Άσκηση και διαβήτης: Πόσο μπορεί να βελτιώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα – Ποια είναι η ιδανική διάρκειά της

Επιστήμονες από την Ισπανία αναφέρουν ότι η συστηματική γυμναστική μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τους ασθενείς με διαβήτη να ρυθμίσουν το σάκχαρό τους, αλλά πιθανώς χρειάζονται περισσότερη απ’ όση συνήθως συνιστάται.

Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης εξέτασαν συνδυαστικά τα ευρήματα προγενέστερων κλινικών για να εξετάσουν πως επηρεάζεται ο γλυκαιμικός έλεγχος από διάφορα είδη φυσικής δραστηριότητας.

Η μελέτη εστιάσθηκε σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Πρόκειται για την πιο συχνή μορφή της νόσου που αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 90% όλων των κρουσμάτων διαβήτη. Σχετίζεται με τον τρόπο ζωής και την παχυσαρκία.

Τα νέα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στην ιατρική επιθεώρηση Diabetes Care. Όπως γράφουν οι ερευνητές, πραγματοποίησαν συστηματική ανασκόπηση και μετανάλυση 126 προγενέστερων μελετών. Σε αυτές είχαν συμμετάσχει συνολικώς 6.718 εθελοντές.

Η ηλικία τους κυμαινόταν από 39 έως 73 ετών (μέση ηλικία: 58 ετών). Το 46% ήσαν άνδρες. Από τους συμμετέχοντες αυτούς:

• Οι 199 ήσαν προδιαβητικοί
• Οι 1.253 είχαν ρυθμισμένο διαβήτη τύπου 2
• Οι 3.820 είχαν αρρύθμιστο διαβήτη τύπου 2
• Οι 1.446 είχαν σοβαρά αρρύθμιστο διαβήτη τύπου 2

Οι ασθενείς έπασχαν από τη νόσο επί 7,6 χρόνια, κατά μέσον όρο, πριν ενταχθούν στις μελέτες.

Οι τύποι των ασκήσεων

Οι ερευνητές εξέτασαν διάφορους τύπους φυσικής δραστηριότητας, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν:

• Ποδηλασία
• Διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης (HIIT)
• Δραστηριότητες μυαλού-σώματος (είναι αυτές που συνδυάζουν κινήσεις του σώματος με εστίαση της προσοχής και ελεγχόμενη αναπνοή, όπως η γιόγκα, το τάι τσι κ.λπ.)
• Μικτές αεροβικές ασκήσεις (π.χ. οι συμμετέχοντες ασχολούνταν με δύο ή περισσότερα είδη αεροβικών ασκήσεων)
• Άσκηση πολλαπλών τύπων (οι συμμετέχοντες έκαναν δύο ή περισσότερες δραστηριότητες για δύναμη και βελτίωση της αεροβικής ικανότητας)
• Τρέξιμο
• Ασκήσεις για δύναμη
• Βάδιση

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη

Όπως εξηγούν οι καθηγήτριες της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Σταυρούλα Πάσχου (επίκουρη καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας) και Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (παθολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής), οι ερευνητές εξέτασαν τη σχέση δόσης-απόκρισης μεταξύ της φυσικής δραστηριότητας, που μετράται σε μεταβολικά ισοδύναμα εργασίας ανά εβδομάδα (METs-min/εβδομάδα) και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c).

Ο αρχικός γλυκαιμικός έλεγχος ορίστηκε από την αρχική HbA1c σύμφωνα με τις ακόλουθες οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Διαβήτη (ADA):

• Προδιαβήτης: HbA1c από 5,7% έως κάτω από 6,5%
• Ελεγχόμενος διαβήτης τύπου 2: HbA1c μεταξύ 6,5% και 7%
• Μη ελεγχόμενος διαβήτης τύπου 2: HbA1c μεταξύ 7% και 8%
• Σοβαρός μη ελεγχόμενος διαβήτης τύπου 2: HbA1c πάνω από 8%

Η αλλαγή στην HbA1c πριν και μετά την παρέμβαση (δηλαδή την άσκηση) αξιολογήθηκε ως το κύριο αποτέλεσμα.

Τα ευρήματα

Αναλόγως με τη μελέτη, οι συμμετέχοντες γυμνάζονταν από 4 έως 96 εβδομάδες. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές η συσχέτιση μεταξύ της δόσης της φυσικής δραστηριότητας και της αλλαγής της HbA1c ήταν μη γραμμική. Τα μεγαλύτερα οφέλη παρείχαν στους ασθενείς τα 1.100 METs-min την εβδομάδα. Αντιστοιχούν σε:

• 244 λεπτά την εβδομάδα μέτριας έντασης αερόβια σωματική δραστηριότητα ή
• 157 λεπτά την εβδομάδα έντονης αερόβιας σωματικής δραστηριότητας

Με αυτά τα επίπεδα της φυσικής δραστηριότητας, οι συμμετέχοντες επιτύγχαναν μείωση στα επίπεδα της HbA1c κατά:

• 0,24% έως 0,38% στον προδιαβήτη
• 0,4% έως 0,47% στον ελεγχόμενο διαβήτη
• 0,49% έως 0,64% στον μη ελεγχόμενο διαβήτη
• 0,66% έως 1,02% στον σοβαρό μη ελεγχόμενο διαβήτη.

Όσον αφορά την πιο αποδοτική άσκηση, τρεις τύποι φυσικής δραστηριότητας ξεχώρισαν:

• Η άσκηση πολλαπλών τύπων
• Οι ασκήσεις για δύναμη
• Η βάδιση

Περισσότερη από τις ισχύουσες συστάσεις

«Συμπερασματικά, η βέλτιστη δόση σωματικής δραστηριότητας που προτείνεται με βάση αυτήν την ανασκόπηση είναι 244 λεπτά/εβδομάδα μέτριας έντασης αερόβια σωματική δραστηριότητα ή 157 λεπτά/εβδομάδα έντονης αερόβιας σωματικής δραστηριότητας», σημειώνουν οι δύο καθηγήτριες.

Αυτό «υπερβαίνει τις τρέχουσες γενικές συστάσεις για τη σωματική δραστηριότητα. Επίσης, αμφισβητεί τις τρέχουσες συστάσεις, οι οποίες μπορεί να μην επαρκούν για τη βελτιστοποίηση του γλυκαιμικού ελέγχου σε άτομα με διαβήτη τύπου 2», προσθέτουν.

Γι’ αυτό τον λόγο, οι συστάσεις για φυσική δραστηριότητα πρέπει να εξατομικεύονται σε κάθε ασθενή με διαβήτη τύπου 2.

Οι δύο ιατροί επισημαίνουν ότι, λόγω του μεγάλου επιπολασμού προδιαβήτη και διαβήτη στις αναπτυγμένες χώρες, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί παρεμβάσεις στον πληθυσμό αυτό όπως η «Φροντίδα για τον Διαβήτη » (Care4Diabetes – C4D).

Η κοινή αυτή ευρωπαϊκή δράση στοχεύει στη βελτίωση της υγείας των πολιτών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω προγραμμάτων που εστιάζουν στην αλλαγή του τρόπου ζωής και συγκεκριμένα στη διατροφή, στην άσκηση, στον ύπνο και στη διαχείριση του καθημερινού στρες.

Η δράση άρχισε τον Φεβρουάριο 2023, έχει διάρκεια 36 μηνών και συμμετέχουν συνολικά 12 χώρες. Στην Ελλάδα αρμόδιος φορέας είναι η 1η Υγειονομική Περιφέρεια Αττικής, σε συνεργασία με τη Θεραπευτική Κλινική ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα.