Αυτή είναι η πρωτεΐνη που βάζει «φρένο» στο Αλτσχάιμερ

Η αναστολή μιας πρωτεΐνης-κλειδί μπορεί να σταματήσει την καταστροφή των συνάψεων και των δενδριτικών κυττάρων που παρατηρείται συνήθως στη νόσο Αλτσχάιμερ, υποστηρίζουν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Anschutz Medical Campus του Κολοράντο. 

Xρησιμοποιώντας νευρώνες τρωκτικών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η στόχευση μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται Mdm2 με ένα πειραματικό φάρμακο κατά του καρκίνου, γνωστό ως nutlin, σταμάτησε τα νευροτοξικά πεπτίδια αμυλοειδούς-β που προκαλούν συσσωματώματα στη νόσο Αλτσχάιμερ.

«Οι γνωστικές διαταραχές που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ συσχετίζονται με την απώλεια δενδριτικών κυττάρων και διεγερτικών συνάψεων, ιδίως στον ιππόκαμπο», δήλωσε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης καθηγητής Mark Dell’Acqua, αντιπρόεδρος του Τμήματος Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Κολοράντο.

Ο κάθε νευρώνας έχει πολλούς δενδρίτες, κοντές διακλαδιζόμενες κυτταρικές προεξοχές ή αποφυάδες. Αυτές οι δομές αποτελούν το δίκτυο με το οποίο ο νευρώνας προσλαμβάνει σήματα από άλλα κύτταρα. Τα κύματα αυτά φτάνουν στους δενδρίτες του κάθε νευρικού κυττάρου από νευρίτες (έναν ή περισσότερους) άλλων νευρικών κυττάρων. Με τον τρόπο αυτό συνδέονται, διακλαδίζονται και συνεργάζονται μεταξύ τους τα νευρικά κύτταρα, κατά ομάδες, για να επιτελέσουν το σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκαν, τη διάδοση των ερεθισμάτων από την περιφέρεια προς το κέντρο (εγκέφαλο) και το αντίστροφο. Στην άκρη των δενδριτών βρίσκονται τα προσυναπτικά κομβία και οι συνάψεις και από εκεί το κύτταρο λαμβάνει ή μεταδίδει τα σήματα.

Ο Dell’Acqua δήλωσε ότι η μείωση των πλεοναζουσών συνάψεων των δενδριτών είναι φυσιολογική έως ένα βαθμό, μπορεί όμως να επιταχυνθεί αφύσικα στη νόσο Αλτσχάιμερ, προκαλώντας απώλεια μνήμης και μάθησης.

«Όταν αυτή η πρωτεΐνη Mdm2 ενεργοποιείται ακατάλληλα, οδηγεί σε “κλάδεμα” των συνάψεων όταν υπάρχει αμυλοειδές-β, το κύριο συστατικό των αμυλοειδών πλακών που βρίσκονται στον εγκέφαλο των ατόμων με Αλτσχάιμερ. Όταν χρησιμοποιήσαμε το φάρμακο που αναστέλλει την Mdm2 στους νευρώνες, μπλόκαρε εντελώς την απώλεια δενδριτών που προκαλείται από το αμυλοειδές-β. Έτσι, η αναστολή αυτής της πρωτεΐνης είναι σαφές ότι λειτουργεί».

Ο Dell’Acqua, ο οποίος είναι και διευθυντής του Κέντρου Νευροτεχνολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου, σημείωσε ότι μεγάλο μέρος της έρευνας για τις θεραπείες της νόσου τείνει να εστιάζει στην εξάλειψη των πλακών β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο.

«Υπάρχουν ερωτήματα ως προς το αν η θεραπεία που στοχεύει το αμυλοειδές είναι το παν και αν σηματοδοτεί το τέλος της θεραπείας της Νόσου Αλτσχάιμερ. Ακόμη και αν θα μπορούσε κάποιος να αντέξει το υψηλό κόστος, η αποτελεσματικότητα δεν είναι βέβαιη. Εμείς λέμε ότι μπορεί να είναι δυνατή η παρέμβαση στη διαδικασία εμποδίζοντας ορισμένες από τις επιπτώσεις του αμυλοειδούς-β. Και αυτό αφορά τη στόχευση της Mdm2».

Το επόμενο βήμα είναι να προσδιοριστεί αν οι επιστήμονες μπορούν να εμποδίσουν την εξέλιξη της νόσου σε ένα ζωικό μοντέλο. Εάν ναι, μελλοντικά θα μπορούσαν να γίνουν δοκιμές και σε ανθρώπους. Φάρμακα που στοχεύουν την Mdm2 έχουν ήδη αναπτυχθεί και βρίσκονται σε κλινικές δοκιμές για τον καρκίνο, αλλά χρειάζονται έγκριση από τον FDA.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο ιατρικό περιοδικό eNeuro.