Εποχική κατάθλιψη: Γιατί μας κυριεύει η μελαγχολία αυτή την εποχή

Όσο μικραίνει η μέρα και λιγοστεύουν οι κοινωνικές συναντήσεις, η διάθεσή μας γίνεται περισσότερο μελαγχολική, επισημαίνουν οι ειδικοί.

Το τέλος του καλοκαιριού, το ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς, η όλο και μικρότερη διάρκεια της ημέρας, το «κλείσιμο» μέσα και η επιστροφή στη ρουτίνα, όλα αυτά σηματοδοτούν μια μεταβατική περίοδο ιδιαίτερα στρεσογόνο για τον οργανισμό.

Σε συνδυασμό με τις διαταραχές στο βιολογικό ρολόι του οργανισμού είναι αναμενόμενο να μας κυριεύσουν συναισθήματα μελαγχολίας και η διάθεσή μας να είναι πεσμένη.

Προοδευτικά καθώς η μέρα ολοένα και μικραίνει η μελαγχολία και οι διαταραχές της διάθεσης κάνουν την εμφάνισή τους ενίοτε και με πιο σοβαρές μορφές, όπως η εποχική συναισθηματική διαταραχή ή αλλιώς η «κατάθλιψη του χειμώνα» ή το σύνδρομο SAD (Seasonal Affective Disorder).

Το φαινόμενο μπορεί να εμφανιστεί σε 1 προς 20 ενήλικες, αλλά όπως επισημαίνουν οι ειδικοί τα παιδιά δεν εξαιρούνται από τη μελαγχολική διάθεση της εποχής.

Μάλιστα όπως επισημαίνει ο Δρ Amit Etkin, καθηγητής ψυχολογίας και ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Stanford, ο Σεπτέμβριος είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη εποχή για τα παιδιά τα οποία μεταβαίνουν από μια ανέμελη καθημερινότητα γεμάτη βόλτες και παιχνίδι σε μια δομημένη καθημερινότητα, ένα γεμάτο πρόγραμμα και πολλές ευθύνες.

Επιπρόσθετα ο Δρ Etkin επισημαίνει ότι το πλήθος των καλοκαιρινών δραστηριοτήτων που συχνά αποσπά τους ανθρώπους από τα πιθανά ζητήματα ψυχικής υγεία που μπορεί να παρουσιάζουν, εκλείπει το φθινόπωρο και το χειμώνα, αφήνοντας έτσι το πεδίο ελεύθερο για την επανεμφάνιση τυχόν προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις η ήπια μελαγχολική διάθεσης αυτής της εποχής μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι πιο σοβαρό, στη λεγόμενη κατάθλιψη του χειμώνα ή σύνδρομο SAD.

Τα συμπτώματα της εποχικής κατάθλιψης συμπεριλαμβάνουν: μειωμένη ενέργεια, υπνηλία, υπερκατανάλωση τροφής, αύξηση βάρους, έντονη επιθυμία για υδατάνθρακες και κοινωνική απόσυρση. Με απλά λόγια ο πάσχων νιώθει άσχημα και είναι πιο θλιμμένος από το συνηθισμένο.

Συνήθως ξεκινάει περί τα μέσα ή τέλη Σεπτεμβρίου και μπορεί να κορυφωθεί τον Δεκέμβριο.  Υπολογίζεται ότι η κατάσταση αυτή επηρεάζει το 5% του ενήλικου πληθυσμού και σχεδόν ένας στους πέντε ενήλικες άνω των δεκαοχτώ ετών αναφέρει μεταβολές και διακυμάνσεις της διάθεσης στη διάρκεια των κρύων μηνών.

Πιο επιρρεπείς και ευάλωτοι είναι όσοι ήδη υποφέρουν από μια ψυχική νόσο, αλλά και οι νέοι, οι γυναίκες και όσοι κατοικούν σε περιοχές με μικρή ηλιοφάνεια στη διάρκεια του χειμώνα, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Το βιολογικό ρολόι του οργανισμού έχει κομβικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι εναλλαγές φωτός – σκότους επηρεάζουν την διάθεση. «Το φως στο περιβάλλον μας επηρεάζει το βιολογικό μας ρολόι» εξηγεί ο Δρ Etkin και επισημαίνει ότι ορισμένοι είναι πιο ευαίσθητοι στις αλλαγές του κιρκάδιου ρυθμού συγκριτικά με άλλους και αυτοί οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από συναισθηματική εποχική διαταραχή κατά τη διάρκεια των κρύων χειμωνιάτικων μηνών.

Αν και δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη μέθοδος για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης του χειμώνα, υπάρχουν ορισμένα μέτρα που μπορούμε να λάβουμε για να μειώσουμε τον αντίκτυπο.

Σε ό,τι αφορά τα παιδιά, καλό είναι οι γονείς να είναι παρατηρητικοί για τυχόν αιφνίδιες αλλαγές στη συμπεριφορά τους. Εάν ένα παιδί συμπεριφέρεται κυκλοθυμικά ή έχει τάσεις απόσυρσης για μεγάλο χρονικό διάστημα στην αρχή του σχολικού έτους, τότε οι γονείς μπορεί να χρειάζεται να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια.

Για τους ενήλικες που διαπιστώνουν ότι η διάθεσή τους είναι μελαγχολική, όσο σκοτεινιάζει η μέρα, οι παρακάτω μη φαρμακευτικές πρακτικές ενδεχομένως βοηθήσουν:

-Φωτίστε όσο το δυνατόν περισσότερο το εσωτερικό περιβάλλον του σπιτιού ή του γραφείου σας.

-Τηρήστε όσο αυτό είναι δυνατό ένα κανονικό πρόγραμμα ύπνου, πηγαίνοντας στο κρεβάτι την ίδια ώρα κάθε μέρα.

-Επιλέξτε την άθληση κατά προτίμηση σε εξωτερικούς χώρους 3-4 ώρες πριν τον ύπνο.

-Απολαύστε τον ήλιο όσο περισσότερο μπορείτε βγείτε έξω σε κάθε ευκαιρία.

Η έκθεση στο φως θεωρείται κομβικής σημασίας για την βελτίωση της διάθεσης εξ ού και η φωτοθεραπεία (αφορά την έκθεση σε τεχνητό έντονο φως, το οποίο μοιάζει με το ηλιακό φως)  που αποτελεί μια από τις μεθόδους αντιμετώπισης της κατάθλιψης του χειμώνα που εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο σε βορειότερες χώρες με μικρότερη ηλιοφάνεια από την Ελλάδα.