Διοξείδιο του τιτανίου: Η επικίνδυνη ουσία που βρίσκεται σε τρόφιμα και προϊόντα καθημερινής χρήσης

Μια πρόσθετη ουσία, το διοξείδιο του τιτανίου, γνωστό και ως Ε171, που χρησιμοποιείται ευρέως σε οδοντόπαστες, τρόφιμα και άλλα προϊόντα, μπορεί να είναι καρκινογόνο, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, ωστόσο συνεχίζεται η ευρεία χρήση του, ενώ το καταναλωτικό κοινό είναι παντελώς ανενημέρωτο

Σε μια γαλλική επιστημονική έρευνα του 2017, τα πειράματα σε ζώα (αρουραίους) έδειξαν ότι η ουσία προκάλεσε προκαρκινικές αλλοιώσεις του παχέος εντέρου σε 40% των πειραματόζωων που την ήπιαν μαζί με το νερό τους. Οι αλλοιώσεις αυτές δεν είναι κακοήθεις, αλλά μπορούν να γίνουν σταδιακά.

Το Ε171 χρησιμοποιείται σε γλυκά, σοκολάτες, μπισκότα, τσίχλες, γαλακτοκομικά (αγελαδινό γάλα και τυρί όχι ΠΟΠ), αντηλιακά, οδοντόπαστες, χρώματα και άλλα καταναλωτικά προϊόντα.

Προηγούμενες έρευνες της Διεθνούς Υπηρεσίας Ερευνών για τον Καρκίνο (IARC) είχαν δείξει ότι η εισπνοή του Ε171 μπορεί να είναι καρκινογόνα. Όμως η νέα μελέτη είναι η πρώτη που δείχνει ότι κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβαίνει και όταν η ουσία εισέρχεται στον οργανισμό από το στόμα και το στομάχι.

Οι ερευνητές του Εθνικού Ινστιτούτου Γεωπονικών Ερευνών της Γαλλίας, με επικεφαλής τον δρ. Ερίκ Ουντό του Πανεπιστημίου της Τουλούζης έδωσαν σε αρουραίους να πιούν νερό με Ε171 επί 100 μέρες, σε ποσότητα ανάλογη με αυτή που καταναλώνουν οι άνθρωποι μέσω των τροφών, καλλυντικών κ.α.

Το Ε171 απορροφήθηκε από το έντερο και πέρασε στο αίμα, μέσω του οποίου εξαπλώθηκε σε άλλα σημεία του σώματος. Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις (σαν πολύποδες) εμφανίσθηκαν σε τέσσερα ζώα στα δέκα που είχαν πιει νερό με την εν λόγω ουσία, αλλά σε κανένα πειραματόζωο που δεν είχε πιει νερό με Ε171. Επίσης, το Ε171 βρέθηκε να εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα των ζώων.

Αν και είναι ασαφές κατά πόσον αυτά τα ευρήματα έχουν ισχύ και στους ανθρώπους, οι ερευνητές, προειδοποίησαν ότι το Ε171 πιθανώς αποτελεί πηγή μεγαλύτερης ανησυχίας για τα παιδιά.

Τέσσερα χρόνια μετά, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων (EFSA) ανθεώρησε τη θέση της για το πρόσθετο Ε171

Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων (EFSA) δημοσίευσε τον Μάιο του 2021 μία γνωμοδότηση στην οποία συμπεραίνει ότι, βάσει των μέχρι σήμερα διαθέσιμων στοιχείων, το διοξείδιο του τιτανίου (Ε 171, χημικός τύπος: TiO2) δεν μπορεί πλέον να θεωρείται ασφαλές όταν χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων.

Όπως ανέφερε η ενημέρωση του ΕΦΕΤ, το διοξείδιο του τιτανίου είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο πρόσθετο τροφίμων, το οποίο θεωρείτο ασφαλές για πάνω από 50 χρόνια.

Σύμφωνα με την EFSA, οι κύριες κατηγορίες τροφίμων που συμβάλλουν στη διατροφική έκθεση στο διοξείδιο του τιτανίου (Ε 171) είναι ορισμένα εκλεκτά αρτοσκευάσματα, σούπες, ζωμοί, σάλτσες, σαλάτες και λιπαρά τρόφιμα επάλειψης για σάντουιτς. Mια επιπλέον πηγή διατροφικής έκθεσης μπορεί να είναι ορισμένα είδη επεξεργασμένων ξηρών καρπών.

Τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια του διοξειδίου του τιτανίου έχουν ένα βαθμό αβεβαιότητας. Παρόλα αυτά, η EFSA κατέληξε ότι δε μπορεί να αποκλείσει τη σύνδεση της χρήσης του διοξειδίου του τιτανίου (Ε 171) ως πρόσθετο τροφίμων με πιθανή γονιδιοτοξικότητα.

Οι καταναλωτές μπορούν να εντοπίσουν την ύπαρξή του στα τρόφιμα ελέγχοντας την επισήμανση, δηλαδή την ετικέτα. Αν το διοξείδιο του τιτανίου περιλαμβάνεται ως πρόσθετο σε τρόφιμο, η επισήμανση θα αναφέρει την ένδειξη:

«Χρωστική (ουσία): Διοξείδιο του τιτανίου»
ή
«χρωστική (ουσία): Ε 171»

Η προσεκτική ανάγνωση της επισήμανσης βοηθάει τον καταναλωτή να κάνει συνειδητές επιλογές στην αγορά τροφίμων, επισημαίνει ο ΕΦΕΤ, ενώ κανονικά θα έπρεπε να έχει απαγορευτεί. Ούτε καν σωστή ενημέρωση από τα ΜΜΕ δεν έγινε.

Καθώς το διοξείδιο του τιτανίου (Ε 171) χρησιμοποιείται σε τρόφιμα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, απαιτείται μια προσέγγιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να καθοριστούν τα επόμενα βήματα για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την προστασία της υγείας των καταναλωτών και να καθοριστούν σαφή ανώτατα όρια με νέες επιστημονικές μελέτες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για το διοξείδιο του τιτανίου, αυτό εξακολουθεί να χρησιμοποιείται νόμιμα βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) 1333/2008 (Παράρτημα II).

Πολλοί βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τάχθηκαν μπροστά κατά του διοξειδίου του τιτανίου στα τρόφιμα πριν την απόφαση. Τον Δεκέμβριο, 34 ευρωβουλευτές ζήτησαν παράταση της γαλλικής απαγόρευσης σε μια ανοιχτή κοινή επιστολή προς την Επίτροπο της ΕΕ Στέλλα Κυριακίδη (17 Δεκεμβρίου 2019).