Υποκατάστατα ζάχαρης: Τι κινδύνους κρύβουν για την υγεία και πόσο βοηθούν στην απώλεια βάρους;

Η σακχαρίνη (ζαχαρίνη) είναι μια από τις παλαιότερες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες στην αγορά. Στην πραγματικότητα χρησιμοποιείται σε διάφορα τρόφιμα και ποτά για πάνω από 100 χρόνια. Ωστόσο, έγινε δημοφιλής ως υποκατάστατο της ζάχαρης μετά τη δεκαετία του ’60 και του ’70.

Μερικοί λένε ότι η αντικατάσταση της ζάχαρης με σακχαρίνη (ζαχαρίνη) συμβάλλει στην απώλεια βάρους, στην υγεία των δοντιών και μειώνει τον κίνδυνο για εκδήλωση διαβήτη. Άλλοι είναι επιφυλακτικοί σχετικά με την ασφάλεια όλων των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένης και της σακχαρίνης.

Τι είναι η σακχαρίνη

Η σακχαρίνη είναι μια τεχνητή, ή μη-θρεπτική γλυκαντική ουσία. Παρασκευάζεται σε συνθήκες εργαστηρίου μέσω της οξείδωσης του φθαλικού ανυδρίτη (χημική ουσία). Μοιάζει με λευκή, κρυσταλλική σκόνη.

Η σακχαρίνη χρησιμοποιείται συνήθως ως υποκατάστατο της ζάχαρης, διότι δεν περιέχει θερμίδες, ή υδατάνθρακες. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να διασπάσουν σακχαρίνη, κάτι που σημαίνει ότι διέρχεται από το σώμα και αποβάλλεται αμετάβλητα.

Είναι περίπου 300-400 φορές πιο γλυκιά από την κλασική ζάχαρη, οπότε θα πρέπει να παίρνετε κάθε φορά μια πολύ μικρή ποσότητα για να απολαύσετε την γλυκιά της γεύση. Ωστόσο, μπορεί να σας αφήσει μια δυσάρεστη, πικρή επίγευση. Αυτός είναι ο λόγος που η σακχαρίνη συχνά αναμιγνύεται με άλλες χαμηλής, ή μηδενικής θερμιδικής αξίας γλυκαντικές ουσίες. Για παράδειγμα, η σακχαρίνη συνδυάζεται μερικές φορές με την ασπαρτάμη, ένα άλλο γλυκαντικό χαμηλών θερμίδων, που βρίσκεται συνήθως στα ανθρακούχα ποτά διαίτης.

Οι παραγωγοί τροφίμων “λατρεύουν” την σακχαρίνη, επειδή είναι αρκετά σταθερή και έχει μεγάλη διάρκεια ζωής. Είναι ασφαλής για κατανάλωση ακόμη και μετά από χρόνια αποθήκευσης.

Εκτός από τα ανθρακούχα ποτά διαίτης, η σακχαρίνη χρησιμοποιείται σε καραμέλες με χαμηλές θερμίδες, σε μαρμελάδες, σε ζελέ και σε μπισκότα. Χρησιμοποιείται επίσης σε πολλά φάρμακα.

Η σακχαρίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν επιτραπέζια ζάχαρη σε τρόφιμα, όπως δημητριακά και φρούτα, ή να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο ζάχαρης στον καφέ και στα γλυκά.

Μέχρι πόση ζαχαρίνη επιτρέπεται να καταναλώνετε καθημερινά

Ο αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έχει θέσει ως αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη σακχαρίνης τα 5 mg/κιλό σωματικού βάρους.

Αυτό σημαίνει ότι αν ζυγίζετε 70 κιλά, μπορείτε να καταναλώνετε έως 350 mg σακχαρίνης κάθε μέρα της ζωής σας χωρίς κινδύνους για την υγεία σας.

Για να το καταλάβετε καλύτερα, μπορείτε να καταναλώνετε 3,7 κουτάκια αναψυκτικού διαίτης με σακχαρίνη καθημερινά (σχεδόν 10 μερίδες σακχαρίνη) χωρίς να έχετε ξεπεράσει το όριο.

Επιστημονικές μελέτες στις Ευρωπαϊκές χώρες έχουν διαπιστώσει ότι η ημερήσια κατανάλωση σακχαρίνης είναι γενικά εντός των άνωθεν ορίων.

Πόσο βοηθάει τελικά η σακχαρίνη στην απώλεια βάρους;

Η αντικατάσταση της ζάχαρης με ένα γλυκαντικό χαμηλών θερμίδων μπορεί, πράγματι, να σας ωφελήσει στην απώλεια βάρους και την προστασία κατά της παχυσαρκίας.

Αυτό συμβαίνει επειδή σας επιτρέπει να καταναλώνετε λιγότερες θερμίδες καθημερινά.

Ανάλογα με την εκάστοτε συνταγή, η σακχαρίνη μπορεί να αντικαταστήσει το 50-100% της ζάχαρης σε ορισμένα προϊόντα διατροφής, χωρίς να διακυβεύεται σημαντικά η γεύση και η υφή τους.

Παρόλα αυτά, μερικές μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών ουσιών, όπως η σακχαρίνη, μπορεί στην πραγματικότητα να αυξήσει την πείνα, την πρόσληψη τροφής και το σωματικό βάρος του ατόμου.

Μια μελέτη παρατήρησης ακολούθησε 78.694 γυναίκες. Διαπιστώθηκε ότι εκείνες που κατανάλωναν τεχνητές γλυκαντικές ουσίες είχαν εν τέλει πάρει περίπου 0,9 κιλά περισσότερα από εκείνες που δεν κατανάλωναν παρόμοιες ουσίες.

Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη υψηλής ποιότητας επανεξέτασε όλα τα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τεχνητές γλυκαντικές ουσίες και το πώς αυτές επηρεάζουν την πρόσληψη τροφής και το σωματικό βάρος. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, συνολικά, η αντικατάσταση της ζάχαρης με μηδενικής, ή χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες γλυκαντικές ουσίες, δεν προκαλεί αύξηση του σωματικού βάρους.

Αντιθέτως, οδηγεί σε μειωμένη πρόσληψη θερμίδων (περίπου 94 λιγότερες θερμίδες ανά γεύμα, κατά μέσο όρο) και μειωμένο σωματικό βάρος (περίπου 1,4 κιλά, κατά μέσο όρο).

Έχει αρνητικές επιπτώσεις η σακχαρίνη στην υγεία του ανθρώπου;

Οι περισσότεροι υγειονομικές αρχές θεωρούν την σακχαρίνη ασφαλή για κατανάλωση από τον άνθρωπο. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να υπάρχει κάποιος σκεπτικισμός σχετικά με τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της στην ανθρώπινη υγεία.

Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η χρήση σακχαρίνης, σουκραλόζης και ασπαρτάμης μπορεί να διαταράξει την ισορροπία των βακτηρίων στο έντερο.

Η έρευνα στον τομέα αυτό είναι σχετικά νέα και περιορισμένη. Ωστόσο, υπάρχουν πειστικές αποδείξεις ότι ορισμένες αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ασθενειών, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου-2, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και ο καρκίνος.

Σε μια μελέτη, ποντίκια που τρέφονταν με ημερήσια δόση ασπαρτάμης, σουκραλόζης, ή σακχαρίνης, μετά από 11 εβδομάδες, έδειξαν ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτό δείχνει δυσανεξία στην γλυκόζη και, επομένως, μεγαλύτερο κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου.

Ωστόσο, όταν τα ίδια ποντίκια υποβλήθηκαν σε αγωγή με αντιβιοτικά που κατέστρεψαν τα βακτήρια του εντέρου, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους επανήλθαν στο φυσιολογικό.

Το ίδιο πείραμα έγινε και σε ομάδα υγιών ατόμων, που κατανάλωναν τη μέγιστη συνιστώμενη δόση σακχαρίνης ημερησίως για πέντε ημέρες. Τέσσερα από τα επτά άτομα είχαν αφύσικα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους, καθώς και αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου. Οι υπόλοιποι δεν παρουσίασαν αλλαγές στα βακτήρια του εντέρουτους.

Γενικά

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, όπως η σακχαρίνη, μπορεί να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ενός τύπου βακτηρίων που είναι πιο αποτελεσματικός στην μετατροπή της τροφής σε ενέργεια. Αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός μπορεί να εκμεταλλεύεται περισσότερες θερμίδες από τις τροφές. Αν αυτές, ωστόσο, δεν “καούν” επαρκώς (δηλαδή αν το άτομο δεν ασκείται για να χρησιμοποιήσει τις θερμίδες αυτές), αποθηκεύονται ως λίπος, το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι οι έρευνες επάνω σε αυτό τον τομέα είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Γενικά, απαιτούνται περισσότερες μελέτες επάνω στην σχέση μεταξύ των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών και των αλλαγών στα βακτήρια του εντέρου, για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.