Βασιλικός πολτός: Τα οφέλη του για την υγεία μας – Οι πιθανές παρενέργειες

Ο βασιλικός πολτός είναι μια ουσία που μοιάζει με κρεμώδες γάλα. Εκκρίνεται από τις μέλισσες και παρέχει διατροφή στις αναπτυσσόμενες προνύμφες καθώς και στη βασίλισσα του σμήνους.

Ο βασιλικός πολτός αποτελείται κυρίως από νερό, ζάχαρη, λιπαρά οξέα και πολλές μοναδικές πρωτεΐνες, μία από τις οποίες ονομάζεται royalactin. Πολλοί ισχυρισμοί για τα οφέλη του βασιλικού πολτού για την υγεία βασίζονται στην επίδραση αυτής της πρωτεΐνης στην ανάπτυξη των μελισσών.

Όταν πεθάνει μια βασίλισσα, οι εργάτριες θα ταΐσουν μεγάλες ποσότητες βασιλικού πολτού σε μια επιλεγμένη θηλυκή προνύμφη. Αυτό αλλοιώνει το DNA του εντόμου και το μετατρέπει σε βασίλισσα. Οι ισχυρισμοί ότι η κατανάλωση βασιλικού πολτού μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της γονιμότητας πηγάζουν από αυτό το γεγονός.

Ο βασιλικός πολτός δεν είναι ο ίδιος με το μέλι, αλλά είναι βρώσιμος και γενικά θεωρείται ασφαλής για κατανάλωση σε διάφορες μορφές.

Βασιλικός πολτός: Τα οφέλη του στην υγεία μας

Ο βασιλικός πολτός περιέχει πρωτεΐνες μαζί με πολλά αντιοξειδωτικά και αντιβακτηριακές ενώσεις.

Μεταξύ ορισμένων από τις παθήσεις που λέγεται ότι αντιμετωπίζει ο βασιλικός πολτός είναι:

• Άσθμα
• Αθηροσκλήρωση
• Διαβήτης
• Κούραση
• Υψηλή χοληστερόλη
• Φλεγμονή
• Νεφρική νόσος
• Παγκρεατίτιδα
• Προεμμηνορροϊκό σύνδρομο

Ο βασιλικός πολτός φέρεται να επιβραδύνει τη διαδικασία γήρανσης εξαλείφοντας τις ελεύθερες ρίζες ή καταπολεμά τις λοιμώξεις ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα. Χρησιμοποιείται επίσης για την αύξηση της αντοχής και της ευεξίας (όχι μόνο για τη θεραπεία συγκεκριμένων παθήσεων υγείας).

Καρκίνος

Ένα ευρύ φάσμα μελετών σε ζώα, καθώς και εργαστηριακή έρευνα σε διάφορους τύπους ανθρώπινων καρκινικών κυττάρων, δείχνουν ότι ο βασιλικός πολτός πιθανώς επιβραδύνει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Ωστόσο, τα οφέλη της θεραπείας παραμένουν επιστημονικώς αναπόδεικτα.

Άλλες μελέτες δείχνουν ότι ο βασιλικός πολτός μπορεί να περιορίσει τη βλάβη του ήπατος και άλλες βλάβες που προκαλούνται από ισχυρά φάρμακα χημειοθεραπείας. Για τη στοματική βλεννογονίτιδα (κοινή παρενέργεια τόσο της χημειοθεραπείας όσο και της ακτινοθεραπείας) ο βασιλικός πολτός ήταν μεταξύ των ευεργετικών θεραπειών που εντοπίστηκαν από ερευνητές για τη θεραπεία των στοματικών πληγών, της αιμορραγίας και άλλων συμπτωμάτων.

Χρόνια νεφρική νόσος

Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι ο βασιλικός πολτός, που λαμβάνεται μόνος του ή σε συνδυασμό με άλλα φυτικά συμπληρώματα, μπορεί να βελτιώσει την λειτουργία και να περιορίσει την πρόσθετη βλάβη σε άτομα που ζουν με χρόνια νεφρική νόσο.

Μια μελέτη του 2021 που εξέτασε 20 άτομα με νεφρική ανεπάρκεια διαπίστωσε, ότι ο βασιλικός πολτός -που χρησιμοποιήθηκε μαζί με διάφορες άλλες θεραπείες- μείωσε τα επίπεδα κρεατινίνης και ουρίας.

Άλλοι ερευνητές έχουν βρει προστατευτικά αποτελέσματα όταν ο βασιλικός πολτός χρησιμοποιείται στη θεραπεία ατόμων με καρκίνο του νεφρού.

Διαβήτης

Ο βασιλικός πολτός μπορεί να ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα, σύμφωνα με μελέτη του 2016 στο Canadian Journal of Diabetes. Σε 50 άτομα με διαβήτη τύπου 2 χορηγήθηκε είτε εικονικό φάρμακο είτε 1.000 χιλιοστόγραμμα (mg) βασιλικού πολτού τρεις φορές την ημέρα.

Μέχρι το τέλος των δύο μηνών της δοκιμής, η ομάδα που έπαιρνε βασιλικό πολτό είχε σημαντική μείωση της γλυκόζης στο αίμα, ενώ όσοι έλαβαν το εικονικό φάρμακο είχαν μια ελαφρά αύξηση.

Παρά τα θετικά αποτελέσματα, μια ανασκόπηση του 2019 στο World Journal of Diabetes βρήκε μόνο ένα ελάχιστο όφελος από τη χρήση του βασιλικού πολτού. Με βάση μια αξιολόγηση 18 επιμέρους κλινικών μελετών, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ποιότητα των στοιχείων που υποστηρίζουν τη χρήση του βασιλικού πολτού στον διαβήτη ήταν χαμηλή έως πολύ χαμηλή.

Υψηλή χοληστερόλη

Η υπερχοληστερολαιμία (υψηλή χοληστερόλη) είναι μια ανησυχητική διαταραχή που συνδέεται με την αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση των αρτηριών), το έμφραγμα και το εγκεφαλικό.

Σε μια μικρή μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Gynecological Endocrinology, 36 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που έλαβαν 150 mg βασιλικό πολτό ημερησίως παρουσίασαν αύξηση 7,7% στην HDL («καλή») χοληστερόλη, καθώς και μείωση 4,1% στην LDL («κακή») χοληστερόλη και μείωση 3,1% της ολικής χοληστερόλης.

Παρόμοια αποτελέσματα επιτεύχθηκαν σε μια μελέτη του 2017, στην οποία 40 ενήλικες με ήπια υπερχοληστερολαιμία έλαβαν, είτε εικονικό φάρμακο είτε 350 mg βασιλικού πολτού καθημερινά. Μετά από τρεις μήνες, τα επίπεδα LDL και ολικής χοληστερόλης μειώθηκαν στην ομάδα του βασιλικού πολτού.

Από την άλλη πλευρά, δεν υπήρξαν αλλαγές στην HDL χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια, το σωματικό βάρος, την περιφέρεια της μέσης ή το σωματικό λίπος σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.

Προεμμηνορροϊκό Σύνδρομο (PMS)

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο βασιλικός πολτός μπορεί να βοηθήσει στην μείωση των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (PMS). Σε μια μελέτη του 2014 που δημοσιεύτηκε στο Complementary Therapies in Medicine, σε 110 φοιτήτριες πανεπιστημίου με PMS χορηγήθηκε είτε 1.000 mg βασιλικού πολτού είτε εικονικό φάρμακο. Η θεραπεία ξεκίνησε την πρώτη ημέρα της εμμήνου ρύσεως και συνεχίστηκε σε δύο έμμηνους κύκλους.

Μετά από δύο κύκλους, οι γυναίκες στην ομάδα του βασιλικού πολτού είχαν περισσότερο από 50% μείωση στη βαθμολογία των συμπτωμάτων PMS, ενώ οι γυναίκες στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου είχαν λιγότερο από 5% μείωση.

Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα και να προσδιοριστεί καλύτερα ο ακριβής μηχανισμός δράσης του βασιλικού πολτού.

Επούλωση πληγών

Μελέτες σχετικά με το πώς ο βασιλικός πολτός μπορεί να προάγει την επούλωση των πληγών έχουν δώσει ανάμικτα αποτελέσματα. Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η επάλειψη βασιλικού πολτού τοπικά στο δέρμα μπορεί να βελτιώσει την επούλωση πληγών όπως τα έλκη στα πόδια σε διαβητικούς.

Ωστόσο, μια ιρανική μελέτη 25 ατόμων με 60 διαφορετικά έλκη απέτυχε να δείξει κάποιο πραγματικό όφελος για όσους εφάρμοσαν τοπικά βασιλικό πολτό και όχι εικονικό φάρμακο.

Από την άλλη πλευρά, η ίδια μελέτη δεν βρήκε εμφανείς αρνητικές επιπτώσεις ή βλάβες στη χρήση βασιλικού πολτού στο δέρμα.

Πιθανές παρενέργειες

Ο βασιλικός πολτός θεωρείται γενικά ασφαλής και καλά ανεκτός όταν χρησιμοποιείται σωστά. Μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να λαμβάνεται σε ημερήσιες δόσεις έως και 1.000 mg για τρεις μήνες χωρίς αξιοσημείωτες παρενέργειες.

Εντούτοις, είναι γνωστό ότι προκαλεί αλλεργικές αντιδράσεις σε μερικούς ανθρώπους, οι οποίες κυμαίνονται από ήπια ρινικά συμπτώματα έως απειλητική για τη ζωή αναφυλαξία. Αυτό μπορεί να οφείλεται στον καθαυτό τον βασιλικό πολτό ή σε συστατικά που συνήθως προστίθενται σε συμπληρώματα, όπως η γύρης μελισσών και λουλουδιών.

Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα

Ο βασιλικός πολτός μπορεί να επιβραδύνει την πήξη του αίματος και να εντείνει τις επιδράσεις των αραιωτικών του αίματος όπως η βαρφαρίνη, οδηγώντας σε εύκολους μώλωπες και αιμορραγία. Εάν τον χρησιμοποιείτε σε συνεχή βάση, φροντίστε να σταματήσετε τη θεραπεία δύο εβδομάδες πριν από μια προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση για να αποτρέψετε την υπερβολική αιμορραγία.

Μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσει με τα φάρμακα για την υπέρταση, προκαλώντας μη φυσιολογική πτώση της αρτηριακής πίεσης (υπόταση). Για να αποφύγετε τις αλληλεπιδράσεις, ενημερώστε τον γιατρό σας εάν σκοπεύετε να πάρετε βασιλικό πολτό και συμπεριλάβετε μια λίστα με όλα τα άλλα φάρμακα που παίρνετε, είτε είναι συνταγογραφούμενα είτε όχι.

Εάν είστε έγκυος ή θηλάζετε, συμβουλευτείτε τον/την γυναικολόγο σας προτού πάρετε συμπληρώματα βασιλικού πολτού.

Πώς μπορείτε να πάρετε βασιλικό πολτό

Ο βασιλικός πολτός διατίθεται σε διάφορες μορφές, όπως χάπια, γέλη, υγρά, πάστες και μη επεξεργασμένο ακατέργαστο πολτό. Μπορεί να βρεθεί στο διαδίκτυο ή σε φαρμακεία και καταστήματα υγιεινής διατροφής.

Συμπληρώματα

Τα συμπληρώματα βασιλικού πολτού είναι μακράν η πιο εύκολη μορφή στη χρήση και τη δόση. Τα δισκία και η γέλη είναι κατασκευασμένα με λυοφιλοποιημένο βασιλικό πολτό και μπορούν να αποθηκευτούν με ασφάλεια σε θερμοκρασία δωματίου.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Να διαβάζετε πάντα την ετικέτα του προϊόντος για να δείτε ποια άλλα συστατικά περιλαμβάνονται. Εάν δεν ξέρετε τι είναι ένα συστατικό, ρωτήστε τον φαρμακοποιό ή τον γιατρό σας.

Άλλοι τρόποι

Ο μη επεξεργασμένος βασιλικός πολτός συσκευάζεται συνήθως σε μικρά, σκούρα γυάλινα μπουκάλια σε δόσεις που κυμαίνονται από 250 έως 500 mg. Ο βασιλικός πολτός μπορεί να είναι αρκετά πικρός και συχνά αναμιγνύεται με μέλι για καλύτερη γεύση.

Το βασικό μειονέκτημα του μη επεξεργασμένου βασιλικού πολτού είναι ότι δεν διατηρείται καλά. Διαρκεί μόνο δύο εβδομάδες στο ψυγείο ή μερικούς μήνες στην κατάψυξη. Είναι επίσης αρκετά ακριβό προϊόν.

Το υγρό και η πάστα του βασιλικού πολτού έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, αλλά συχνά περιλαμβάνουν σταθεροποιητές και συντηρητικά για να παρατείνουν την λήξη τους. Αυτά μπορούν γενικά να αποθηκευτούν έως και έξι μήνες στο ψυγείο ή έως και τρία χρόνια στην κατάψυξη.

Όταν εκτίθεται στον αέρα, ο βασιλικός πολτός μπορεί να μετατραπεί από κρεμώδες κίτρινο σε πιο σκούρο καφέ. Με την πάροδο του χρόνου, η κρεμώδης υφή μπορεί επίσης να γίνει πολύ πηχτή. Το χρώμα, η υφή και η γεύση είναι ενδείξεις της φρεσκάδας του βασιλικού πολτού.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Μην χρησιμοποιείτε ποτέ βασιλικό πολτό πέρα από την ημερομηνία λήξης του ή αν μυρίζει αστεία ή αν έχει σάπια γεύση.