Βακτήριο εξελίσσεται και εξαπλώνεται στα νοσοκομεία

Επιστήμονες στη Βρετανία ανακάλυψαν ότι ένα κοινό βακτήριο (Clostridium difficile) που μολύνει το έντερο προκαλώντας έντονη διάρροια, εξελίσσεται πλέον σε δύο ξεχωριστά είδη, εκ των οποίων το ένα με το πέρασμα του χρόνου έχει ήδη αναπτύξει μεγάλη προσαρμοστικότητα, ώστε να εξαπλώνεται στα νοσοκομεία.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Δρ. Νιτίν Κουμάρ του Ινστιτούτου Wellcome Sanger, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο Nature Genetics, πραγματοποίησαν τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα διεθνώς γενετική ανάλυση του Clostridium difficil («κλωστηριδίου του δύσκολου»), δείχνοντας ότι αυτό συνεχίζει να εξελίσσεται ανταποκρινόμενο στην ανθρώπινη συμπεριφορά.

Οι επιστήμονες εντόπισαν μια σειρά από αλλαγές στο γονιδίωμα του νεοεμφανισθέντος είδους του βακτηρίου, οι οποίες του επιτρέπουν να αντέχει στα κοινά απολυμαντικά των νοσοκομείων και να εξαπλώνεται εύκολα μέσα στους χώρους τους. Εκτιμάται ότι το νέο είδος του βακτηρίου, που αποτελεί την κυριότερη αιτία σοβαρής διάρροιας σχετιζόμενης με τα αντιβιοτικά παγκοσμίως, ευθύνεται πλέον για πάνω από τα δύο τρίτα των νοσοκομειακών λοιμώξεων με C.difficile.

Τα βακτήρια C.difficile υπάρχουν στο πεπτικό σύστημα περίπου ενός υγιούς ανθρώπου στους 30 διεθνώς. Όταν κάποιος είναι υγιής, εκατομμύρια «καλά» βακτήρια του εντέρου κρατούν το εν λόγω βακτήριο υπό έλεγχο, όταν όμως ο ασθενής λαμβάνει αντιβιοτικά που «θερίζουν» τα βακτήρια του εντέρου του, ανατρέποντας την έως τότε μικροβιακή ισορροπία, το C.difficile μένει ελεύθερο να πολλαπλασιασθεί, να παράγει τοξίνες, να προκαλέσει φλεγμονή του εντέρου και σοβαρή διάρροια.

Το βακτήριο, που αφθονεί στα νοσοκομεία, επιβιώνει για αρκετό χρόνο πάνω στα χέρια και στις επιφάνειες (τουαλέτες, ρούχα, άλλα αντικείμενα) και εξαπλώνεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του στόματος.

Οι ερευνητές συνέλεξαν, καλλιέργησαν, ανέλυσαν και συνέκριναν γενετικά 906 στελέχη του βακτηρίου, τα οποία απομόνωσαν από ανθρώπους, ζώα (σκύλους, χοίρους, άλογα κ.α.) και το περιβάλλον σε 33 χώρες, ανακαλύπτοντας έτσι ότι το C.difficile σήμερα πλέον εξελίσσεται σε δύο ξεχωριστά είδη.

«Το ένα είδος έχει εξειδικευθεί για να εξαπλώνεται στα νοσοκομειακά περιβάλλοντα. Αυτό το νέο είδος έχει αρχίσει να εμφανίζεται εδώ και χιλιάδες χρόνια και άρχισε να προσαρμόζεται στις σύγχρονες ιατρικές πρακτικές και στην ανθρώπινη διατροφή προτού καν υπάρξουν νοσοκομεία. Είναι η πρώτη φορά που κάποιος μελέτησε τα γονιδιώματα του C.difficile και το εντόπισε», δήλωσε ο Κουμάρ.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτό το σχετικά πρόσφατο βακτήριο (C.difficile κλάδος Α), που έκανε την πρώτη εμφάνιση του πριν περίπου 76.000 χρόνια και σταδιακά εξελίχθηκε γενετικά ώστε να αποκτήσει νέες ιδιότητες προσαρμοσμένες στο ανθρώπινο περιβάλλον, ιδίως μετά το τέλος του 16ου αιώνα, ανευρίσκεται πλέον περίπου στο 70% των δειγμάτων από ασθενείς εισηγμένους σε νοσοκομεία. Αρκετά στελέχη του συνεχίζουν να εξελίσσονται και να προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες που συναντούν, ακόμη και στα πιο σύγχρονα νοσοκομεία.