Το βότανο – φάρμακο για την κατάθλιψη

Το υπερικό βρίσκεται στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το όνομα St. John’s Wort το πήρε από το όνομα του Ιωάννη του Βαπτιστή.

Για αιώνες το υπερικό θεωρείτο ότι είχε τη δύναμη να διώχνει το κακό. Από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης το υπερικό θεωρείτο ως φάρμακο για τις πληγές ιδιαίτερα τα βαθιά κοψίματα από ξίφος τα εγκαύματα, τις μελανιές, τα διαστρέμματα, τις φλεγμονές και τον νευρικό πόνο. Χρησιμοποιείτο επίσης για τη θεραπεία πνευμονικών παθήσεων και του βήχα, στομαχικών προβλημάτων, νευρικής εξάντλησης, επιληψίας, αϋπνίας και κατάθλιψης.

Στον Μεσαίωνα, το υπερικό συστηνόταν για τη θεραπεία πνευμονικών παθήσεων, ίκτερο, χρόνια προβλήματα του ουροποιητικού, δυσεντερία, αιμορραγία, σκουλήκια στα έντερα, διάρροια, υστερία και νευρική κατάθλιψη. Λεγόταν ότι βοηθά τα παιδιά που ταλαιπωρούνταν από νυχτερινή ενούρηση. Τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνα οι Αμερικανοί εκλεκτικοί γιατροί (γιατροί που χορηγούσαν μόνο βότανα) το έδιναν για τη θεραπεία της υστερίας και της κατάθλιψης.

Όταν τα φρέσκα λουλούδια του βοτάνου μουσκεύονταν σε λάδι, το αποτέλεσμα ήταν το έλαιο υπερικού (βαλσαμόλαδο). Τριβόμενο στο δέρμα, επιτάχυνε τη θεραπεία των μελανιών, των 473 πρηξιμάτων και των πληγών. Το έλαιο υπερικού ήταν διαθέσιμο στα φαρμακεία στις αρχές του 19ου αιώνα. Αλλά αργότερα το υπερικό ξεχάστηκε ως φαρμακευτικό φυτό. Στα τέλη του 20ου αιώνα όμως επανήλθε πάλι στο προσκήνιο, όταν κλινικές μελέτες έδειξαν ότι ήταν πολύ αποτελεσματικό στην ανακούφιση της ήπιας και μέτριας κατάθλιψης.

Σύγχρονες έρευνες

Σήμερα το υπερικό χρησιμοποιείται κυρίως για την ανακούφιση του άγχους, της νευρικής έντασης, της αϋπνίας, της εποχιακής κατάθλιψης (κατάθλιψης που προκαλείται από την έλλειψη ηλιοφάνειας τη χειμερινή περίοδο) και της κατάθλιψης. Συνταγογραφείται επίσης για διαταραχές της εμμηνόπαυσης, για προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, έρπητα, προβλήματα ουροδόχου κύστης και για πόνο και φλεγμονή που προκαλείται από νευρική βλάβη.
Το υπερικό περιέχει ταννίνες, φλαβονοειδή και κυρίως υπερικίνη και υπερφορίνη. Η υπερικίνη έχει αντι-ιική δράση κατά του έρπητα, της ηπατίτιδας και του ιού HIV (του ιού που οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι προκαλεί το AIDS). Η υπερφορίνη είναι υπεύθυνη για τις αντικαταθλιπτικές επιδράσεις του βοτάνου.

Σε πολλές ελεγχόμενες κλινικές μελέτες που περιλάμβαναν χιλιάδες ασθενείς, το υπερικό προκάλεσε σημαντική βελτίωση στην κατάθλιψη και σε συμπτώματα όπως ανικανότητα ύπνου και συγκέντρωσης, χωρίς τις παρενέργειες των συμβατικών αντικαταθλιπτικών. Ακόμα ερευνάται πώς ακριβώς το υπερικό βελτιώνει την κατάθλιψη. Μια πρόσφατη υπόθεση είναι ότι η υπερφορίνη εμποδίζει τους ανασταλτικούς παράγοντες των νευροδιαβιβαστών σεροτονίνη, νορεπινεφρίνη και 474 ντοπαμίνη στον εγκέφαλο(379-380). Το υπερικό μπορεί να δράσει ως αντικαταθλιπτικό, δημιουργώντας περισσότερους από αυτούς τους νευροδιαβιβαστές που είναι διαθέσιμοι στον εγκέφαλο. Σε εργαστηριακές μελέτες η υπερικίνη έχει δείξει επίσης ισχυρή αντιογκική δράση, ενώ τα εκχυλίσματα του βοτάνου έχουν σημαντική αντιβακτηριδιακή δράση.

Δοσολογία: Η συνήθης σύσταση για ήπια ή μέτρια κατάθλιψη είναι 500-1.500 mg εκχυλίσματος υπερικού την ημέρα.

Παρενέργειες-Αλληλεπιδράσεις Το υπερικό έχει ελάχιστες παρενέργειες σε σχέση με τα συμβατικά αντικαταθλιπτικά. Οι παρενέργειες που έχουν σημειωθεί σε μερικά άτομα είναι στομαχικές διαταραχές, κόπωση, διαταραχή του ύπνου και δερματικός ερεθισμός.Το υπερικό μπορεί να προκαλέσει φωτοευαισθησία στο δέρμα. Γι᾿ αυτό το λόγο τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα που λαμβάνουν υπερικό θα πρέπει να αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο. Τα άτομα με μανιοκατάθλιψη θα πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση υπερικού. Tο υπερικό μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό ορισμένων ενζύμων. Kατά συνέπεια, χρειάζεται προσοχή όταν χορηγείται ταυτόχρονα με άλλα φάρμακα. Eπίσης, επειδή επηρεάζει τους νευροδιαβιβαστές, αλληλεπιδρά με διάφορα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των άλλων αντικαταθλιπτικών.