Υγεία
Η αυξημένη συγκέντρωση ουρικού οξέος στο αίμα μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για τον οργανισμό, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε μια οδυνηρή φλεγμονώδη νόσο των αρθρώσεων, την ουρική αρθρίτιδα.
Η ουρική αρθρίτιδα οφείλεται στην εναπόθεση κρυστάλλων ουρικού οξέος στο εσωτερικό των αρθρώσεων και γύρω από αυτές, ενώ προσβάλλει συνήθως άτομα άνω των 50 ετών, κυρίως άνδρες. Η διατροφή έχει καθοριστικό ρόλο για την πρόληψη και τη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας, καθώς μπορεί να ρυθμίσει τα επίπεδα του ουρικού οξέος στο αίμα. Το ουρικό οξύ στον άνθρωπο είναι το τελικό προϊόν του μεταβολισμού των πουρινών που αποτελούν συστατικό των πρωτεϊνών. Το αυξημένο ουρικό οξύ στο αίμα οφείλεται σε αυξημένη διαιτητική κατανάλωση ή σε αυξημένη ενδογενή παραγωγή πουρινών ή και σε μειωμένη απέκκρισή του από τους νεφρούς, ενώ δεν αποκλείεται και ο συνδυασμός αυτών των μηχανισμών.
Διατροφικές οδηγίες
Για τη μείωση του ουρικού οξέος συστήνεται η τήρηση μιας δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε πουρίνες, αλλά και με συγκεκριμένες συστάσεις σε μακροθρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες), υγρά και άλλα χαρακτηριστικά της δίαιτας. Τα τρόφιμα χωρίζονται σε τρεις ομάδες, σε αυτά που απαγορεύονται, σε αυτά που επιτρέπεται η κατανάλωση μικρής ποσότητας και σε αυτά που καταναλώνονται ελεύθερα. Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά τα τρόφιμα κάθε ομάδας:
Τρόφιμα που απαγορεύονται
-αυξημένης περιεκτικότητας σε πουρίνες
Πρέπει να αποφεύγονται τόσο σε οξεία φάση όσο και σε φάση ύφεσης
Συκώτι, σπλήνα, νεφρά, γλυκάδια, μυαλό, μπέικον, τηγανητά και όλα τα σνακ.
Σούπες κρέατος, ψαριού, κοτόπουλου και σάλτσα από κρέας.
Αντζούγιες, σαρδέλες, ρέγκα, σκουμπρί, αβγοτάραχο, χτένια, μύδια, μαρίδα, γαρίδες.
Κυνήγια (πέρδικα, λαγός), χήνα.
Αμύγδαλα, μαγιά.
Τρόφιμα που επιτρέπονται σε μικρή ποσότητα
-μέτριας περιεκτικότητας σε πουρίνες
Μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, κατσίκι, πουλερικά (μέχρι 60-90 γραμμάρια καθημερινά).
Ψάρια (εκτός των απαγορευμένων), οστρακοειδή (μέχρι 60-90 γραμμάρια καθημερινά).
Ελαιόλαδο, βούτυρο, μαργαρίνη, μαγιονέζα, ζάχαρη, γλυκά, παγωτό, ζελέ, μαρμελάδα, αποξηραμένα φρούτα.
Σπαράγγια, σπανάκι, φασόλια, φακές, αρακάς, κουκιά, μανιτάρια, ντομάτα, κουνουπίδι (μέχρι ½ φλιτζάνι καθημερινά).
Πατάτες τηγανητές.
Καφές, κακάο, τσάι, ανθρακούχα αναψυκτικό, σοκολάτα.
Τρόφιμα που καταναλώνονται ελεύθερα
-μειωμένης περιεκτικότητας σε πουρίνες
Ψωμί, δημητριακά, κράκερ, ζυμαρικά, πατάτες, ρύζι, λαχανικά (εκτός αυτών με μέτρια περιεκτικότητα σε πουρίνες, βλ. παραπάνω).
Χορτόσουπες, τουρσί, ελιές, μπαχαρικά, καρυκεύματα, ξίδι, πίκλες, ποπ κορν.
Γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι, τυρί) με χαμηλά λιπαρά, αβγό, μέλι.
Φρούτα, χυμοί φρούτων.
Ξηροί καρποί (εκτός από τα αμύγδαλα).
Ειδικότερες διατροφικές συστάσεις και συμπεριφορές
Τι ισχύει για…
Τους υδατάνθρακες
Συστήνεται η πρόσληψη σύνθετων υδατανθράκων μέσω κατανάλωσης περισσότερων φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής αλέσεως. Αποφεύγονται τα τρόφιμα και τα ποτά με απλά σάκχαρα.
Τα λίπη
Συστήνεται ο περιορισμός κατανάλωσης κορεσμένων λιπών από το κόκκινο κρέας, τα λιπαρά πουλερικά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.
Τις πρωτεΐνες
Πρέπει να προέρχονται από άπαχο κρέας και πουλερικά, χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα και όσπρια (κυρίως φακές).
Τα γαλακτοκομικά
Αν και κάποτε ήταν απαγορευμένα για τους ασθενείς με ουρική αρθρίτιδα, νέες μελέτες δείχνουν ότι τα γαλακτοκομικά χαμηλής περιεκτικότη ος μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας μέχρι 40%.
Το αλκοόλ
Η κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται πως προκαλεί την εμφάνιση επεισοδίων ουρικής αρθρίτιδας, σε διάστημα περίπου 24 ωρών από την κατανάλωσή του, καθώς εμποδίζει την αποβολή ουρικού οξέος. Η μπίρα φαίνεται ότι αυξάνει περισσότερο τον κίνδυνο από τα υπόλοιπα αλκοολούχα ποτά.
Τι άλλο πρέπει να ξέρουμε
Υιοθετούμε μικρά και συχνά γεύματα
Είναι απαραίτητο τα γεύματα να είναι μικρού όγκου και συχνά, καθώς η κατανάλωση μεγάλων μερίδων μπορεί να επιτείνει τις εξάρσεις ουρικής αρθρίτιδας.
Διατηρούμε το βάρος μας σε φυσιολογικά επίπεδα
Το αυξημένο σωματικό βάρος οδηγεί σε αύξηση της ινσουλινοαντίστασης, η οποία ευνοεί τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα. Η απώλεια βάρους βελτιώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και τα επίπεδα ουρικού οξέος, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο κίνδυνος για επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας. Ωστόσο, η απότομη απώλεια βάρους αντενδείκνυται, καθώς μπορεί να μειώσει την απέκκριση ουρικού οξέος από τα νεφρά και να έχει αντίθετα αποτελέσματα.
Αυξάνουμε τη σωματική δραστηριότητα
Η σωματική δραστηριότητα συμβάλλει στη διατήρηση χαμηλών επιπέδων ουρικού οξέος στο αίμα και στη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους. Ωστόσο, η έντονη άσκηση πρέπει να αποφεύγεται διότι προκαλεί αποικοδόμηση του νουκλεοτιδίου της αδενίνης, που ανήκει στις πουρίνες και δρα ως πρόδρομο μόριο για την παραγωγή ουρικού οξέος.
Φροντίζουμε να είμαστε ενυδατωμένοι
Η αφυδάτωση φαίνεται πως ευνοεί τη διάσπαση πουρινών και αποτρέπει την αποβολή ουρικού οξέος μέσω των ούρων, αυξάνοντας τα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα. Για τον λόγο αυτόν συστήνεται η επαρκής ενυδάτωση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ιδιαίτερη έμφαση στην ενυδάτωση μετά από άσκηση όπου συχνά ο οργανισμός αφυδατώνεται, κυρίως λόγω της εφίδρωσης.
*Οι παραπάνω οδηγίες μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό της παραγωγής ουρικού οξέος και την αύξηση της απέκκρισής του. Δεν είναι, ωστόσο, πιθανό να μειώσουν τόσο τη συγκέντρωση ουρικού οξέος στο αίμα ώστε να θεραπεύσουν την ουρική αρθρίτιδα χωρίς φαρμακευτική αγωγή. Μπορούν, όμως, να βοηθήσουν να μειωθεί ο αριθμός των εξάρσεων και να περιοριστεί η σοβαρότητά τους. Μια διατροφή κατάλληλα προσαρμοσμένη για τη μείωση του ουρικού οξέος, μαζί με το περιορισμό των θερμίδων και την τακτική άσκηση, μπορεί επίσης να βελτιώσει τη συνολική υγεία, βοηθώντας την επίτευξη και τη διατήρηση υγιούς βάρους.
