Όραση και διατροφή: Τα συστατικά που την προστατεύουν – Τι πρέπει να τρώτε

Ολοένα περισσότερες μελέτες υποδηλώνουν ότι η κατανάλωση άφθονων φρούτων, λαχανικών και ψαριών μπορεί να μας προστατεύσει από την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας – την συχνότερη αιτία τύφλωσης μετά τα 60 έτη.

Τα ίδια τρόφιμα, που αποτελούν βασικά συστατικά της μεσογειακής διατροφής, μπορεί να μειώσουν και τον κίνδυνο επιδείνωσης της οφθαλμοπάθειας αυτής.

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προσβάλλει σχεδόν έναν στους τρεις Ευρωπαίους ηλικίας άνω των 60 ετών. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ειδικών στον Αμφιβληστροειδή (EURETINA) υπολογίζει πως:.

• Περισσότερο από το 25% έχουν πρώιμη ή μέτριας βαρύτητας ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς και
• Το 2,4% έχουν προχωρημένη μορφή της νόσου

Συνολικά 67 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη ζουν με τη νόσο, με τις 400.000 να έχουν προχωρημένη μορφή.

Τι είναι η ωχρά κηλίδα

Η ωχρά κηλίδα είναι μία ελλειπτική κιτρινόμορφη (ωχρή) περιοχή βαθιά μέσα στο μάτι. Βρίσκεται στο πίσω μέρος του, στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, πολύ κοντά στο οπτικό νεύρο. Η ηλικιακή εκφύλισή της πλήττει την κεντρική όραση, επηρεάζοντας καθημερινές δραστηριότητες, όπως η ανάγνωση και η οδήγηση.

Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι η ηλικία, εξ ου και η ονομασία της πάθησης. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η έκθεση στον ήλιο, το κάπνισμα, η κληρονομικότητα, η υψηλή χοληστερόλη και η υπέρταση.

Αντιθέτως, η μεσογειακή διατροφή μπορεί να δράσει προστατευτικά, αναφέρει ο χειρουργός οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

«Η υγιεινή διατροφή, με βάση φυτικής προελεύσεως τρόφιμα και ψάρια, και λιγότερα γαλακτοκομικά και κόκκινο κρέας, μπορεί να ελαττώσει τον κίνδυνο αναπτύξεώς της. Μπορεί επίσης να επιβραδύνει την εκφύλιση όταν αυτή αρχίσει να αναπτύσσεται», εξηγεί.

Τα επιστημονικά ευρήματα

Πολλές μελέτες έχουν δείξει μειωμένα ποσοστά ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς σε όσους τρώνε κυρίως λαχανικά, όσπρια, ψάρια, δημητριακά και φρούτα. Αντιθέτως, όσοι πάσχουν από την οφθαλμοπάθεια αυτή είναι πιθανότερο να τρώνε πολλά γαλακτοκομικά, κρέας και προϊόντα κρέατος ή και πρόχειρα φαγητά.

Όπως εξηγεί ο δρ Κανελλόπουλος, η μεσογειακή διατροφή δρα προστατευτικά διότι περιέχει:

• Πολλά λαχανικά (κυρίως σκουροπράσινα όπως το σπανάκι)
• Ποικιλία από φρούτα
• Ξηρούς καρπούς όπως αμύγδαλα, κάσιους, φιστίκια Αιγίνης και καρύδια

Επιπλέον, έχει ως βάση δημητριακά ολικής άλεσης (από καφέ ρύζι έως κινόα), λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, ο τόνος, η πέρκα, το σκουμπρί και ως πρόσθετο λίπος ελαιόλαδο αντί για βούτυρο.

Ευρωπαϊκή μελέτη που διήρκησε 21 χρόνια έδειξε πως όσοι την ακολουθούν μειώνουν κατά 41% τον κίνδυνο να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς.

Τα προστατευτικά συστατικά

Άλλες μελέτες έχουν δείξει πως ορισμένες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που προέρχονται κυρίως από τα φυτικής προελεύσεως τρόφιμα και τα ψάρια δρουν προστατευτικά, έναντι της απώλειας της όρασης από την εκφύλιση της ωχράς. Στα συστατικά αυτά συμπεριλαμβάνονται:

• Η βιταμίνη C. Καλές πηγές της είναι, μεταξύ άλλων, πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ, ακτινίδια, φράουλες, τομάτες, κόκκινες και πράσινες πιπεριές, μπρόκολα
• Η βιταμίνη Ε. Καλές πηγές της είναι ενδεικτικά αμύγδαλα, ηλιόσποροι, ελαιόλαδο και αβοκάντο
• Ο ψευδάργυρος. Υπάρχει σε όσπρια (φασόλια, φακές), σπόρους, θαλασσινά
• Τα καροτενοειδή λουτεΐνη και ζεαξανθίνη. Εκ φύσεως υπάρχουν στον αμφιβληστροειδή, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να τα καταναλώνουμε. Πλούσιες πηγές τους είναι πολλά φρούτα και λαχανικά (π.χ. σπανάκι, μπρόκολα, σπαράγγια, κατσαρό λάχανο, πράσινα λάχανα, κολοκύθια, σπιρουλίνα, μούρα, παπάγια, ροδάκινα, μάνγκο, καρότα κ.λπ.)
• Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Είναι ένα είδος βασικών λιπαρών οξέων που υπάρχουν σε αφθονία στα λιπαρά ψάρια, τα ιχθυέλαια, ορισμένους ξηρούς καρπούς κ.λπ. Μελέτες έχουν δείξει πως όσοι τρώνε σολομό, σαρδέλα ή σκουμπρί, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα μπορεί να κινδυνεύουν λιγότερο να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς.

Μην απομονώνετε τα συστατικά

Πάντως, «το κλειδί για την προστασία των ματιών είναι να ακολουθεί κανείς όλες τις επιταγές της μεσογειακής διατροφής και όχι να απομονώνει μόνο ένα ή δύο συστατικά της», επισημαίνει ο δρ Κανελλόπουλος.

Όπως εξηγεί, οι υπάρχουσες μελέτες δείχνουν ότι κάθε τρόφιμο της μεσογειακής διατροφής δρα συνεργικά με τα υπόλοιπα. «Δεν αρκεί να τρώει κανείς μόνο φρούτα αλλά όχι σαλάτες. Έτσι αποδυναμώνει τη διατροφή και δεν παρέχονται τα προσδοκώμενα οφέλη. Η καθημερινή κατανάλωση αυτών των ωφέλιμων τροφίμων, μόνο καλό θα κάνει στην υγεία του», καταλήγει.