Έχουμε 7 «ωρολόγια του γήρατος» – Τι μας γερνάει περισσότερο;

Φαίνεται ότι γερνάμε γιατί γερνούν τα βλαστοκύτταρά μας, δηλαδή τα κύτταρα του οργανισμού που έχουν ως αποστολή την ανάπτυξη, την επούλωση και την ανανέωση, επισημαίνει ο καθηγητής Bιοχημείας στο ΑΠΘ, Γεώργιος Κολιάκος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με την ιδιότητα του προέδρου της οργανωτικής επιτροπής του 1ου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Αναγεννητικής Ιατρικής, με θέμα: «Νεότερα δεδομένα στη Βιολογία και τις Ιατρικές Εφαρμογές των Βλαστοκυττάρων», το οποίο διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.

Παράλληλα τονίζει ότι από τις δεκάδες χιλιάδες εφαρμογές των βλαστοκυττάρων σε δημοσιευμένες παρατηρήσεις και κλινικές δοκιμές, είναι σήμερα γνωστό ότι τα νεαρά βλαστοκύτταρα είναι πιο αποτελεσματικά από τα γηρασμένα σε ό,τι αφορά τη θεραπευτική τους δράση.

“Δημοσιευμένες μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι η χορήγηση νεαρών βλαστοκυττάρων σε γηρασμένα πειραματόζωα αντιστρέφει το γήρας και τα ανανεώνει, ενώ μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η θεραπεία αυτή αυξάνει και το προσδόκιμο επιβίωσης σε γηρασμένα ποντίκια. Πρόσφατα δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα δύο κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους μέσης ηλικίας 75 ετών με γεροντική καχεξία, οι οποίες συμπεραίνουν ότι νεαρά μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μπορούν να χορηγηθούν ενδοφλεβίως με ασφάλεια στις περιπτώσεις αυτές και ότι η θεραπεία αυτή βελτίωσε τα συμπτώματα της νόσου” εξηγεί ο κ . Κολιάκος.

Σε ομιλία του με θέμα «Τα ωρολόγια του γήρατος» που θα κάνει σε στρογγυλό τραπέζι στο πλαίσιο του συνεδρίου ο κ. Κολιάκος ορίζει ως γήρας την με το πέρασμα του χρόνου απορρύθμιση, μείωση ή και παύση των φυσιολογικών σωματικών λειτουργιών όλων των συστημάτων του οργανισμού, που οδηγούν τελικά στον θάνατο.

«Το γήρας αφορά όλα τα συστήματα του οργανισμού, με έμφαση κυρίως στο αναπαραγωγικό σύστημα, τα αισθητήρια όργανα, το μυοσκελετικό σύστημα, το δέρμα, το ανοσοποιητικό, αναπνευστικό και το νευρικό σύστημα. Ο άνθρωπος αλλάζει σε εμφάνιση με την πάροδο της ηλικίας, ενώ οι λειτουργίες του οργανισμού του σιγά- σιγά καταρρέουν. Η “φυσιολογική διάρκεια ζωής” του ανθρώπου φαίνεται να καθορίζεται από κάποιο χρονόμετρο που μετράει αντίστροφα από τη στιγμή της γέννησης μέχρι τη στιγμή του θανάτου» αναφέρει ο κ. Κολιάκος.

Τα επτά ωρολόγια του γήρατος

Αυτό το χρονόμετρο στο οποίο αναφέρεται ο κ. Κολιάκος ουσιαστικά είναι επτά «ωρολόγια», που όμως σχετίζονται και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους. Ένα από αυτά τα «ωρολόγια» είναι το «ωρολόι των βλαστοκυττάρων». Τα άλλα είναι το ορμονικό, το ανοσολογικό, το οξειδωτικό, το μιτοχονδριακό, το εξωκυττάριο και το ωρολόι του κυτταρικού πυρήνα».

«Το “ορμονικό ωρολόι” είναι ιδιαίτερα προφανές στις γυναίκες με την έναρξη της εμμηνόπαυσης, αλλά και άλλοι αδένες όπως ο θύμος αδένας και η επίφυση αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Μάλιστα, ο θύμος αδένας αρχίζει να υποστρέφεται από την ηλικία των 17 ετών» αναφέρει ο κ. Κολιάκος στην ομιλία του. Παράλληλα εξηγεί ότι η υποστροφή του θύμου αδένα (κεντρικού αδένα του ανοσοποιητικού), αλλά και του μυελού των οστών καθορίζουν και το «ανοσολογικό ωρολόι», που κάνει το ανοσοποιητικό μας σύστημα όλο και πιο αδύναμο με την πάροδο της ηλικίας.

«Οι ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου που παράγονται από τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού προκαλούν περίπου 500.000 μεταλλάξεις ανά κύτταρο καθημερινά, τόσο στο πυρηνικό όσο και στο μιτοχονδριακό DNA. Οι μεταλλάξεις αυτές επιδιορθώνονται συνεχώς από ειδικά ένζυμα. Όμως οι ελάχιστες που ξεφεύγουν οδηγούν είτε σε απόπτωση (θάνατο του κυττάρου) είτε σε γήρανση είτε σε καρκίνο. Οι μεταλλάξεις στο DNA των μιτοχονδρίων μπορεί να δημιουργήσουν ανενεργά μιτοχόνδρια.

Στα μιτοχόνδρια γίνεται η ένωση του οξυγόνου με το υδρογόνου και η παραγωγή του ΑΤΡ (τριφωσφορική αδενοσίνη), του φορέα ενέργειας του κυττάρου. Τα ανενεργά μιτοχόνδρια δεν παράγουν ενέργεια (ΑΤΡ), αλλά ούτε και ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, και σιγά σιγά αντικαθιστούν τα ενεργά μιτοχόνδρια κάνοντας το κύτταρο αναερόβιο, άρα μη ικανό να ανταποκριθεί στις ενεργειακές του ανάγκες και τη λειτουργική του αποστολή Στον εξωκυττάριο χώρο οι ελεύθερες ρίζες ευνοούν τη σύνδεση της γλυκόζης στις εξωκυττάριες πρωτείνες (κολλαγόνα ελαστίνη κλπ) και τη δημιουργία των προϊόντων προχωρημένης γλυκοσυλίωσης (AGEs).

Αυτά όταν συνδεθούν με έναν ειδικό υποδοχέα των κυττάρων (RAGE) προκαλούν την παραγωγή ακόμη περισσότερων ελευθέρων ριζών. Επίσης κατά τη διαδικασία αυτή η εξωκυττάρια ουσία σκληραίνει, κάνοντας το δέρμα και τα αγγεία να χάνουν την ελαστικότητά τους. Στα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται με κάθε κυτταρική διαίρεση, οι άκρες των χρωματοσωμάτων μικραίνουν. Ένα ένζυμο, η τελομεράση, αποκαθιστά αυτή τη βλάβη. Η τελομεράση δεν είναι ενεργή σε όλα τα κύτταρα. Επιπλέον το υψηλό οξειδωτικό στρες μειώνει την ενεργότητα της τελομεράσης» προσθέτει ο κ.Κολιάκος.

Αναφέρει τέλος ότι τα βλαστοκύτταρα υφίστανται και αυτά τις παραπάνω επιδράσεις και γερνάνε. Έτσι δεν μπορούν να ανανεώσουν πλέον τα κύτταρα που αποπίπτουν και φαίνεται ότι γερνάμε επειδή γερνάνε τα βλαστοκύτταρα μας, τα κύτταρα του οργανισμού που έχουν ως αποστολή τους την ανάπτυξη, την επούλωση και την ανανέωση.

Αναφέρει τέλος ότι τα βλαστοκύτταρα υφίστανται και αυτά τις παραπάνω επιδράσεις και γερνάνε. Έτσι δεν μπορούν να ανανεώσουν πλέον τα κύτταρα που αποπίπτουν και φαίνεται ότι γερνάμε επειδή γερνάνε τα βλαστοκύτταρα μας, τα κύτταρα του οργανισμού που έχουν ως αποστολή τους την ανάπτυξη, την επούλωση και την ανανέωση.