Αμφιβολίες για το εμβόλιο της AstraZeneca: Στο 70% και όχι στο 90% η μέση αποτελεσματικότητα αναφέρουν οι FT

Η ανησυχία για τον τρόπο με τον οποίο το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και η AstraZeneca χειρίστηκαν τα αποτελέσματα για το εμβόλιό τους κατά του κορωνοϊού αυξάνεται, αναφέρουν σε δημοσίευμά τους οι Financial Times.

Εθελοντές ηλικίας κάτω των 55 ετών, αφορούσε η δοσολογική μέθοδος που απέφερε ποσοστό αποτελεσματικότητας 90% για το εμβόλιο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και της AstraZeneca κατά του κορωνοϊού, σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times.

Το συγκεκριμένο δεδομένο δεν επισημάνθηκε στις σχετικές ανακοινώσεις στις αρχές της εβδομάδας, με αποτέλεσμα να έχουν προκύψει αμφιβολίες που εγείρονται σχετικά με τον τρόπο που το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και η AstraZeneca, έχουν χειριστεί την πρώιμη ανάγνωση από τις δοκιμές του εμβολίου τους.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ανακοίνωσαν τη Δευτέρα ότι η μέση αποτελεσματικότητα του εμβολίου τους είναι στο 70%. Στους εθελοντές στους οποίους χορηγήθηκαν δύο πλήρεις δόσεις με διαφορά ενός μήνα η αποτελεσματικότητα ήταν 62%, αλλά σε μια μικρότερη ομάδα εθελοντών στους οποίους χορηγήθηκε αρχικά μισή δόση εμβολίου και έπειτα η ολόκληρη, το αντίστοιχο ποσοστό αυξήθηκε στο 90%.

Το δημοσίευμα υπενθυμίζει επίσης ότι η χορήγηση της μισής δόσης προέκυψε από λάθος, με τον επικεφαλής έρευνας και ανάπτυξης της AstraZeneca, Μενέλαο Πάγκαλο να δηλώνει στο Reuters πως «ο λόγος της μισής δόσης είναι μία ευτυχής συγκυρία».

Παράλληλα, επικαλείται τον Moncef Slaoui, επικεφαλής της Επιχείρησης Warp Speed, του προγράμματος χρηματοδότησης της κυβέρνησης των ΗΠΑ για την ανάπτυξη εμβολίων, ο οποίος αποκάλυψε ότι η δεύτερη υποομάδα περιορίστηκε σε άτομα ηλικίας 55 ετών και κάτω. Κάτι που δε διευκρινίστηκε εξ αρχής, καθώς οι εθελοντές, κάτω των 55 αποτελούσαν ομάδα με χαμηλότερο ρίσκο σοβαρών συμπτωμάτων της λοίμωξης.

Σημειώνεται πάντως πως τα αποτελέσματα μιας προηγούμενης μελέτης για τις δυο φάσεις δοκικμών του εμβολίου που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό The Lancet έδειξαν ότι το εμβόλιο παρήγαγε ισχυρή ανοσοαπόκριση σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.

Εκτενές ρεπορτάζ που δημοσιεύεται στους New York Times αναφέρεται σε όσα έχουν συμβεί τις τελευταίες μέρες αναφορικά με το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού. Και όλα αυτά την ώρα που στο επίκεντρο της επικαιρότητας βρίσκονται οι ανακοινώσεις της AstraZeneca.

«Οι ανακοινώσεις αυτής της εβδομάδας για την κατασκευή ενός φθηνού και εύκολου εμβολίου για τον κορωνοϊό το οποίο είναι αποτελεσματικό κατά 90% προκάλεσαν ενθουσιασμό. Ωστόσο έπειτα από την αποκάλυψη των προκαταρκτικών αποτελεσμάτων η AstraZeneca παραδέχθηκε ότι έχει κάνει ένα σημαντικό λάθος στην δοσολογία που έλαβαν ορισμένοι συμμετέχοντες στις κλινικές μελέτες, δημιουργώντας ερωτήματα για το εάν η εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα του εμβολίου θα επαληθευτεί σε επιπρόσθετες δοκιμές», αναφέρει το δημοσίευμα.

«Επιστήμονες και ειδικοί του φαρμακευτικού κλάδου αναφέρουν ότι το λάθος και μία σειρά από άλλες παρατυπίες και παραβλέψεις στον τρόπο με τον οποίο παρουσίασε τα δεδομένα η εταιρεία έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη στην αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Την ίδια ώρα αξιωματούχοι στις ΗΠΑ υπογραμμίζουν πως τα αποτελέσματα του εμβολίου δεν είναι ξεκάθαρα. Μάλιστα ο επικεφαλής της ομοσπονδιακής επιτροπής εμβολιασμού και όχι η εταιρεία ήταν εκείνος που αποκάλυψε πρώτα ότι τα αποτελέσματα του εμβολίου δεν συμφωνούσαν με τα δεδομένα για ηλικιωμένους.

Παράλληλα οι ειδικοί επισημαίνουν ότι μειώνονται, πλέον, οι πιθανότητες για να δώσουν άδεια για άμεση χρήση του εμβολίου οι ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ και άλλων κρατών, κάτι που αποτελεί σημαντικό πισωγύρισμα στην παγκόσμια καμπάνια για αντιμετώπιση της πανδημίας», προσθέτουν οι New York Times.

«Νομίζω ότι έκαναν σημαντική ζημιά στην εμπιστοσύνη προς το πρόγραμμά τους» επισημαίνει ο Τζέφρι Πόρτζ, αναλυτής της επενδυτικής τράπεζας SVB Leerink.
Από την άλλη πλευρά η εκπρόσωπος της εταιρείας Μισέλ Μέιξελ υποστηρίζει πως οι δοκιμές «έγιναν με τα πιο υψηλά στάνταρ». Ακόμη ο επικεφαλής της AstraZeneca Μενέλαος Πάνγκαλος, αναφέρθηκε την Τετάρτη στο πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης.

Μάλιστα δεν παρέλειψε να υπεραμυνθεί των χειρισμών της εταιρείας στα τεστ και τις δημόσιες ανακοινώσεις. Είπε ότι το λάθος στη δοσολογία έγινε από έναν συνεργάτη και πως μόλις ανακαλύφθηκε, οι ρυθμιστικές αρχές ενημερώθηκαν άμεσα και συμφώνησαν στη συνέχιση των δοκιμών του εμβολίου με διαφορετική δοσολογία.

Απαντώντας σε ερώτηση γιατί η AstraZeneca διαμοίρασε ορισμένες λεπτομέρειες σε αναλυτές της Wall Street, αξιωματούχους, ειδικούς και όχι στο κοινό, απάντησε «νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος για να καταγραφούν τα αποτελέσματα είναι μέσω επιστημονικών δημοσιεύσεων και όχι μέσω εφημερίδων».

Υπενθυμίζεται πως η AstraZeneca ήταν η τρίτη εταιρεία αυτόν τον μήνα που ανακοίνωσε ενθαρρυντικά προκαταρκτικά αποτελέσματα για το υποψήφιο εμβόλιο. Σύμφωνα με αυτά το εμβόλιο εμφανίζεται αποτελεσματικό σε ποσοστό έως και 90% ανάλογα με τη δοσολογία. Η μέση αποτελεσματικότητά του ήταν περίπου στο 70%, όμως αμέσως υπήρξαν αμφιβολίες για τα δεδομένα.

Ποιο ήταν το λάθος στη δοσολογία

Η αγωγή που εμφανίστηκε να είναι αποτελεσματική κατά 90% είχε βασιστεί στο ότι οι συμμετέχοντες λάμβαναν μισή δόση του εμβολίου και μετά από έναν μήνα μια ολόκληρη δόση. Η λιγότερο αποτελεσματική αγωγή περιλάμβανε δύο ολόκληρες δόσεις. Η AstraZeneca είχε ανακοινώσει ότι λιγότεροι από 2.800 συμμετέχοντες έλαβαν την αγωγή με τις μικρότερες δόσεις, ενώ την δεύτερη αγωγή έλαβαν 8.900 συμμετέχοντες.

Τα μεγαλύτερα ερωτήματα ήταν γιατί υπήρχε τόσο μεγάλη διαφορά στην αποτελεσματικότητα και γιατί μια μικρότερη δόση εμφανίζεται να έχει καλύτερα αποτελέσματα. Τόσο η AstraZeneca όσο και οι ερευνητές της Οξφόρδης δεν είχαν να δώσουν κάποια απάντηση.

Παράλληλα έλειπαν κάποιες κρίσιμες πληροφορίες. Συγκεκριμένα η εταιρεία ανέφερε πως οι αρχικές αναλύσεις βασίστηκαν σε 131 περιστατικά με συμπτώματα που εμφανίστηκαν στους συμμετέχοντες. Ωστόσο δεν εξήγησαν πόσα από αυτά τα περιστατικά βρέθηκαν στην ομάδα που έλαβε την αγωγή και πόσα στην ομάδα που έλαβε το placebo.

«Το δελτίο Τύπου δημιουργούσε περισσότερα ερωτήματα από ότι απαντήσεις» ανέφερε σε δηλώσεις του ο Τζον Μουρ, καθηγητής μικροβιολογίας και ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο Weill Cornell Medical.

Πάντως περισσότερη σύγχυση έφερε το γεγονός ότι η AstraZeneca συγκέντρωσε αποτελέσματα από δύο διαφορετικά σχεδιασμένες κλινικές δοκιμές, σε Βρετανία και Βραζιλία, κάτι που δεν είναι συνηθισμένη πρακτική για δοκιμές εμβολίων και φαρμάκων.

«Δεν μπορώ να καταλάβω από πού προήλθαν όλες οι πληροφορίες και πώς συνδυάζονται» τονίζει η Νάταλι Ντιν, βιοστατιστικολόγος και ειδικός σε δοκιμές εμβολίων στο πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Ακόμη η Νάταλι Ντιν έγραψε στο Twitter ότι η AstraZeneca και η Οξφόρδη «παίρνουν χαμηλό βαθμό για διαφάνεια και αυστηρότητα αναφορικά με τις δοκιμές εμβολίων που ανακοίνωσαν».

Την ώρα, μάλιστα, που οι μετοχές της εταιρείας τη Δευτέρα σημείωναν πτώση στελέχη της εταιρείας πραγματοποίησαν αρκετές ιδιωτικές βιντεοκλήσεις με αναλυτές του κλάδου. Κατά τη διάρκεια των επαφών αποκαλύφθηκαν λεπτομέρειες που δεν ήταν προς δημοσιοποίηση. Μεταξύ άλλων συμπεριλαμβανόταν και το πώς τα περιστατικά Covid-19 διαμοιράζονταν σε διαφορετικές ομάδες. Πάντως τέτοιου είδους αποκαλύψεις σε αναλυτές δεν θεωρούνται ασυνήθιστες για τον κλάδο. Ωστόσο συχνά προκαλούν κριτική επειδή δεν ανακοινώνονται δημόσια.

Τη Δευτέρα 23 Νοεμβρίου ο κ. Πάνγκαλος μιλώντας στο Reuters ανέφερε πως η AstraZeneca δεν είχε σκοπό κάποιοι από τους εθελοντές να λάβουν τη μισή δόση. Όπως είπε αυτό έγινε από λάθος. Μάλιστα χαρακτήρισε ως «ευτυχή συγκυρία», αυτό το λάθος καθώς επέτρεψε στους ερευνητές να εντοπίσουν μια ακόμη πιο υποσχόμενη δοσολογία.

Πολλοί ειδικοί θεώρησαν ότι αυτό το λάθος μείωσε την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων, καθώς η αρχική ανακοίνωση της εταιρείας δεν ανέφερε το τυχαίο της ανακάλυψης.

«Στην πραγματικότητα θα μπορούσε να γίνει ένα χρήσιμο λάθος. Δεν έθεσε κανέναν σε κίνδυνο. Ήταν λάθος δοσολογίας, όλοι κινούμασταν τόσο γρήγορα. Διορθώσαμε το λάθος και συνεχίσαμε την μελέτη χωρίς αλλαγές και συμφωνήσαμε με τις ρυθμιστικές αρχές να συμπεριλάβουμε αυτούς τους ασθενείς στην ανάλυση των δεδομένων» δήλωσε χθες Τετάρτη ο κ. Πάγκαλος. «Τι άλλο να αποκαλύψουμε; Στην πραγματικότητα δεν έχει σημασία εάν έγινε κατά λάθος ή όχι» υποστήριξε ακόμη. Στο μεταξύ σε δήλωση που αποδίδεται στην Οξφόρδη, η εκπρόσωπος της AstraZeneca είπε ότι το λάθος προέκυψε από ένα θέμα που από τότε έχει επιδιορθωθεί.

Να σημειωθεί ότι την Τρίτη, ο επικεφαλής της αμερικανικής πρωτοβουλίας για γρήγορη ανάπτυξη εμβολίων, Μανσεφ Σλαουί, κατέγραψε έναν ακόμη περιορισμό στα δεδομένα της εταιρείας. Συγκεκριμένα σε βιντεοκλήση που είχε με δημοσιογράφους εξέφρασε την εκτίμηση ότι όσοι από τους συμμετέχοντες έλαβαν τη μισή δόση είτε είχαν ηλικία 55 ετών είτε ήταν νεότεροι. Τέλος Ο κ. Πάνγκαλος το επιβεβαίωσε την Τετάρτη, λέγοντας ότι οι συμμετέχοντες έλαβαν την μισή δόση μερικές εβδομάδες πριν ανακαλυφθεί το λάθος.