Covid-19: Κίνδυνος παγκόσμιας οικονομικής και κοινωνικής κατάρρευσης – Γιατί οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις πόλεις

Αυτή τη στιγμή χιλιάδες συμπολίτες μας ήδη τρέχουν έντρομοι προς τα χωριά τους, γιατί συμβαίνει όμως αυτό;

Ολόκληρος ο κόσμος έχει επηρεαστεί από ένα φαινόμενο το οποίο δεν είναι σε θέση να το διαχειριστεί αποτελεσματικά και για την διάρκεια του οποίου κανείς δεν μπορεί να κάνει σοβαρές προβλέψεις.

Οι οικονομικές επιπτώσεις της νέας πανδημίας του κορωνοϊού δεν πρέπει να θεωρηθούν ως ένα συνηθισμένο πρόβλημα. Αντίθετα, ο κόσμος θα μπορούσε να γίνει μάρτυρας μιας θεμελιώδους αλλαγής στην ίδια την φύση της παγκόσμιας οικονομίας.

Ο κοορωνοϊός αυτή τη στιγμή έχει χτυπήσει τόσο την προσφορά όσο και ζήτηση δημιουργώντας μία άνευ προηγουμένου κατάσταση, εργοστάσια αδυνατούν να παράξουν και άνθρωποι αδυνατούν να αγοράσουν, ως αποτέλεσμα ο κόσμος αντιμετωπίζει την προοπτική μιας βαθιάς μετατόπισης:

Μια επιστροφή στην φυσική -δηλαδή στην αυτάρκη- οικονομία.

Η πόλη είναι ιδανική για επιβίωση όταν όλα λειτουργούν ρολόι, αν όμως η αλυσίδα παραγωγής «σπάσει» τότε γίνεται παντελώς ακατάλληλη κι επικίνδυνη. (δεν υπάρχει δυνατότητα καλλιέργειας, πόσιμου νερού κτλπ)

Αυτή η μετατόπιση είναι ακριβώς το αντίθετο της παγκοσμιοποίησης, αφού η επιστροφή στην φυσική οικονομία σημαίνει ότι τα έθνη θα ακολουθήσουν τους πολίτες και θα κινηθούν κι εκείνα προς την αυτάρκεια.

Αυτή η κίνηση δεν είναι αναπόφευκτη. Εάν οι εθνικές κυβερνήσεις μπορέσουν να ελέγξουν ή να ξεπεράσουν την τρέχουσα κρίση μέσα στους επόμενους έξι ή 12 μήνες, ο κόσμος θα επανέλθει στην πορεία της παγκοσμιοποίησης.

Αλλά αν η κρίση συνεχιστεί, η παγκοσμιοποίηση θα μπορούσε να ξηλωθεί. Όσο περισσότερο διαρκεί η κρίση και όσο περισσότερο υπάρχουν εμπόδια στην ελεύθερη ροή ανθρώπων, αγαθών και κεφαλαίων, τόσο περισσότερο η κατάσταση των πραγμάτων θα καταλήξει να φαίνεται φυσιολογική.

Θα δημιουργηθούν ειδικά συμφέροντα για να την διατηρήσουν, και ο συνεχιζόμενος φόβος μιας άλλης επιδημίας μπορεί να παρακινήσει τις εκκλήσεις για εθνική αυτάρκεια.

Η μετακίνηση προς την φυσική οικονομία δεν θα οδηγείται μόνο από τις συνήθεις οικονομικές πιέσεις, αλλά από πολύ περισσότερο θεμελιώδεις ανησυχίες, δηλαδή την επιδημική ασθένεια και τον φόβο του θανάτου.

Στην παρούσα κρίση, αν μπορείτε να παράγετε το δικό σας φαγητό, αν δεν εξαρτάστε από τον ηλεκτρισμό ή από το νερό που παρέχεται από κοινωφελείς εταιρείες, δεν είστε μόνο ασφαλείς από τις διαταραχές που μπορεί να προκύψουν στις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων ή στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού˙ είστε επίσης ασφαλέστεροι από το να μολυνθείτε, επειδή δεν εξαρτάστε από τα τρόφιμα που παρασκευάζονται από κάποιον άλλο που μπορεί να έχει μολυνθεί, ούτε χρειάζεστε τεχνίτες, οι οποίοι μπορεί επίσης να έχουν μολυνθεί, για να έρθουν να επιδιορθώσουν οτιδήποτε στο σπίτι σας.

Όσο λιγότερο χρειάζεστε άλλους, τόσο ασφαλέστεροι και καλύτερα είστε. Όλα όσα αποτελούσαν πλεονέκτημα σε μια ιδιαίτερα εξειδικευμένη οικονομία τώρα μετατρέπονται σε μειονέκτημα, και το αντίστροφο.

Παρόλα αυτά, το ανθρώπινος κόστος της νόσου θα είναι το πιο σημαντικό και αυτό που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κοινωνική διάσπαση.

Καθώς οι άνθρωποι θα γίνουν ανίκανοι να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους, θα δημιουργήσουν διαδοχικά σοκ, από εξώσεις κατοικιών μέχρι τραπεζικές κρίσεις.

Όσοι θα αφεθούν να μείνουν απελπισμένοι, άνεργοι και χωρίς περιουσιακά στοιχεία θα μπορούσαν εύκολα να στραφούν εναντίον εκείνων που είναι καλύτερα. Ήδη, περίπου το 30% των Αμερικανών έχει μηδενικό ή αρνητικό πλούτο και 1.500.000 εκατομμύρια Έλληνες έμειναν χωρίς εισόδημα σε μία νύχτα λόγω των μέτρων κατά του κορωνοϊού.

Εάν από την τρέχουσα κρίση προκύψουν περισσότερα άτομα που δεν θα έχουν ούτε χρήματα, ούτε δουλειά ούτε πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, και αν αυτοί οι άνθρωποι γίνουν απελπισμένοι και οργισμένοι, σκηνές όπως η πρόσφατη απόδραση των κρατουμένων στην Ιταλία ή η λεηλασία που ακολούθησε τον τυφώνα Κατρίνα στη Νέα Ορλεάνη το 2005, θα μπορούσε να γίνουν συνηθισμένες.

Εάν οι κυβερνήσεις πρέπει να καταφύγουν στην χρήση παραστρατιωτικών ή στρατιωτικών δυνάμεων για να καταστείλουν, για παράδειγμα, ταραχές ή επιθέσεις σε ιδιοκτησίες, οι κοινωνίες θα μπορούσαν να αρχίσουν να αποσυντίθενται.

Έτσι, ο κύριος (ίσως και ο μοναδικός) στόχος της οικονομικής πολιτικής σήμερα πρέπει να είναι η πρόληψη της κοινωνικής κατάρρευσης. Ο σημαντικότερος ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η οικονομική πολιτική τώρα είναι να διατηρήσει τους κοινωνικούς δεσμούς ισχυρούς κάτω από αυτή την εξαιρετική πίεση.