Υγεία
Του Sam Fazeli
Η μάχη ενάντια στην Covid-19 έλαβε μεγάλη ώθηση αυτήν την εβδομάδα, με το εμβόλιο των Pfizer – BioNTech να δείχνει πολύ μεγαλύτερη της αναμενόμενης αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της νόσου – σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις – και το θεραπευτικό αντίσωμα της Eli Lilly να λαμβάνει έγκριση έκτακτης ανάγκης από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ.
Άλλα εμβόλια και θεραπείες είναι πιθανό να ακολουθήσουν με παρόμοια θετικά αποτελέσματα. Μέχρι εδώ, όλα βαίνουν καλώς.
Ο κίνδυνος μεταλλάξεων του ιού
Πόσο ενθουσιασμένοι, ωστόσο, πρέπει να είμαστε; Η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο γρήγορα μεταλλάσσεται ο ιός και πόσο εύκολα ή δύσκολα βρίσκει τρόπους να παρακάμψει τα εμβόλια και άλλες εγκεκριμένες θεραπείες.
Το πόσο γρήγορα μεταλλάσσεται, με τη σειρά του, εξαρτάται από την ικανότητά μας να επιβραδύνουμε τη διάδοσή του μέσω υπεύθυνων μέτρων μετριασμού της.
Λίγα λόγια ως υπόβαθρο. Οι ιοί μεταλλάσσονται συνεχώς. Κατά τη διάρκεια ακόμη και μιας μεμονωμένης λοίμωξης, ένα άτομο μπορεί να φέρει στο σώμα του κορονοϊούς με μεταξύ τους μικροδιαφορές.
Εάν ένα εμβόλιο ή ένα αντίσωμα δεν είναι 100% αποτελεσματικό στην εξάλειψη μιας λοίμωξης, τότε ακόμη και αν αποτρέπει την ασθένεια, θα μπορούσε να επιτρέπει ωστόσο τη δημιουργία ανθεκτικών κλώνων του ιού. Αυτοί οι κλώνοι μπορούν στη συνέχεια να εξαπλωθούν σε άλλα άτομα και να υπονομεύσουν την αποτελεσματικότητα του εν λόγω εμβολίου ή της θεραπείας.
Η περίπτωση των βιζόν στη Δανία
Δεν πρόκειται περί θεωρητικής συζήτησης. Η Δανία, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς δέρματος βιζόν στον κόσμο, βρίσκεται στη διαδικασία θανάτωσης ολόκληρου του πληθυσμού των 17 εκατομμυρίων βιζόν της, αφού ο ιός βρήκε τον δρόμο της προσβολής κοπαδιών τους σε εκατοντάδες αγροκτήματα της χώρας.
Λόγω των τεράστιων αριθμών τους, τα βιζόν παρείχαν στον ιό την ευκαιρία να εξαπλωθεί γρήγορα και να μεταλλαχθεί. Στη συνέχεια, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο με τον οποίο ο ιός εισήλθε για πρώτη φορά στον ανθρώπινο πληθυσμό στην Κίνα, επέστρεψε με τη νέα του μορφή στους ανθρώπους.
Μια παραλλαγή του ιού της Δανίας πιθανόν να έχει τη δυνατότητα να είναι ανθεκτική στα εμβόλια και τις θεραπείες των οποίων την έλευση μόλις “γιορτάσαμε”.
Δεν χρειαζόμαστε ωστόσο εκτροφεία βιζόν για τη δημιουργία μεταλλάξεων του ιού. Σε πρόσφατη μελέτη από την Emma Thomson, καθηγήτρια στο MRC-University of Glasgow Center for Virus Research και συνεργάτες της ανακαλύφθηκε μια μετάλλαξη η οποία μπορεί να παρακάμψει τα αντισώματα καταπολέμησης της μόλυνσης από τον ιό που παράγονται από ορισμένους ανθρώπους.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ακόμη ένας λόγος να ανησυχούμε για την ταχεία εξάπλωση του κορονοϊού μεταξύ των ανθρώπων: όσο περισσότεροι άνθρωποι μολύνονται, τόσο πιθανότερο είναι να παραχθούν νέες “εκδόσεις” του ιού.
Εάν ο αριθμός των λοιμώξεων παραμείνει στα τρέχοντα επίπεδα – ή εάν συνεχίσει να αυξάνεται – υπάρχει κίνδυνος να αρχίσουν να εξαπλώνονται νέες μεταλλάξεις. Μερικές από αυτές τις νέες εκδοχές του ιού πιθανόν να μπορούν να μολύνουν ξανά ακόμη και άτομα που είχαν μολυνθεί στο παρελθόν, ένα φαινόμενο που μέχρι τώρα είναι αρκετά σπάνιο.
Σχεδόν όλα τα υπό παραγωγή εμβόλια στοχεύουν την τρέχουσα εκδοχή του ιού, πράγμα που σημαίνει ότι λογικά είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη της νόσου στη μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων. Ωστόσο, εάν αφήσουμε τον ιό να εξαπλωθεί, διακινδυνεύουμε περαιτέρω μεταλλάξεις και, κατά συνέπεια, λιγότερο αποτελεσματικά εμβόλια.
Η σημασία της τήρησης των μέτρων αποτροπής της διάδοσης του ιού
Πρέπει άραγε, δεδομένης της παραπάνω πραγματικότητας, να βάλουμε και πάλι τις σαμπάνιες που ετοιμαζόμασταν να ανοίξουμε “στον πάγο”; Σίγουρα οχι.
Μπορούμε να ανασάνουμε με ανακούφιση έχοντας δει πόσο αποτελεσματικό μπορεί να είναι ένα εμβόλιο στην πρόληψη της νόσου και πόσο γρήγορα μπορούμε να το αναπτύξουμε. Η δε ομορφιά του εμβολίου των Pfizer-BioNTech και ενός άλλου το οποίο αναπτύσσεται από τη Moderna είναι ότι μπορούν να προσαρμοστούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν νέες παραλλαγές του ιού οι οποίες θα έχουν αναπτύχθεί στο μεταξύ. Το ίδιο ισχύει και για τα εμβόλια των Johnson&Johnson και AstraZeneca, με ορισμένους “αστερίσκους”.
Η εμπειρία της Δανίας υποδεικνύει ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να σταματήσει η εξέλιξη του ιού προτού αρχίσουμε να εμβολιάζουμε τους ανθρώπους. Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε και διατηρούμε στο προσκήνιο όλα τα εργαλεία μετριασμού της διάδοσης του ιού, από τα τεστ και την ιχνηλάτηση επαφών έως τις κοινωνικές αποστάσεις και τις μάσκες.
Ενδεχομένως δε να χρειαστεί να συνεχίσουμε αυτές τις πρακτικές και μετά την ευρεία λήψη ενός εμβολίου από μεγάλο μέρος του πληθυσμού έως ότου είμαστε σίγουροι ότι οι εμβολιασμοί εξαλείφουν τη μετάδοση του ιού.
Επιπλέον όλων των παραπάνω, οι χώρες θα πρέπει να παρακολουθούν στενότερα τους πληθυσμούς ζώων στο έδαφός τους, ώστε να αποφευχθεί μια νέα κατάσταση τύπου βιζόν Δανίας.
Όσο πιο υπεύθυνοι είμαστε όσον αφορά τη συμπεριφορά μας, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ενός επιτυχούς εμβολιασμού.
