Θεραπεία υπόσχεται να σταματήσει πέντε σοβαρούς τύπους καρκίνου

Σημαντικές ελπίδες για την αποτελεσματική θεραπεία του καρκίνου του μαστού, του προστάτη, του πνεύμονα, του ήπατος και του παχέος εντέρου προσφέρουν οι επιστήμονες, που ισχυρίζονται ότι ανακάλυψαν τον τρόπο να απενεργοποιήσουν το γονίδιο που ευθύνεται για την ανάπτυξη και τη μετάσταση της νόσου.

Φανταστείτε να μπορούσαμε να θεραπεύσουμε τον καρκίνο στοχεύοντας ένα μικροσκοπικό γονίδιο. Φανταστείτε ότι το ίδιο γονίδιο υπάρχει σε κάθε σημαντικό καρκίνο, όπως του μαστού, του προστάτη, του πνεύμονα, του ήπατος και του παχέος εντέρου. Φανταστείτε, τέλος, ότι το γονίδιο αυτό δεν είναι απαραίτητο για την υγιή δραστηριότητα του οργανισμού, επομένως μπορούμε να του «επιτεθούμε», με ελάχιστες ή και καθόλου παρενέργειες.

Ο καρκινολόγος Yibin Kang έχει περάσει περισσότερα από 15 χρόνια διερευνώντας ένα άσημο αλλά θανατηφόρο γονίδιο, το MTDH, που ευνοεί τον καρκίνο με δύο σημαντικούς τρόπους και το οποίο ο επιστήμονας μπορεί να αδρανοποιήσει σε ποντίκια και ανθρώπινο ιστό, με στοχευμένη πειραματική θεραπεία που θα είναι έτοιμη για δοκιμές σε ανθρώπους σε λίγα χρόνια. Η εργασία του δημοσιεύθηκε στο Nature Cancer.

«Δεν μπορούμε να βρούμε φαρμακευτικό στόχο καλύτερο από αυτόν: Το MTDH είναι σημαντικό για τους περισσότερους σημαντικούς καρκίνους του ανθρώπου, δεν είναι απαραίτητο για τα φυσιολογικά κύτταρα και γι’ αυτό μπορεί να εξαλειφθεί χωρίς προφανείς παρενέργειες» σημειώνει ο καθηγητής στο Αντικαρκινικό Ερευνητικό Ινστιτούτο Ludwig.

Kαι προσθέτει: «Στις δύο εργασίες που δημοσιεύουμε σήμερα, εντοπίζουμε μια ένωση, δείχνουμε ότι είναι αποτελεσματική έναντι του καρκίνου και ότι είναι ακόμα πιο αποτελεσματική όταν συνδυάζεται με χημειοθεραπεία και ανοσοθεραπεία. Παρόλο που οι μεταστατικοί καρκίνοι είναι τρομακτικοί, αν μάθουμε πώς λειτουργούν -καταλαβαίνοντας ότι εξαρτώνται από ορισμένα σημαντικά μονοπάτια όπως το MTDH- μπορούμε να τους επιτεθούμε και να τους κάνουμε ευάλωτους στη θεραπεία».

Οι επιστήμονες, λοιπόν, εντόπισαν μια σειρά χημικών ενώσεων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν σημαντικά τον βαθμό απόκρισης των ζωικών μοντέλων με μεταστατικό καρκίνο του μαστού στη χημειοθεραπεία και την ανοσοθεραπεία.

Ψάχνοντας το στοιχείο που θα «ξεκλειδώσει» τη θεραπεία

Το MTDH εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2004 ως το γονίδιο που εμπλέκεται στους όγκους του μεταστατικού καρκίνου του μαστού στα ποντίκια. Το 2009 έλαβε περαιτέρω προσοχή από τους επιστήμονες μετά την εργασία του Δρ. Kang που έδειχνε ότι ενισχύεται -δηλαδή παράγει πρωτεΐνες MTDH σε μη φυσιολογικά υψηλά επίπεδα συγκριτικά με τα φυσιολογικά κύτταρα- στο 30-40% των δειγμάτων όγκων από ασθενείς με καρκίνο του μαστού και οδηγεί τη μετάσταση και την χημειοανθεκτικότητα.

Η επόμενη εργασία των επιστημόνων το 2014 έδειξε ότι το γονίδιο είναι απαραίτητο για την εξέλιξη και τη μετάσταση του καρκίνου. Τα ποντίκια χωρίς το γονίδιο αυτό αναπτύσσονταν φυσιολογικά, δείχνοντας ότι δεν είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού. Και το σημαντικότερο, αν τα τρωκτικά ανέπτυσσαν τελικά καρκίνο, είχαν σημαντικά λιγότερους όγκους, οι οποίοι, μάλιστα, δεν έκαναν μετάσταση. Η ομάδα του Δρ. Kang βρήκε, επίσης, ότι ίσχυε το ίδιο και στην περίπτωση του καρκίνου του προστάτη, των πνευμόνων και του παχέος εντέρου, ενώ άλλες ομάδες επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα και για τον καρκίνο του ήπατος.

Στη συνέχεια των πειραμάτων, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το γονίδιο MTDH εξαρτάται από την πρωτεΐνη SND1 κι έτσι βρήκαν ένα τρόπο να το αντιμετωπίσουν, διαταράσσοντας τη σύνδεση του γονιδίου με την πρωτεΐνη, με αποτέλεσμα να εξουδετερώσουν τις επικίνδυνες συνέπειές του. Και το κατάφεραν βρίσκοντας ένα μόριο που θα μπορούσε να αποτρέψει αυτή τη σύνδεση.

Δύο μηχανισμοί, καμία παρενέργεια

Ο Δρ. Kang και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι το MTDH έχει δύο βασικούς μηχανισμούς: Βοηθά τους όγκους να επιβιώσουν από το στρες που βιώνουν συχνά καθώς αναπτύσσονται ή από τη χημειοθεραπεία και απενεργοποιεί τον συναγερμό από τα όργανα στα οποία έχουν εισβάλει οι όγκοι.

Το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου είναι σχεδιασμένο να αμύνεται και όχι να επιτίθεται: Αν δεν γνωρίζει ότι ένα κύτταρο είναι κάνει ή δέχεται επίθεση, δεν στέλνει βοήθεια. Το δίδυμο MTDH-SND1 καταστέλλει το μονοπάτι που στέλνει το σήμα κινδύνου των καρκινικών κυττάρων στο σύστημα παρακολούθησης του ανοσοποιητικού.

Με το νέο φάρμακο, λοιπόν, οι επιστήμονες μπορούν να ενεργοποιήσουν εκ νέου το σύστημα συναγερμού, ενώ παράλληλα το φάρμακο κάνει τους όγκους πιο ευάλωτους τόσο στη χημειοθεραπεία όσο και στην ανοσοθεραπεία.

Εσωτερικά, τα κύτταρα των όγκων χρειάζονται το MTDH για να επιβιώσουν και εξωτερικά το χρειάζονται για να κρυφτούν από το ανοσοποιητικό σύστημα. Επομένως, έχουμε ένα φάρμακο που απενεργοποιεί αυτούς τους σημαντικούς μηχανισμούς -την επιβίωση και τη διαφυγή- των καρκινικών κυττάρων και το πιο σημαντικό είναι ότι το φάρμακο έχει ελάχιστη τοξικότητα. Έχουμε το καλύτερο που θα μπορούσαμε: δύο μηχανισμούς που επιτίθενται στον όγκο, πολύ λίγες παρενέργειες στους φυσιολογικούς ιστού και χωρίς εξειδίκευση σε ένα συγκεκριμένο τύπο καρκίνου, αλλά σε όλους τους σημαντικούς καρκίνους.