Αλκοόλ: Πότε ένα ποτό μπορεί να προκαλέσει τύφλωση ή χειρότερα

Μπορεί ένα κοκτέιλ να αποδειχθεί φονικό; Όταν περιέχει μεθανόλη, η απάντηση είναι ναι.

Η χημική αυτή ένωση, συχνά παρούσα σε νοθευμένα αλκοολούχα ποτά, έχει προκαλέσει παγκόσμιες τραγωδίες με εκατοντάδες θανάτους, καθώς δεν έχει γεύση, δεν έχει χρώμα και δεν σε προειδοποιεί μέχρι να είναι πια πολύ αργά.

Σε αντίθεση με την αιθανόλη –το αλκοόλ που καταναλώνουμε στα ποτά– η μεθανόλη είναι τοξική για τον ανθρώπινο οργανισμό, ακόμα και σε μικρές δόσεις. Χρησιμοποιείται κυρίως σε βιομηχανικά προϊόντα και διαλύτες, αλλά δυστυχώς καταλήγει και σε σπιτικά ή νοθευμένα ποτά, με στόχο το χαμηλότερο κόστος παραγωγής.

Η είσοδος της στο ανθρώπινο σώμα είναι καταστροφική. Ο οργανισμός τη μεταβολίζει σε φορμαλδεΰδη και μυρμηκικό οξύ, ουσίες που επιτίθενται στον εγκέφαλο, την όραση και τα ζωτικά όργανα. Η δηλητηρίαση από μεθανόλη συχνά μιμείται τα ήπια συμπτώματα του μεθυσιού, όμως κρύβει μια πολύ πιο σκοτεινή εξέλιξη.

«Η ανίχνευση της δηλητηρίασης από μεθανόλη μπορεί να είναι δύσκολη, γιατί στην αρχή μπορεί να μοιάζει με συνηθισμένη δηλητηρίαση από αλκοόλ. Αλλά υπάρχουν βασικές διαφορές που πρέπει να προσέξετε. Μπορεί να νιώσετε σύγχυση, ζαλάδα, έντονη κόπωση ή να αρχίσετε να κάνετε εμετό. Αν νιώθετε πολύ μεθυσμένοι, χωρίς να έχετε πιει πολύ, ζητήστε βοήθεια», προειδοποιεί το FCDO.

Η ίδια πηγή επισημαίνει πως τα «σοβαρά» συμπτώματα αρχίζουν συνήθως να εκδηλώνονται 12 έως 48 ώρες μετά την κατανάλωση. Αυτά μπορεί να είναι: έντονος πονοκέφαλος, ναυτία, σπασμοί, ακόμα και κώμα. Πολλές φορές, τα πρώτα σημάδια είναι τα οπτικά προβλήματα.

«Προβλήματα όρασης μπορεί επίσης να εμφανιστούν 12 έως 48 ώρες μετά το πρώτο ποτό», προσθέτει το FCDO. «Η δηλητηρίαση με μεθανόλη μπορεί να προκαλέσει θολή όραση, δυσκολία στο να κοιτάτε φως και ακόμη και τύφλωση. Μείνετε σε επιφυλακή. Μείνετε ασφαλείς».

Η δηλητηρίαση από μεθανόλη δεν είναι σπάνια όσο νομίζουμε. Τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά. Μόνο μέσα σε έναν χρόνο (Νοέμβριος 2023 – Νοέμβριος 2024), καταγράφηκαν 58 περιστατικά σε όλο τον κόσμο, με πάνω από 1.200 θύματα και περισσότερους από 400 θανάτους. Την τελευταία πενταετία, οι αριθμοί εκτοξεύονται: 11.800 δηλητηριάσεις, 4.500 νεκροί.

Τι πρέπει να κάνεις – και να μην κάνεις

Η ιστοσελίδα Travel Aware εξηγεί τον κίνδυνο με σαφήνεια: «Ακόμα και μια μικρή ποσότητα μπορεί να διαταράξει το σύστημά σας, προκαλώντας ποικίλες σοβαρές επιπτώσεις όπως προβλήματα όρασης, μόνιμη βλάβη στο κεντρικό νευρικό σύστημα ή, σε ακραίες περιπτώσεις, θάνατο».

Το πρόβλημα είναι πως η μεθανόλη δεν γίνεται αντιληπτή. Δεν έχει χαρακτηριστική γεύση και η μυρωδιά της είναι τόσο αδύναμη που περνά απαρατήρητη. «Δεν θα ξέρατε ότι είναι εκεί μέχρι να είναι πολύ αργά».

Ποια ποτά είναι επικίνδυνα; Κυρίως τοπικά ποτά αγνώστου προελεύσεως, σπιτικά αποστάγματα ή εξαιρετικά φθηνά κοκτέιλ σε τουριστικές περιοχές. Το κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η έλλειψη ποιοτικού ελέγχου.

Αν υποψιάζεστε δηλητηρίαση

Αν αισθανθείτε περίεργα μετά από ένα ποτό ή αν δείτε κάποιον να παρουσιάζει ύποπτα συμπτώματα, η αντίδραση πρέπει να είναι άμεση:

«Αν υποψιάζεστε δηλητηρίαση με μεθανόλη, είτε για εσάς είτε για κάποιον φίλο σας, πρέπει να ενεργήσετε γρήγορα. Ο χρόνος είναι κρίσιμος».

Καλέστε άμεσα ιατρική βοήθεια. Οι γιατροί μπορούν να χορηγήσουν αιθανόλη ως αντίδοτο, το οποίο εμποδίζει τη μετατροπή της μεθανόλης σε τοξικά παράγωγα. Σε πολλές περιπτώσεις απαιτείται αιμοκάθαρση για την αποβολή της ουσίας από τον οργανισμό. Η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική μέσα σε 10-30 ώρες από την κατανάλωση.

Πώς να προστατευτείτε

• Μην καταναλώνετε ποτά αγνώστου προέλευσης ή υπερβολικά φθηνά.

• Αποφύγετε σπιτικά ή τοπικά ποτά όταν ταξιδεύετε.

• Προτιμάτε μπουκάλια σφραγισμένα και επώνυμα.

• Αν κάτι στη γεύση ή την υφή φαίνεται «λάθος», μην το πιείτε.