (το περιεχόμενο της οποίας διαμεσολαβείται και υπαγορεύεται από τα ασύνειδα, εδραιωμένα υποκείμενα σχήματα-μοτίβα) →

3. Αρνητικό Συναίσθημα →

4. Δυσλειτουργική Συμπεριφορά / Κατάθλιψη. Τα υποκείμενα αυτά μοτίβα σχετίζονται με τρεις τομείς της ζωής του ατόμου (Γνωσιακή Τριάδα):

την εικόνα για τον εαυτό

την εικόνα για τους άλλους

τις προσδοκίες για το μέλλον

Όπως προαναφέραμε η πυροδότηση αυτών των μοτίβων-σχημάτων οδηγεί αυτόματα στην ανάδυση λογικά εσφαλμένων και αρνητικών ιδεών (γνωσιών). Ανάλογα με το είδος τους και τις λογικές στρεβλώσεις που αντιπροσωπεύουν διακρίνονται σε πέντε κατηγορίες:

Διχότομη σκέψη: η τάση δηλαδή να ερμηνεύονται τα πάντα βασισμένα σ’ ένα απλουστευτικό δίπολο σωστού-λάθους, άσπρου-μαύρου, χωρίς ενδιάμεσες διαβαθμίσεις λογικών ερμηνειών, π.χ. «Αν η εργασία μου δεν βαθμολογηθεί με άριστα μετά από τόση προσπάθεια, τότε έχω αποτύχει παταγωδώς».

Αυθαίρετα συμπεράσματα: η λογικά εσφαλμένη ερμηνεία κάποιου γεγονότος που δεν βασίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα, π.χ. «Πήρα τηλέφωνο, αλλά έχει περάσει ήδη μισή ώρα και δεν με ξαναπήρε πίσω. Σίγουρα είδε την κλήση μου, αλλά με βλέπει σαν βάρος και ενόχληση».

Επιλεκτική αφαίρεση: η επικέντρωση δηλαδή σε ένα μεμονωμένο γεγονός για την εξαγωγή καθολικών συμπερασμάτων, π.χ. «Το ανέκδοτο που είπα στην παρέα έκανε τους πάντες να γελάσουν εκτός απ’ τον Γιάννη, ήταν σίγουρα κρυάδα. Οι υπόλοιποι γέλασαν απλώς από ευγένεια.»

Υπεργενίκευση: η εξαγωγή δηλαδή ενός καθολικού αρνητικού συμπεράσματος με βάση ένα μεμονωμένο γεγονός, π.χ. «Απέτυχα φέτος να περάσω στις Πανελλήνιες, πάντα το ίδιο θα συμβαίνει, δεν είμαι ικανός να πετύχω.»

Προσωποποίηση: η πεποίθηση ότι τα πάντα στρέφονται προσωπικά εναντίον του ατόμου είτε για να το προσβάλλουν είτε για να του θέσουν εμπόδια, π.χ. «Σε όλους τυχαίνουν πάντα οι βάρδιες που θέλουν στη δουλειά, μόνο σ’ εμένα πέφτουν αυτές που δεν θέλω.»