Δέκα τρομακτικά λεπτά: Τι συμβαίνει στον οργανισμό όταν είμαστε σε κρίση πανικού – Μπορεί να αποφευχθεί;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το 30% του πληθυσμού έχει βιώσει ή θα βιώσει κρίση πανικού.

Το 2019, περίπου 301 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν με αγχώδη διαταραχή, εκ των οποίων τα 58 εκατομμύρια ήταν παιδιά και έφηβοι.

Η κρίση πανικού περιλαμβάνει έντονο φόβο που προκαλεί πολύ ανησυχητικές σωματικές αντιδράσεις χωρίς προφανή λόγο.

Ένα από τα χαρακτηριστικά της κρίσης πανικού είναι η έλλειψη ελέγχου του ατόμου που τη βιώνει για το πότε, πού και γιατί. Ένας αγχωμένος φοιτητής μπορεί να υποφέρει τις ημέρες πριν από την παρουσίαση της διδακτορικής διατριβής, αλλά και κατά τη διάρκεια ενός χαλαρωτικού ζεστού μπάνιου τις επόμενες ημέρες.

Η σύντομη διάρκεια είναι ένα άλλο καθοριστικό χαρακτηριστικό. Ενώ άλλες αγχώδεις διαταραχές, όπως η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, είναι σχετικά μακροχρόνιες και απαιτούν μακροχρόνια παρέμβαση, μια κρίση πανικού διαρκεί μόλις 10 λεπτά.

Σε κάθε περίπτωση, ένα άτομο μπορεί να αισθανθεί τις επιπτώσεις αρκετές ημέρες αργότερα λόγω άγχους, χωρίς να γνωρίζει πότε θα βιώσει ένα άλλο παρόμοιο επεισόδιο.

Τι συμβαίνει στον οργανισμό όταν είμαστε σε κρίση πανικού

Παρόλο που δεν το βιώνουν όλοι με τον ίδιο τρόπο, τα πιο κοινά συμπτώματα είναι γρήγορος καρδιακός ρυθμός, εφίδρωση, ατονία στα πόδια, ναυτία, δυσφορία στο στομάχι, ζάλη, πονοκέφαλος, σφίξιμο στο στήθος, πνιγμός και αίσθημα ασφυξίας.

Είναι φυσιολογικές εκδηλώσεις που προειδοποιούν τον οργανισμό για κίνδυνο (σε αυτή την περίπτωση φανταστικό) για τη σωματική ή ψυχολογική μας ακεραιότητα.

Από ψυχοβιολογική άποψη, ο οργανισμός δίνει αγώνα για τη δική του επιβίωση. Δηλαδή, υπάρχει απελευθέρωση κορτιζόλης, αδρεναλίνης και νορεπινεφρίνης, ενώ εμπλέκονται και άλλος ορμονικοί μηχανισμοί που σχετίζονται με το αυτόνομο νευρικό σύστημα, την αμυγδαλή και την υπόφυση.

Αυτό το φαινόμενο συνδέεται επίσης με γνωστικό έλλειμμα. Κάποιες έρευνες έχουν δείξει ότι μειώνεται η απόδοση σε λειτουργίες όπως η προσοχή, η μνήμη και η ταχύτητα επεξεργασίας. Αυτό εξηγείται κυρίως από την κατάσταση σύγχυσης.

Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού ένα άτομο αισθάνεται ότι τρελαίνεται, ότι πραγματικά πρόκειται να πεθάνει ή ότι κάτι απειλεί την ακεραιότητά του. Είναι μια φανταστική απειλή και είναι αυτό που διαχωρίζει τα ανθρώπινα όντα από άλλα είδη, σύμφωνα με τον νευροεπιστήμονα και συγγραφέα Robert Sapolsky.

Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι κρίσεις πανικού είναι συχνότερες στις δυτικές χώρες με υψηλό εισόδημα.

Ποιος κινδυνεύει περισσότερο να εμφανίσει κρίση πανικού

Δεν έχει αναφερθεί κάποιο συγκεκριμένο γονίδιο ή κάποιο χαρακτηριστικό προσωπικότητας που να αυξάνει την πιθανότητα να πάθει κάποιος κρίση πανικού. Ωστόσο, φαίνεται ότι υπάρχει ένας κληρονομικός παράγοντας.

Ωστόσο, άτομα με υψηλή ευαισθησία ή άτομα με υψηλό επίπεδο νευρωτισμού είναι πιο πιθανό να έχουν εμπειρία μιας κρίσης πανικού.

Το φύλο είναι επίσης μια βασική μεταβλητή. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να έχουν μία κρίση πανικού από ότι οι άνδρες. Η εξήγηση βρίσκεται στις κυκλικές ορμονικές διεργασίες που σχετίζονται με το γυναικείο φύλο και η εμμηνόπαυση είναι η περίοδος της μεγαλύτερης ευαισθησίας.

Μπορεί να αποφευχθεί;

Το απρόβλεπτο μιας κρίσης πανικού καθιστά δύσκολη την πρόληψή της, αν και ένας ασθενής που την έχει βιώσει τουλάχιστον μία φορά μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του προκαταρκτικού στρες στη σκέψη ότι θα υποστεί άλλη κρίση. Μπορεί επίσης να αποκτήσει νέες δεξιότητες για να αντιμετωπίσει το επεισόδιο σε περίπτωση που επαναληφθεί.

Αυτό επιτυγχάνεται με συνδυασμό ψυχολογικής θεραπείας και λήψης ορισμένων φαρμάκων.

Είναι σημαντικό τα συστήματα υγείας να προετοιμάζονται από διαβουλεύσεις πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και έκτακτα περιστατικά με συγκεκριμένα πρωτόκολλα και στρατηγικές δράσης για αυτές και άλλες συναφείς περιπτώσεις.

Αν κάποιος γνωρίζει τι είναι κρίση πανικού, μπορεί να ενεργήσει κατάλληλα όταν εμφανιστεί και, το πιο σημαντικό, θα μπορεί να ζήσει χωρίς να τη φοβάται.