Φυσική Κατάσταση
Η Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς είναι καθιερωμένη εδώ και 20 χρόνια και διοργανώνεται κάθε χρόνο στις 29 Σεπτεμβρίου από την Διεθνή Ομοσπονδία Καρδιάς, με την υποστήριξη της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.
Ένας από τους κεντρικούς στόχους είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού σε παγκόσμιο επίπεδο για τις καρδιαγγειακές παθήσεις που τείνουν να μετατραπούν σε «πανδημία» για ολόκληρο τον πλανήτη αφού πλήττουν και τις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες αλλά και ανθρώπους από τις αναπτυσσόμενες.
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραμένουν πρώτη αιτία θνησιμότητας στον κόσμο και αφορούν όχι μόνο τους άνδρες ηλικίας 50-59 ετών αλλά και νέους ηλικίας κάτω των 35 ετών ενώ οι γυναίκες φαίνεται να αποδεικνύονται πιο τυχερές εξαιτίας του ότι λαμβάνουν προειδοποιήσεις (πόνους στην καρδιά) οπότε δύνανται να προλαμβάνουν κάποια καρδιακά επεισόδια.
Ένα από τα συχνότερα νοσήματα της καρδιάς είναι η στεφανιαία νόσος η οποία περιγράφεται ως η στένωση των αρτηριών που αιματώνουν τον καρδιακό μυ λόγω συσσώρευσης αθηρωματικού υλικού (ενός μαλακού λιπώδους υλικού) το οποίο δημιουργείται στην εσωτερική επιφάνεια αφού αλληλεπιδράσει με στοιχεία του αίματος αλλά και λίπη που μεταφέρονται με το αίμα. Εξαιτίας της προοδευτικής αυτής στένωσης, ο καρδιακός μυς δεν τροφοδοτείται επαρκώς με αίμα προκαλώντας ισχαιμία του μυοκαρδίου. Το σημαντικό εδώ είναι πως η διαδικασία της αθηροσκλήρωσης είναι ασυμπτωματική όποτε η παρουσία της είναι ιδιαίτερα ύπουλη και επικίνδυνη.
Μόνο στην Ελλάδα, κάθε χρόνο καταγράφονται περισσότερα από 15.000 νέα περιστατικά της στεφανιαίας νόσου ενώ είναι επαρκώς αποδεδειγμένο πως η ελάττωση του βάρους (που μειώνει και το πολύ επικίνδυνο ενδοκοιλιακό λίπος), η μεσογειακή διατροφή καθώς και η κατανάλωση αυστηρά μέχρι δυο φλιτζανιών καφέ την ημέρα μειώνουν αισθητά τον κίνδυνο ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου. Η αρτηριακή πίεση, οι αυξημένες τιμές χοληστερόλης, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ αναφέρονται ως οι μεγαλύτεροι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη της. Τι συμβαίνει όμως με την ψυχολογία και πώς αυτή επιδρά στις παθήσεις της καρδιάς;
Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι η καρδιά αποτελεί το κέντρο της νόησης και των συναισθημάτων και υπήρξε ο κύριος εμπνευστής της καρδιοκεντρικής θεωρίας, ενώ στην συνέχεια η επιστημονική έρευνα απέδειξε περίτρανα ότι το κέντρο της νόησης και των συναισθημάτων είναι ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ενώ η καρδιά εξακολουθεί να αποτελεί τον βασικό καθρέπτη των ψυχοσυναισθηματικων διεργασιών.
Υπάρχει άρρηκτα συνδεδεμένη σχέση λοιπόν μεταξύ του ψυχικού μας κόσμου και της καρδιάς αφού τα δυνατά συναισθήματα όπως η αγάπη, ο θυμός, η μεγάλη ευτυχία, η έντονη στεναχώρια εκφράζονται μέσω της αύξησης των καρδιακών παλμών και της αρτηριακής πίεσης. Όταν κάποιος είναι ερωτευμένος η καρδιά του χτυπά δυνατά ενώ η στεναχώρια μας «ραγίζει» την καρδιά. Τα συναισθήματα επηρεάζουν την καρδιά άμεσα μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος και έμμεσα μέσω των νευροενδοκρινών οδών.
Παρατηρείται έντονα ερευνητικά και εμπειρικά ωστόσο πως μια καρδιολογική διαταραχή είναι ικανή να δημιουργήσει ψυχοπαθολογία που μπορεί να εκφραστεί μέσω άγχους και κατάθλιψης. Το άγχος και η κατάθλιψη καθώς και η μειωμένη φυσική δραστηριότητα (που ενδέχεται να είναι αποκύημα των παραπάνω διαταραχών) ανήκουν στους παράγοντες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου άρα οι δυο αυτές διαταραχές συνδέονται αμφίδρομα αφού και προκαλούνται και προκαλούν παθήσεις της καρδιάς.
Όσον αφορά το στρες, γνωρίζουμε πως η οξεία αντίδραση στρες οδηγεί κατά κανόνα σε ταχεία αύξηση της αρτηριακής πίεσης, του ρυθμού της αναπνοής και της καρδιακής συχνότητας (αρρυθμίες) που εκφράζουν την έκκριση ορμονών (π.χ. κορτιζόλη), ελέγχονται από τον άξονα υποθάλαμο και υπόφυσης και αποκαθίστανται συνήθως πολύ γρήγορα μετά την αποδρομή του στρεσογόνου ερεθίσματος. Στο χρόνιο στρες όμως παρατηρείται αύξηση των επιπέδων ομοκυστεΐνης και της δραστηριότητας των αιμοπεταλίων τα οποία οδηγούν σε θρομβογένεια και προδιαθέτουν την εκδήλωση καρδειαγγειακών επεισοδίων. Επίσης από την δεκαετία του 1950, βάση κλινικών παρατηρήσεων οι καρδιολόγοι Meyer Friedman και Ray Rosenman συνέδεσαν χαρακτηριστικά της προσωπικότητας (μεγάλη ανταγωνιστικότητα, φιλοδοξία, επιθυμία για γρήγορη κοινωνική άνοδο/επαγγελματική επιτυχία με συνεχή αίσθηση έλλειψης χρόνου) με την συχνή εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων.
Οι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ωστόσο πως η μεγαλύτερη προδιάθεση για την εκδήλωση στεφανιαίας νόσου είναι ο συνεχής αρνητισμός που εκδηλώνεται μέσα από τα εχθρικά συναισθήματα, χαρακτηριστικό που προεξέχει στην κλινική κατάθλιψη αλλά και στις αγχώδεις διαταραχές επαυξάνονται όμως από την έλλειψη κοινωνικής στήριξης και παρατηρούνται ιδιαίτερα και στα περιθωριοποιημένα άτομα. Ο λόγος είναι πως στις παραπάνω ψυχοπαθολογικές συνθήκες αυξάνονται:
Αρτηριακή πίεση
Ολική χοληστερόλη
LDL- χοληστερόλη
Ομοκυστεΐνη,
Συγκολλητικότητα αιμοπεταλίων / θρόμβοι στο αίμα
Κατανάλωση λιπαρών τροφών και πλούσιων σε θερμίδες
Επίσης οι Fraseure-Smith αλλά και αναρίθμητες άλλες έρευνες έδειξαν πως η διάγνωση της κατάθλιψης μετά από ένα οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου αυξάνει την θνησιμότητα λόγω της αύξησης των αιφνίδιων θανάτων από αρρυθμία στην ομάδα των καταθλιπτικών σε σύγκριση με τους μη καταθλιπτικούς συγγενείς.
Ο κλάδος εκείνος της Ψυχικής Υγείας που ασχολείται με την διασύνδεση ψυχής και σώματος ονομάζεται Διασυνδετική Ψυχιατρική και εφαρμόζεται συνήθως στα πλαίσια των Γενικών Νοσοκομείων αλλά και της πρωτοβάθμιας περίθαλψης με κλήτευση του Ψυχολόγου ή Ψυχιάτρου όταν η ιατρική ομάδα έχει ερωτήματα για την ψυχική υγεία του ασθενούς ή όταν η ψυχική υγεία ενός ασθενούς επηρεάζει την φροντίδα και την θεραπεία του.
Καλό λοιπόν για όλους μας θα είναι να φροντίσουμε ψυχή και σώμα και να μην αναβάλλουμε το ετήσιο check up μας καθώς και την φροντίδα της ψυχική μας υγείας αφού η πρόληψη σώζει!
