Αυτές είναι οι ασθένειες που μεταδίδονται από τα ζώα στον άνθρωπο

Ευλογιά των πιθήκων, πανώλη, πυρετός Μάρμπουργκ: πολλές ασθένειες μεταδίδονται από τα ζώα στον άνθρωπο.

Η λύσσα είναι ένα άλλο γνωστό παράδειγμα των λεγόμενων ζωονόσων, η οποία μεταδίδεται και με ένα απλό δάγκωμα σκύλου που είναι μολυσμένος.

«Σχεδόν όλες οι νόσοι, με τις οποίες ερχόμαστε αντιμέτωποι, προέρχονται από τα ζώα. Η ιλαρά, για παράδειγμα, μεταπήδησε από τα βοοειδή στους ανθρώπους γύρω στο 300 π. Χ.», λέει ο κτηνίατρος Φάμπιαν Λέεντερτς από το Κέντρο Helmholtz για την Έρευνα των Λοιμώξεων.

Ο κορωνοϊός Sars-CoV-2 είναι επίσης πολύ πιθανό να έχει περάσει από τα ζώα στον άνθρωπο, σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, αν και δεν έχει αποδειχθεί κάτι τέτοιο ακόμη με βεβαιότητα.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Robert Koch (RKI), ο ιός Έμπολα μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο μέσω της επαφής με ορισμένα ζώα ή ζωικά προϊόντα.

Ο Π.Ο.Υ. προειδοποίησε τον Ιούλιο πως η Αφρική θα μπορούσε να γίνει νέα εστία για ζωονόσους, καθώς, σύμφωνα με σχετικές έρευνες, η εξάπλωσή τους εκεί αυξήθηκε κατά 63% την περασμένη δεκαετία.

«Στην Αφρική υπάρχουν πολλές ανθρώπινες συμπεριφορές υψηλού κινδύνου που μπορούν να προωθήσουν τις ζωονόσους, όπως μαζικές επεμβάσεις στα οικοσυστήματα, συμπεριλαμβανομένης της αποψίλωσης των δασών ή το κυνήγι και η κατανάλωση άγριων ζώων», εξηγεί ο Σάσα Κνάουφ από το Ομοσπονδιακό Ερευνητικό Ινστιτούτο για την Υγεία των Ζώων.

Ένας άλλος παράγοντας που παίζει ρόλο στην εξάπλωση των ζωονόσων στις αφρικανικές χώρες είναι η αυξανόμενη κινητικότητα των ανθρώπων, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το ρίσκο για πανδημίες.

Εφικτή η πρόληψη για νέες εξάρσεις ζωονόσων

Ωστόσο, μπορούν να ληφθούν προληπτικά μέτρα για τα ανωτέρω, όπως η βελτίωση των υγειονομικών υποδομών, ιδίως στις φτωχότερες χώρες, αλλά και η παρακολούθηση των αιτιών θανάτου των ζώων. Ειδικά στην Αφρική, θα πρέπει να υπάρχει καλά εκπαιδευμένο προσωπικό στις αγροτικές περιοχές, το οποίο θα μπορεί να σταματήσει γρήγορα τις ζωονόσους πριν εξαπλωθούν περαιτέρω. «Ο εμβολιασμός έχει νόημα σε επιδημίες για ομάδες κινδύνου ή γύρω από πληγείσες περιοχές, σαν ένα είδος δακτυλίου», εξηγεί ο Λέεντερτς. Η καλύτερη και ολοκληρωμένη παγκόσμια πρόληψη είναι ένα από τα διδάγματα της πανδημίας του κορονοϊού. Έτσι, οι 194 χώρες μέλη του Π.Ο.Υ. αποφάσισαν να αναπτύξουν μια συμφωνία-πλαίσιο για τον σκοπό αυτό.

Προκειμένου να περιοριστούν οι πανδημίες, επιδιώκεται τώρα από τους ερευνητές μια ολιστική “One-Health” προσέγγιση, η οποία εξετάζει τα ζώα και τους ανθρώπους ως όντα που συμβιώνουν. Ήδη παλαιότερα είχε αποδειχθεί πόσο πολύ η διατήρηση της υγείας των ζώων ωφελεί και τον άνθρωπο: ένα επιτυχημένο παράδειγμα είναι η εκ των πραγμάτων εξάλειψη της λύσσας στη Γερμανία, σύμφωνα με τον Κνάουφ.

Από το 2008, η Γερμανία είναι σχεδόν απαλλαγμένη από κρούσματα λύσσας, κυρίως λόγω της συστηματικής ανοσοποίησης των αλεπούδων.

«Η ανθρώπινη υγεία δεν μπορεί να εξεταστεί μεμονωμένα. Ζούμε μαζί με τα ζώα, καταναλώνουμε ζώα, ενώ ο ζωικός κόσμος επηρεάζεται και από το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Εδώ είναι που πρέπει να σκεφτούμε διαθεματικά», λέει από την πλευρά του ο Λέεντερτς.

Πάντως, οι προβλέψεις του Π.Ο.Υ. για την Αφρική ως εστία ζωονόσων αμφισβητούνται, καθώς ενδέχεται τα αυξημένα περιστατικά να οφείλονται στην εντατικότερη έρευνα και διάγνωση.

Τελικά ωστόσο το συμπέρασμα παραμένει το ίδιο: όλοι πρέπει να αλλάξουμε την επικίνδυνη συμπεριφορά μας, διότι οι άνθρωποι είναι αυτοί που δημιουργούν το πρόβλημα, όχι τα ζώα.

Η επόμενη πανδημία μπορεί κάλλιστα να ξεκινήσει από την Ευρώπη ή την Ασία.

Η κλιματική αλλαγή, ως απότοκο της ανθρώπινης δραστηριότητας, συμβάλλει για παράδειγμα στην άνοδο της θερμοκρασίας, η οποία με τη σειρά της επιτρέπει σε παθογόνα τροπικών περιοχών να εγκατασταθούν ευκολότερα εδώ, όπως ο πυρετός του Δυτικού Νείλου.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: η Γερμανία μπορεί ακόμη να μάθει πολλά από την Αφρική, όπως την υιοθέτηση της ολιστικής προσέγγισης της ανθρώπινης υγείας συνδυαστικά με αυτής των ζώων. Σε χώρες της Αφρικής, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Νιγηρία, η οποία την ενέταξε στο πλαίσιο μίας πολυετούς εθνικής υγειονομικής στρατηγικής, αυτή η προσέγγιση είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένη.

Κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου παγκοσμίως καταγεγραμμένου κύματος γρίπης των πτηνών, μόνο λίγοι άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τον ιό, δίχως καταγεγραμμένες περιπτώσεις μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Ωστόσο, πολλοί ερευνητές ανησυχούν για μια μετάλλαξη του ιού μετά από έξαρσή του σε φάρμα βιζόν στην Ισπανία, η οποία θα μπορούσε να προσαρμοστεί στα θηλαστικά.