Ακμή και ουλές: Τα διαφορετικά είδη και ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο να τις εκδηλώσουν

Έντονες ουλές εξαιτίας της αποκτούν ένας στους πέντε πάσχοντες από ακμή.

Η ανάπτυξη των ουλών είναι πιο συχνή στους πάσχοντες από σοβαρή ακμή και σε όσους καθυστερούν να αρχίσουν θεραπεία γι’ αυτήν. Είναι επίσης πιο συχνή σε όσους τραυματίζουν το δέρμα τους, επειδή «πειράζουν» τα σπυράκια τους.

Μελέτες έχουν δείξει ότι ποσοστό έως και 85% των εφήβων και νεαρών ενηλίκων εμφανίζουν κάποια στιγμή σπυράκια, μαύρα στίγματα ή επώδυνες κύστεις λόγω της ακμής. Η δερματοπάθεια δεν υποχωρεί πάντοτε με την ενηλικίωση, παρότι σχετίζεται με τις ορμονικές αλλαγές της εφηβείας. Η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας (AAD) αναφέρει ότι το περίπου 15% των ενήλικων γυναικών και το 5% των ενήλικων ανδρών ταλαιπωρούνται από ακμή.

Ακόμα, όμως, και όταν αντιμετωπιστεί με επιτυχία, το δέρμα μπορεί να μην μείνει απολύτως καθαρό. Ενδέχεται να έχει:

• Σκουρότερα σημάδια (μεταφλεγμονώδεις υπερμελαγχρώσεις) λόγω τραυματισμού
• Δυσχρωμίες εξαιτίας της λήψης φαρμάκων για την πάθηση (π.χ. μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τετρακυκλίνες)
• Ουλές στα σημεία όπου το δέρμα έχει υποστεί βλάβες στο χόριο (είναι η βασική στοιβάδα του δέρματος κάτω από την επιδερμίδα)

«Σε μια προσπάθεια να τις επουλώσει, το δέρμα παράγει νέες ίνες κολλαγόνου. Ο νέος ιστός όμως είναι διαφορετικός ως προς το χρώμα και την υφή από τον υπάρχοντα», εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.

Διαφορετικές μορφές

Η γενετική προδιάθεση παίζει ρόλο στον τρόπο με τον οποίο το δέρμα ανταποκρίνεται στη φλεγμονή της ακμής και θεραπεύεται.

Όπως όμως προαναφέρθηκε, οι ουλές σχηματίζονται συχνότερα σε ασθενείς με σοβαρή ή κυστική ακμή, ιδίως σε εκείνους που πιέζουν τα σπυράκια για την απομάκρυνση του σμήγματος. Η πίεση επιδεινώνει τη φλεγμονή και διαταράσσει τη διαδικασία επούλωσης.

Άλλη μια αιτία είναι η αποτυχία έγκαιρης θεραπείας της ακμής ή η επιλογή αναποτελεσματικών θεραπειών.

Οι ουλές μπορούν να εκδηλωθούν με διαφορετικές μορφές, κάθε μία εκ των οποίων έχει τα δικά της μοναδικά χαρακτηριστικά και τρόπους θεραπείας:

• Όταν υπάρχει απώλεια ιστού σχηματίζονται ατροφικές ουλές, οι οποίες είναι ανάλογες της φλεγμονής
• Όταν το σώμα παράγει περίσσεια κολλαγόνου κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επούλωσης, αναπτύσσονται υπερτροφικές ουλές. Αυτές έχουν τη μορφή σταθερών εξογκωμένων σημείων στο δέρμα και είναι πιθανό να προκαλούν κνησμό ή πόνο ή αίσθηση καύσου. Αναπτύσσονται εντός των ορίων της αρχικής βλάβης από τα σπυράκια.
• Όταν οι υπερτροφικές ουλές εκτείνονται εκτός των ορίων της αρχικής βλάβης που έχει προκαλέσει η ακμή, ονομάζονται χηλοειδείς ουλές.

Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις

Η ύπαρξη των ουλών έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχολογία των ασθενών. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology, ποσοστό έως και 95% των πασχόντων από ακμή απομένουν με ουλές εξαιτίας της.

Η δυσφορία για την εμφάνισή τους αρχίζει κατά την ενεργό φάση της νόσου και συνεχίζεται μετά την ύφεσή της. Οι ουλές τείνουν να αναπτύσσονται σε εμφανή σημεία του σώματος, όπως το πρόσωπο και το άνω μέρος του κορμού. Αυτό έχει ως επακόλουθο να πλήττουν την εικόνα σώματος, την αυτοεκτίμηση και τη συνολική ποιότητα ζωής.

Στα, δε, άτομα που ήδη είχαν αρνητική εικόνα σώματος και χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να επιδεινώσουν και τα δύο. Παρατείνουν επίσης υπάρχουσες δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές.

Η παρουσία ουλών μπορεί να οδηγήσει σε αναστολή των κοινωνικών δραστηριοτήτων και περιορισμό των συναναστροφών. Με την πάροδο του χρόνου οι ασθενείς ενδέχεται να βιώσουν συναισθήματα απελπισίας, απογοήτευσης και λύπης, λόγω μόνιμης παραμόρφωσης.

Η εξάλειψη των ουλών και η αποκατάσταση της υφής και της ομοιοχρωμίας του δέρματος είναι το μοναδικό όπλο για την αποφυγή των ψυχολογικών επιπτώσεων που επιφέρουν.

Οι θεραπευτικές επιλογές

Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές επιλογές για τη βελτίωση της όψης της επιδερμίδας. Η επιλογή εξαρτάται από τον τύπο και τη σοβαρότητα των ουλών, από τα χαρακτηριστικά του δέρματος και από την ηλικία.

«Υπάρχουν τοπικές αγωγές που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της υφής του δέρματος και στη μείωση των ήπιων ουλών. Για τις ατροφικές ουλές έχουμε την επιλογή του ενέσιμου κολλαγόνου, το οποίο μπορεί να τις γεμίσει και το δέρμα να αποκτήσει μια λεία εμφάνιση. Ομαλοποίησή τους προσφέρουν και τα χημικά πίλινγκ, μέσω της κολλαγογένεσης», εξηγεί ο δρ Στάμου.

Η δερμοαπόξεση μπορεί να αντιμετωπίσει τις πιο επίμονες ουλές. Το microneedling μπορεί να διεγείρει την παραγωγή κολλαγόνου και να αντιμετωπίσει τις μεταφλεγμονώδεις υπερμελαγχρώσεις που προκαλούνται από τον τραυματισμό του δέρματος.

Διέγερση των μηχανισμών παραγωγής κολλαγόνου και ελαστίνης καθώς και εξάλειψη των μεταφλεγμονωδών υπερμελαγχρώσεων προσφέρει και το fractional laser.

Η φωτοθεραπεία, εξ άλλου, επιταχύνει την ανανέωση των κυττάρων και θεραπεύει την ακμή. Μπορεί επίσης να αντιμετωπίσει τις μελαγχρωματικές ατέλειες.

«Οι συνδυαστικές θεραπείες και η ολιστική προσέγγιση συχνά αποφέρουν τα καλύτερα αποτελέσματα», σημειώνει ο δρ Στάμου.

Πώς να τις αποφύγετε

Η επίτευξη αισθητικής βελτίωσης των ουλών της ακμής απαιτεί χρόνο και συνεπή προσπάθεια. Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία, στο βαθμό που είναι εφικτή. Η υιοθέτηση μιας προληπτικής προσέγγισης μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο ουλών, τονίζει ο ειδικός.

«Όσοι εμφανίζουν σπυράκια πρέπει να απευθύνονται γρήγορα στον δερματολόγο τους. Η έγκαιρη αντιμετώπιση της ακμής, με εξατομικευμένα πλάνα θεραπείας, μπορεί να αποτρέψει τη σοβαρή φλεγμονή και να μειώσει την πιθανότητα ουλών», εξηγεί.

Πρέπει ακόμα να αντιστέκονται στην επιθυμία να πιέζουν τα σπυράκια τους. Η πρακτική αυτή μπορεί να επιδεινώσει τη φλεγμονή και να αυξήσει την πιθανότητα δημιουργίας ουλών.

Συνιστάται επίσης να χρησιμοποιούν ήπια προϊόντα περιποίησης δέρματος, κατάλληλα για τον τύπο του δέρματος. Με αυτό τον τρόπο περιορίζετε στο ελάχιστο ο ερεθισμός και αποτρέπεται η φραγή των πόρων.

Εξίσου σημαντική είναι η προστασία της επιδερμίδας από την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Συνιστάται αντηλιακό για ακνεϊκό δέρμα και δείκτη προστασίας (SPF) τουλάχιστον 30. Η καθημερινή εφαρμογή του μειώνει τις πιθανότητες μελάγχρωσης.

«Σε γενικές γραμμές όσοι έχουν ακμή πρέπει να αγαπούν την επιδερμίδα τους, να την περιποιούνται με σεβασμό και να την ενυδατώνουν τακτικά για να αποφεύγεται η αποδυνάμωση του δερματικού φραγμού», καταλήγει ο δρ Στάμου.