Φάρμακα
Σε ατύχημα που οφείλεται στις «οξείες επιδράσεις της κεταμίνης» αποδόθηκε από τους ιατροδικαστές ο θάνατος του ηθοποιού Matthew Perry, ο οποίος ενσάρκωνε τον «Τσάντλερ Μπινγκ» στην τηλεοπτική σειρά «Τα φιλαράκια». Τι είναι όμως η κεταμίνη και πώς μπορεί να συνέβαλλε στον θάνατό του;
Κατ’ αρχάς, η πλήρης ονομασία της είναι υδροχλωρική κεταμίνη, επισημαίνει η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA). Είναι ένα αναισθητικό φάρμακο, εγκεκριμένο για ενδοφλέβια ή ενδομυϊκή χορήγηση για την πρόκληση και διατήρηση της γενικής αναισθησίας.
Όπως συμβαίνει με πολλά φάρμακα, έτσι και η κεταμίνη αποτελεί μίγμα δύο μορίων:
- Της R-κεταμίνης (ή αρκεταμίνη)
- Της S-κεταμίνης (ή εσκεταμίνη)
Το 2019 η FDA ενέκρινε ένα φάρμακο που περιέχει μόνο εσκεταμίνη ως ρινικό σπρέι για τη θεραπεία ενηλίκων οι οποίοι έχουν:
- Κατάθλιψη που είναι ανθεκτική στα άλλα φάρμακα
- Σοβαρή καταθλιπτική διαταραχή με οξύ αυτοκτονικό ιδεασμό ή συμπεριφορά
Η έγκριση αυτή, όμως, δεν σημαίνει πως εγκρίθηκε η κεταμίνη για ψυχιατρική χρήση. Αντιθέτως, η FDA επισημαίνει πως η κεταμίνη δεν είναι εγκεκριμένη για κανένα πρόβλημα ψυχικής υγείας. Το ένα μόριό της είναι μόνο. Η εσκεταμίνη είναι εγκεκριμένη και στην Ευρώπη για την ανθεκτική κατάθλιψη.
Ωστόσο, κυκλοφορούν στις ΗΠΑ διάφορα ιδιωτικά παραγόμενα σκευάσματα (compounded drugs) που περιέχουν κεταμίνη και προωθούνται για την κατάθλιψη, τις αγχώδεις διαταραχές, το μετατραυματικό στρες κ.λπ. Η FDA, όμως, τονίζει πως δεν έχει τεκμηριωθεί ότι η κεταμίνη είναι ασφαλής και αποτελεσματική γι’ αυτές τις χρήσεις.
Γι’ αυτό, εξ άλλου, λίγες εβδομάδες πριν πεθάνει ο Matthew Perry είχε εκδώσει ανακοίνωση στην οποία προειδοποιούσε ότι τα ιδιωτικά παραγόμενα σκευάσματα με κεταμίνη για ψυχιατρική χρήση είναι επικίνδυνα.
Εκτός εγκεκριμένης ένδειξης
Εν τούτοις, αυξανόμενος αριθμός κλινικών στις ΗΠΑ προσφέρουν εγχύσεις κεταμίνης εκτός εγκεκριμένης ένδειξης (off-label) για την θεραπεία της κατάθλιψης. Στις κλινικές αυτές χορηγούνται χαμηλές δόσεις του φαρμάκου. Επιπλέον, ο ασθενής παρακολουθείται από τους γιατρούς καθ’ όλη τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία.
Σε τέτοια κλινική είχε απευθυνθεί και ο Matthew Perry, σύμφωνα με δημοσιεύματα. Είχε όμως κάνει την τελευταία έγχυση 1,5 εβδομάδα πριν πεθάνει. Η κεταμίνη, όμως, αποβάλλεται σύντομα από τον οργανισμό. Έχει χρόνο ημίσειας ζωής 3-4 ώρες, σύμφωνα με τον ιατροδικαστή του Perry. Επομένως, πριν τον θάνατό του είχε προμηθευθεί κεταμίνη από άλλη, άγνωστη πηγή.
Και σαν ναρκωτικό
Όντως, η κεταμίνη κυκλοφορεί παράνομα και σαν παραισθησιογόνο ναρκωτικό. Αυτό λαμβάνεται με έγχυση, σε υγρή μορφή αναμεμιγμένο με άλλα υγρά ή σε σκόνη για κάπνισμα ή εισπνοή.
Στους δρόμους κυκλοφορεί με πολλές ονομασίες και είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, αφού σε περίπτωση υπερδοσολογίας μπορεί να επιβραδύνει δραματικά την αναπνοή.
Oι χρήστες, όμως, όχι μόνο την λαμβάνουν, αλλά συχνά την συνδυάζουν με άλλα ναρκωτικά, όπως το «έκσταση», οπότε οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται.
Η βουπρενορφίνη
Στον οργανισμό του Matthew Perry βρέθηκε και βουπρενορφίνη. Είναι ένα φάρμακο που χορηγείται για αποτοξίνωση από τα οπιοειδή, ιδίως την ηρωίνη. Η βουπρενορφίνη μπορεί να αλληλεπιδράσει με την κεταμίνη προκαλώντας:
- Ζάλη
- Υπνηλία
- Σύγχυση
- Δυσκολίες στη συγκέντρωση
- Υπερβολική καταστολή
- Αναπνευστική δυσχέρεια
Γι’ αυτό τον λόγο, όσοι εκτεθούν στα δύο φάρμακα πρέπει να αποφεύγουν όλες τις δυνητικά επικίνδυνες δραστηριότητες (π.χ. οδήγηση, χειρισμός μηχανημάτων κ.λπ.).
Δυστυχώς ο Perry είχε πάρει τις δύο ουσίες και βρισκόταν μέσα στο νερό. Έπασχε επίσης από στεφανιαία νόσο (καρδιοπάθεια). Γι’ αυτό και στο θάνατό του «από τις οξείες επιδράσεις της κεταμίνης» συνέβαλλαν ο πνιγμός, η καρδιοπάθεια και η βουπρενορφίνη.
