Πόσο επηρεάζει η ανεργία την ψυχολογική μας κατάσταση; – Πόσο πιθανό είναι να οδηγηθούμε σε κατάθλιψη;

Επιστρέφοντας στο σπίτι µας ύστερα από µια µέρα σκληρής δουλειάς, ενδέχεται να βιώνουµε και αρνητικά συναισθήµατα. Εκτός από την αναπόφευκτη κούραση, είµαστε αντιµέτωποι µε το άγχος µας να είµαστε πιο παραγωγικοί, να προλαβαίνουµε τις αυστηρές προθεσµίες και, ενίοτε, να προσαρµοζόµαστε σε ένα κακό εργασιακό περιβάλλον και ενοχλητικούς συναδέλφους.

Ωστόσο όλα αυτά δεν συγκρίνονται εύκολα µε µια παρατεταµένη περίοδο ανεργίας, η οποία, εκτός από τον προϋπολογισµό µας, θα µπορούσε να σταθεί καταστροφική και για την ψυχική µας υγεία.

Ρίχνει την ψυχολογία μας

Παλαιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι η ανεργία αυξάνει κατά πολύ τις πιθανότητες να οδηγηθούμε στην κατάθλιψη ή σε κάποια αγχώδη διαταραχή, προκαλώντας μας ακόμη και σωματικά συμπτώματα, όπως αδικαιολόγητη εξάντληση ή πονοκεφάλους.

Ιδίως οι άνδρες, οι οποίοι μαθαίνουν ήδη από την παιδική τους ηλικία να συνδέουν την αξία τους με την επαγγελματική τους κατάσταση, φαίνεται πως είναι πιο ευάλωτοι σε τέτοια φαινόμενα, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι αυτού του είδους οι αντιλήψεις δεν μας επηρεάζουν όλους, ανεξάρτητα από το φύλο μας.

Επιπλέον, τα συναισθήματα ντροπής που συχνά τις συνοδεύουν είναι δυνατόν να μας στρέψουν σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως στην κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών, και σε ακραίες περιπτώσεις ακόμη και στην αυτοκτονία.

Επηρεάζει τις σχέσεις μας

Σε πολλές περιπτώσεις η παρατεταμένη ανεργία επιδρά βαθύτατα και στις σχέσεις μας με τους γύρω μας. Οι οικονομικές δυσκολίες ενδέχεται να μας κάνουν να αποφεύγουμε τις συναντήσεις με φιλικά μας πρόσωπα, με αποτέλεσμα σταδιακά να απομακρυνόμαστε από αυτά.

Αλλοτε, η αίσθηση υποχρέωσης απέναντι στα άτομα από τα οποία αναγκαζόμαστε να ζητήσουμε οικονομική βοήθεια μας κάνει αμυντικούς απέναντί τους, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εκνευρισμών και παρεξηγήσεων.

Η δυσκολία να αντεπεξέλθουμε στις οικονομικές μας υποχρεώσεις δημιουργεί τριβές και στις ερωτικές ή οικογενειακές μας σχέσεις, οδηγώντας συχνά στη φθορά τους ή ακόμα και στον χωρισμό.

Η έρευνα

Αν και οι περισσότεροι από εμάς ήδη γνωρίζουμε τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να επιφέρει η απώλεια της εργασίας μας, ίσως δεν καταφέρνουμε πάντα να δούμε τις θετικές επιδράσεις που προκύπτουν από την ύπαρξή της – εκτός, φυσικά, από την οικονομική σταθερότητα και ασφάλεια που μας προσφέρει.

Πρόσφατη έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Occupational Health Psychology», έφερε στην επιφάνεια μια σειρά από αυτά τα – συχνά αόρατα – πλεονεκτήματα της εργασίας.

Οι ερευνητές επισκέφθηκαν γραφεία ευρέσεως εργασίας σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας και κατόρθωσαν να συμπεριλάβουν στην έρευνα 1.143 άτομα, τα οποία είτε ήταν ήδη άνεργα είτε γνώριζαν πως σύντομα θα έχαναν τη δουλειά τους. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωναν ερωτηματολόγια περίπου κάθε τέσσερις μήνες επί δυόμισι έτη.

Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα συναισθήματα δυσαρέσκειας και οικονομικού άγχους μειώνονταν σημαντικά για τους συμμετέχοντες που κατάφερναν να βρουν μια νέα θέση εργασίας.

Ωστόσο, πέρα από αυτές τις μάλλον προφανείς επιδράσεις, τα συγκεκριμένα άτομα έτειναν να βιώνουν και ουσιαστική βελτίωση σε άλλους σημαντικούς τομείς της ζωής τους, δηλώνοντας ότι οι κοινωνικές τους σχέσεις έγιναν καλύτερες, αλλά και ότι απέκτησαν αίσθηση σκοπού στην καθημερινότητά τους.

Ετσι, εκτός από την οικονομική σταθερότητα και ασφάλεια, οι ερευνητές κατέληξαν ότι η εργασία προσφέρει και μια σειρά από «λανθάνοντα πλεονεκτήματα».

Συγκεκριμένα, ιδιαιτέρως όταν εργαζόμαστε σε ένα πεδίο που μας ενδιαφέρει, η δουλειά μας έχει την ικανότητα να πλαισιώνει τον χρόνο μας, να μας φέρνει σε επαφή με νέους ανθρώπους και νέες γνώσεις, να αξιοποιεί τις ικανότητές μας, να ενισχύει το κύρος και την ταυτότητά μας, αλλά και να αναπτύσσει την ομαδικότητά μας, καθώς συνήθως εργαζόμαστε συλλογικά για την επίτευξη των εκάστοτε σκοπών.

Αντιθέτως, η απουσία της δεν αποκλείεται να μας βυθίσει σε μια κατάσταση αδράνειας και απομόνωσης, η οποία δεν μπορεί παρά να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία μας.

Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει πως δεν μπορούμε να γίνουμε ευτυχισμένοι παρά μόνο στο πλαίσιο ενός εργασιακού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με τους ίδιους τους ερευνητές, είναι αναγκαίο να αναζητηθούν εναλλακτικοί τρόποι υποκατάστασης των πλεονεκτημάτων της εργασίας για τους ανέργους ή εκείνους που δεν απασχολούνται σε μόνιμη βάση, αλλά και να εξακολουθήσει η έρευνα για τις αρνητικές επιπτώσεις της επί των εργαζομένων.

Δεν πρέπει, εξάλλου, να ξεχνάμε ότι εκτός από τη σημερινή αύξηση της ανεργίας σχεδόν σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται οι εξελίξεις στην τεχνολογία να μειώσουν κατά πολύ τον αριθμό των πλήρως απασχολουμένων κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών.

Διαχειριστείτε το ψυχικό κόστος της ανεργίας

Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας μπορούν να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε ένα μεγάλο μέρος των ψυχολογικών επιπτώσεων της ανεργίας.

Κατ’ αρχάς, είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσουμε να αποσυνδέσουμε την αυτοεκτίμηση και την αίσθηση ταυτότητάς μας από το επάγγελμά μας και να μην αξιολογούμε τον εαυτό μας με βάση τις οικονομικές μας απολαβές. Δεν είμαστε μόνο η δουλειά μας, ούτε προσφέρουμε στους αγαπημένους μας μόνο μέσα από αυτήν.

Επιπλέον, θα πρέπει να φροντίζουμε να δομούμε την καθημερινότητά μας γύρω από δραστηριότητες που μας ενδιαφέρουν. Αυτή η στάση θα μας βοηθήσει να διατηρήσουμε την αίσθηση ότι αξιοποιούμε τον χρόνο και τις ικανότητές μας, αλλά και να αποκτήσουμε καινούργιες δεξιότητες.

Τέλος, αν και είναι συχνά πολύ δύσκολο να διατηρήσει κανείς την αισιοδοξία του σε μια τέτοια συνθήκη, φαίνεται πως η πεποίθηση ότι η ανεργία δεν είναι παρά μια προσωρινή κατάσταση επηρεάζει σημαντικά την προσπάθεια εύρεσης εργασίας. Κρατώντας στο μυαλό μας ότι οι δυσκολίες σύντομα θα ξεπεραστούν, έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να κινητοποιηθούμε και να αποφύγουμε την αδράνεια και την παραίτηση.