Favipiravir: Η ρωσική φαρμακευτική ουσία κατά του κορωνοϊού

Στη μάχη κατά του κορωνοϊού έχει ριχτεί σύσσωμη η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Από την πλευρά της Ρωσίας ήρθε μία είδηση για μία ουσία που μπορεί να αποβεί παράγοντας Χ στην καταπολέμηση του ιού.

Στις πρόσφατα ενημερωμένες οδηγίες του Υπουργείου Υγείας της Ρωσίας σχετικά με τη διάγνωση και τη θεραπεία της λοίμωξης COVID-19 πρώτα αναφέρονται τα φάρμακα με τα ονόματα Areplivir, Coronavir και Avifavir που παράγονται στη Ρωσία και βασίζονται στη δραστική ουσία φαβιπιραβίρη (Favipiravir). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών στη Ρωσία και στις άλλες χώρες, τα φάρμακα αυτά καταπολεμάνε αποτελεσματικά τον πολλαπλασιασμό του ιού στον οργανισμό, μειώνουν την περίοδο θεραπείας και είναι κατάλληλα για τη θεραπεία των ασθενών εκτός νοσοκομείου. Ωστόσο, οι γιατροί έχουν κάποιες αμφιβολίες για τα νέα φάρμακα και δεν σπεύδουν να τα συνταγογραφήσουν.

Με την έναρξη της πανδημίας της COVID-19, η διεθνής επιστημονική κοινότητα ξεκίνησε μάχη στην αναζήτηση θεραπείας ενάντια στον νέο φονικό κορωνοϊό. Επειδή για να αναπτυχθεί ένα φάρμακο από το μηδέν θα χρειαζόταν αρκετός χρόνος, είχε γίνει ανάλυση των υπαρχόντων φαρμάκων.

Ένα από αυτά ήταν το αντιγριπικό Favipiravir, που αναπτύχθηκε από την ιαπωνική εταιρεία Toyama Chemical το 2002. Το φάρμακο τερματίζει τις διαδικασίες πολλαπλασιασμού των ιών που περιέχουν RNA (ριβοζονουκλεϊκό οξύ), που περιλαμβάνουν και τον SARS-CoV-2 και ξεκινά τις διαδικασίες αυτοκαταστροφής τους στον οργανισμό. Το φάρμακο χορηγήθηκε δοκιμαστικά σε ασθενείς με COVID-19.

Στην προκαταρκτική έκθεση ενός προγράμματος παρακολούθησης στην Ιαπωνία, που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο σε πάνω από 2.000 άτομα, αναφέρεται ότι όσοι έλαβαν Favipiravir είχαν βελτίωση έως την έβδομη ημέρα της θεραπείας. Θετική δυναμική παρατηρήθηκε στο 73,8% των ασθενών με ήπια συμπτώματα, στο 66,6% των ασθενών με μέτρια και στο 40,1% με σοβαρά συμπτώματα, μεταξύ των οποίων υπήρξαν άτομα με καρδιαγγειακά προβλήματα, σακχαρώδη διαβήτη και χρόνια πνευμονοπάθεια.

Διαφωνίες μεταξύ των γιατρών

Συνολικά παγκοσμίως έχουν καταγραφεί 39 κλινικές δοκιμές του Favipiravir και το φάρμακο έχει εγκριθεί για θεραπεία σε Κίνα, Ινδία και Ταϊλάνδη. Συνίσταται επίσης και στη Ρωσία. Ωστόσο, οι απόψεις των γιατρών σχετικά με το φάρμακο είναι ανάμικτες.

«Το φάρμακο έχει διαφορετική αντιμετώπιση: Κάποιοι ακολουθούν αυστηρά τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας, κάποιοι δεν το συνταγογραφούν καθόλου, επειδή δεν είναι πολύ σίγουροι για την αποτελεσματικότητά του» σημειώνει ο Πάβελ Νικίτιν από το Εθνικό Ερευνητικό Ιατρικό Κέντρο Νευροχειρουργικής του Ν. Μπουρντένκο.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το Favipiravir σε προκλινικές μελέτες πραγματικά έχει αποδείξει αντιική δραστηριότητα ενάντια άλλων ιών που περιέχουν RNA. Για να το προτείνει κανείς όμως χρειάζεται μια πιο λεπτομερής έρευνα που να ακολουθεί τα πρότυπα της τεκμηριωμένης ιατρικής. «Κατά την άποψή μου δεν αρκούν τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα» δηλώνει ο επιστήμονας.

Ωστόσο τις επιφυλάξεις του διατηρεί και ο Ντμίτρι Ροσουχόβσκι, αγγειοχειρουργός και επικεφαλής ιατρός της κλινικής «Lastikmed» στην Αγία Πετρούπολη: «Έχει περάσει ένας χρόνος από την έναρξη δοκιμών των πιθανών αξιόπιστων φαρμάκων ενάντια του κορονοϊού. Κανένα δεν είναι αρκετά αποτελεσματικό».

Θεωρεί ότι η δυσπιστία απέναντι στο Favipiravir οφείλεται στην αρνητική εμπειρία από τη χρήση άλλων φαρμάκων που επηρεάζουν την αιτία της νόσου.

Η χρήση του Areplivir στη Ρωσία

Οι γιατροί που στα νοσοκομεία δοκίμασαν φάρμακα βασισμένα στο Favipiravir, έχουν διαφορετική άποψη.

«Χρησιμοποιούμε το Areplivir από τότε που εμφανίστηκε. Η εμπειρία χρήσης αποκτήθηκε από το προσωπικό του τμήματος Λοιμωδών Νοσημάτων – ήταν το πρώτο που δέχτηκε ασθενής με την COVID-19. Από τον Σεπτέμβριο παρακολουθούμε τα δεδομένα του περιφερειακού νοσοκομείου. Έχουμε μια ιδέα για τη λειτουργία του φαρμάκου βάσει πρακτικής και επιστημονικής άποψης, επειδή οι συνάδελφοι από το Πανεπιστήμιο συμμετείχαν σε κλινικές δοκιμές» αναφέρει η διδάκτωρ των Ιατρικών Επιστημών, Λιουντμίλα Τβερντόβα, ενδοκρινολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Εθνικού Ιατρικού Πανεπιστημίου του Ριαζάν του Παβλόφ.

Κατά τη διάρκεια της τυχαιοποιημένης κλινικής δοκιμής, οι ασθενείς λάμβαναν αντιικά φάρμακα ή φάρμακα που χρησιμοποιούν για τη θεραπεία σύμφωνα με τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας. Αποδείχθηκε ότι όσοι έλαβαν Areplivir ως μέρος μιας σύνθετης θεραπείας πέρασαν λιγότερο χρόνο στο νοσοκομείο και ανάρρωναν πιο γρήγορα.

«Στην ιδανική περίπτωση, κλινικές δοκιμές θα προγραμματίζονται για χρόνια, με τη συμμετοχή εκατοντάδων ασθενών, λαμβάνοντας υπόψη το πώς δρουν τα μόρια. Όμως η κατάσταση που βρεθήκαμε είναι μοναδική. Δεν υπάρχει ούτε ένα φάρμακο που να αναπτύχθηκε ειδικά για την COVID-19. Φάρμακα κατά της ελονοσίας, παρά τις παρενέργειες, έχουν χρησιμοποιηθεί στη Ρωσία, αλλά το Favipiravir δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ. Ναι, έχει καταχωρηθεί στην Ιαπωνία και σε αρκετά επιστημονικά άρθρα περιγράφεται η επιτυχής δράση του ενάντια σε διάφορους ιούς που περιέχουν RNA, όπως της γρίπης ή ακόμη και του Έμπολα. Οι Ρώσοι γιατροί δεν το γνωρίζουν ακόμη αρκετά καλά, έτσι, σε μεγάλο βαθμό εξηγείται και ο σκεπτικισμός τους. Ο μόνος τρόπος είναι οι κλινικές δοκιμές» αναφέρει η Κίρα Ζασλάβσκαγια, Διευθύντρια Εθνικής Ιατρικής της εταιρείας «Promomed» που παράγει το Areplivir.

Τα φάρμακα ενάντια της COVID-19 δοκιμάζονται με ταχείς ρυθμούς. Αυτό μειώνει τις γραφειοκρατικές δυσκολίες, σημειώνει η Ζασλάβσκαγια, συμπληρώνοντας ότι δεν μειώνει την αξία των αποτελεσμάτων, τα οποία σε κάθε περίπτωση πρέπει να έχουν στατιστική σημασία. Στη μελέτη για το Areplivir συμμετείχαν 206 άτομα και για το Coronavir 168.

Ανακοινώθηκε ότι στην τρίτη δοκιμή συμμετέχουν 540 άτομα, ενώ τα αποτελέσματα δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί. «Βάζουμε όλα τα δεδομένα, τόσο τα ρωσικά όσο και τα διεθνή στην “κάλπη”. Σύντομα θα έχουμε αποδεικτικά στοιχεία των υψηλότερων επιπέδων σχετικά με τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών του Favipiravir» τονίζει η ειδική.

«Παρατηρήσαμε ότι το Areplivir είναι πιο αποτελεσματικό στις πρώτες πέντε ημέρες της ασθένειας, στα αρχικά στάδια. Κατά την άποψή μας, είναι καλύτερο να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς που δεν νοσηλεύονται και όχι μόνο σε νοσοκομείο όπου βρίσκονται ασθενείς με μέτρια έως σοβαρή μορφή λοίμωξης. Επιπλέον, το φάρμακο αυτό μειώνει την επίδραση της λοίμωξης» παρατηρεί η Λιουντμίλα Τβερντόβα.

Στις πρόσφατα ενημερωμένες οδηγίες του Υπουργείου Υγείας της Ρωσίας αναφέρεται ότι τα φάρμακα που βασίζονται στο Favipiravir μπορούν να χρησιμοποιηθούν όχι μόνο σε νοσοκομεία, αλλά και εκτός, σε ασθενείς που δεν νοσηλεύονται.

«Για να μειωθούν οι κίνδυνοι της σοβαρής πορείας και, κατά συνέπεια, το βάρος για το Σύστημα Υγείας, πρέπει να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά φάρμακα. Το Favipiravir δρα απευθείας στον μηχανισμό πολλαπλασιασμού ιών και σήμερα είναι το μοναδικό (σ.σ. φάρμακο). Στη μελέτη σχετικά με το Areplivir, η οποία διεξήχθη σε ασθενείς με μέτρια συμπτώματα, ύστερα από τη θεραπεία, στο 98% των ασθενών παρατηρήθηκε εξάλειψη του ιού» δηλώνει η Ζασλάβσκαγια.

Η αντιική θεραπεία απαιτείται έτσι ώστε μια νόσος ήπιας μορφής να μη μετατραπεί σε μέτριας μορφής και μια μέτριας μορφής να μη μετατραπεί σε σοβαρής μορφής. Φυσικά, αργά ή γρήγορα, η εξάλειψη του ιού γίνεται από μόνη της. Εάν όμως μέχρι τότε υπάρχουν προσβολές μεγάλης κλίμακας και υπερ-ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, τότε ο κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών είναι πολύ υψηλός, εξηγεί η εκπρόσωπος της «Promomed».

Η εταιρεία ξεκινά σύντομα μελέτες παρατήρησης του Areplivir σε καθημερινή κλινική πρακτική. Οι γιατροί θα λάβουν νέα δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου.