Φυσική Κατάσταση
Χιλιάδες θάνατοι, επιπλέον της αναμενόμενης θνησιμότητας, έχουν καταγραφεί σε όλη την Ευρώπη το τελευταίο διάστημα. Στο μικροσκόπιο των επιστημόνων μπαίνει ο μήνας Ιούλιος, όταν κύμα καύσωνα σάρωσε τη Γηραιά Ήπειρο, σε μια προσπάθεια να συσχετίσουν τη ζέστη με τους θανάτους.
Η θερμοκρασία σημείωσε ρεκόρ το διάστημα 18 με 20 Ιουλίου, με χαρακτηριστικό το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου έφτασε τους 40 βαθμούς Κελσίου. Σύμφωνα με στατιστική ανάλυση του Politico, το κύμα καύσωνα συνέπεσε με μια σημαντική αύξηση στον αριθμό των θανάτων.
Στη Γερμανία, όπου η θερμοκρασία άγγιξε και εκεί τους 40 βαθμούς σε βόρειες περιοχές όπως το Αμβούργο, υπήρξε κατακόρυφη αύξηση. Εξαιρώντας τους θανάτους από covid-19, περισσότεροι από 3.000 επιπλέον θάνατοι σε σύγκριση με τα δεδομένα της τελευταίας πενταετίας καταγράφηκαν την εβδομάδα 18 με 25 Ιουλίου.
Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, η υπερβάλλουσα θνησιμότητα κορυφώθηκε στα μέσα Ιουλίου, όταν το θερμόμετρο έφτανε τους 45 βαθμούς Κελσίου σε περιοχές της Ιβηρικής χερσονήσου. Χωρίς τους θανάτους από κορονοϊό, οι δύο χώρες κατέγραψαν 3.362 υπερβάλλοντες θανάτους σε σχέση με τον μέσο όρο της πενταετίας.
Επιστήμονες όπως ο Στέφαν Μούτερς, ερευνητής στη Γερμανική Μετεωρολογική Υπηρεσία, θεωρεί πως υπάρχει συσχέτιση μεταξύ θανάτων και υψηλών θερμοκρασιών.
Ξαφνικοί θάνατοι από εγκεφαλικά και άλλα καρδιαγγειακά συμβάντα μπορούν να αποδοθούν στις υψηλές θερμοκρασίες, την αφυδάτωση και το στρες που προκαλεί το αίσθημα δυσφορίας λόγω ζέστης.
Επίσης, η επιδείνωση υπαρχόντων προβλημάτων υγείας, όπως του αναπνευστικού συστήματος ή της νόσου Αλτσχάιμερ, μπορούν να αποδειχτούν θανατηφόρα. Μάλιστα, ο Γερμανός ερευνητής δεν αποκλείει να συνεχιστούν οι αυξημένοι θάνατοι, ακόμα και αρκετές εβδομάδες μετά από την υποχώρηση των υψηλών θερμοκρασιών. Ο ίδιος δε, θεωρεί ότι είμαστε μπροστά σε μία ακόμα συνέπεια της κλιματικής αλλαγής.
Στην Ολλανδία, πάλι, σημειώθηκε σημαντική αύξηση στα μέσα Ιουλίου, όμως η υπερβάλλουσα θνησιμότητα έχει ανοδική τάση εδώ και αρκετούς μήνες, με την αρμόδια στατιστική υπηρεσία να παραδέχεται ότι δεν ξέρει την αιτία για την αύξηση αυτή.
Η σταθερά υπερβάλλουσα θνησιμότητα και στο Ηνωμένο Βασίλειο, επίσης, συσκοτίζει την υπόθεση ότι οι αυξημένοι θάνατοι οφείλονται στο κύμα ζέστης. Σύμφωνα με τη βρετανική στατιστική υπηρεσία, την εβδομάδα του Ιουλίου με τις θερμοκρασίες-ρεκόρ καταγράφηκαν 1.180 επιπλέον θάνατοι που δεν σχετίζονται με τον κορονοϊό. Όμως, ακόμα υψηλότερη υπερβάλλουσα θνησιμότητα είχε η χώρα και στο τέλος της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού.
Ανησυχία στην Ελλάδα για ξαφνικούς θανάτους
Μια σειρά απροσδόκητων θανάτων παιδιών, εφήβων και ενηλίκων σε παραγωγικές ηλικίες χωρίς γνωστά προβλήματα υγείας, πήρε δημοσιότητα στη χώρα μας το προηγούμενο διάστημα, δημιουργώντας ανησυχία στους πολίτες. Ήταν όμως θάνατοι εκτός της αναμενόμενης θνησιμότητας της περιόδου;
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την ηλικιακή κατηγορία παιδιών και εφήβων, δεν υπάρχει αύξηση στη θνησιμότητα, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Όπως έχει δηλώσει ο παιδίατρος Μάριος Ανδρέου στο Open, «αν κάνουμε μια μικρή έρευνα και δούμε τα νούμερα από προηγούμενες χρονιές, φέτος δεν έχουμε έξαρση. Πιθανότατα έχουμε το ίδιο νούμερο και χαμηλότερα».
Σύμφωνα δε με τον πρόεδρο της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, Γρηγόρη Λέων, «για να δούμε μία συγγενή ανωμαλία ενός παιδιού ή μία ουσιαστικά άλλη πάθηση θα πρέπει να φτάσουμε στο μικροσκόπιο που είναι μια εξέταση αρκετών μηνών, δηλαδή τα αποτελέσματα παιδιού που έφυγε χθες για παράδειγμα, θα έρθουν σε 4-5 μήνες.
Χρειάζονται ενδελεχείς εξετάσεις, ιστολογικές, τοξικολογικές ακόμα και γενετικές για να έχουμε ασφαλείς απαντήσεις και για αυτό συνήθως στην αρχή ακούμε αδιευκρίνιστος (θάνατος), χωρίς να σημαίνει πως μετά από όλες τις εξετάσεις οι θάνατοι θα παραμείνουν αδιευκρίνιστοι».
Οι πιο συχνές καρδιοπάθειες είναι η ανώμαλη έκφυση των στεφανιαίων αγγείων, «αν υπάρχει ανώμαλη έκφυση αυτό δεν φαίνεται με καμία εξέταση» σημείωσε ο καθηγητής Καρδιολογίας, Δημήτρης Τούσουλης. Επίσης, είναι ορισμένα άλλα σύνδρομα που ονομάζονται παθήσεις του συστήματος αγωγής, που μπορούν να δημιουργήσουν καρδιακή ταχυκαρδία και φέρνουν αιφνίδιο θάνατο και «αυτά σημειώνονται τη νύχτα», πρόσθεσε.
Στο θέμα της υπερβάλλουσας θνησιμότητας έχει αναφερθεί πολλές φορές μέσα από τα social media, ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας, Γκίκας Μαγιορκίνης, με αφορμή τη συσχέτιση με την covid-19.
«Η Ελλάδα καθόλη τη διάρκεια του 2022 με ελάχιστες εξαιρέσεις δεν είχε υπερβάλλουσα θνησιμότητα. Η υψηλότερη υπερβάλλουσα θνησιμότητα στην Ελλάδα παρατηρήθηκε την 4η εβδομάδα του 2022 και ήταν μέτρια. Τον περισσότερο χρόνο δεν έχει παρατηρηθεί καθόλου υπερβάλλουσα θνησιμότητα ενώ για κάποιες εβδομάδες παρατηρήθηκε μικρή υπερβάλλουσα θνησιμότητα. Σε καμία περίπτωση η Ελλάδα δεν είχε την υψηλότερη υπερβάλλουσα θνησιμότητα στην Ευρώπη» υποστηρίζει.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αναμενόμενοι θάνατοι ανά εβδομάδα στη χώρα μας είναι περίπου 2.500 ενώ μπορούν να φτάσουν και τις 3.000. Αναφερόμενος στην επιδημιολογική εικόνα της χώρας για την εβδομάδα 18-24 Ιουλίου 2022, σημείωσε ότι «δεν παρατηρήθηκε πλεονάζουσα θνησιμότητα που δείχνει ότι η έξαρση της Covid-19 μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα δεν προκαλούσε περισσότερους θανάτους από τους αναμενόμενους για την περίοδο αυτή στην Ελλάδα.
Στον χάρτη φαίνεται ότι η Ελλάδα ανήκει στις χώρες χωρίς καθόλου πλεονάζουσα θνησιμότητα». Πρόκειται για την περίοδο κατά την οποία στην Ευρώπη σημειώνονταν αυξημένοι non-covid θάνατοι. Στην Ελλάδα φαίνεται πως δεν επαληθεύεται αυτή η τάση.
Ωστόσο, ζητήματα που μένουν να διευκρινιστούν από τους επιστήμονες έχουν να κάνουν με την επίπτωση των υψηλών θερμοκρασιών στους αιφνίδιους θανάτους, καθώς τα κύματα καύσωνα γίνονται όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια.
Επίσης, ερώτημα παραμένει κατά πόσο ευθύνεται το σύνδρομο long covid, για θανάτους που συμβαίνουν αρκετό καιρό μετά τη νόσηση. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, στην Ελλάδα φαίνεται πως δεν προκύπτει θέμα υπερβάλλουσας θνησιμότητας που δεν μπορεί να αποδοθεί στην επιδημιολογία της χώρας, με βάση τα διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα.
