Ιλαρά: Επιστήμονες χαρτογράφησαν τον τρόπο με τον οποίο η νόσος εξαπλώνεται στον εγκέφαλο

Ερευνητές της Mayo Clinic χαρτογράφησαν τον τρόπο με τον οποίο η ιλαρά μεταλλάχθηκε και εξαπλώθηκε στον εγκέφαλο ενός ανθρώπου που πέθανε από μια σπάνια θανατηφόρα ασθένεια.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορεί να εμφανιστούν και νέα κρούσματα της ασθένειας, η οποία αποτελεί επιπλοκή του ιού της ιλαράς, καθώς η ιλαρά έχει αρχίσει να επανεμφανίζεται μεταξύ των μη εμβολιασμένων.

Χρησιμοποιώντας τα πιο πρόσφατα εργαλεία γενετικής ανάλυσης, οι ερευνητές της Mayo Clinic ανακατασκεύασαν τον τρόπο με τον οποίο αποίκισε έναν ανθρώπινο εγκέφαλο μια ομάδα γονιδιωμάτων του ιού. Ο ιός απέκτησε διακριτές μεταλλάξεις που οδήγησαν στην εξάπλωσή του από τον μετωπιαίο φλοιό προς τα έξω.

«Η μελέτη μας παρέχει συναρπαστικά δεδομένα που δείχνουν πώς το RNA του ιού μεταλλάχθηκε και εξαπλώθηκε σε ένα ανθρώπινο όργανο — στον εγκέφαλο, σε αυτή την περίπτωση», λέει ο Roberto Cattaneo, Ph.D., ιολόγος της Mayo Clinic και από τους επικεφαλής σύνταξης μιας νέας μελέτης στο PLOS Pathogens.

«Οι ανακαλύψεις μας θα βοηθήσουν στη μελέτη και την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο άλλοι ιοί επιμένουν και προσαρμόζονται στον ανθρώπινο εγκέφαλο, προκαλώντας ασθένειες. Αυτή η γνώση μπορεί να διευκολύνει τη δημιουργία αποτελεσματικών αντιικών φαρμάκων», σημείωσε.

Η ιλαρά είναι μια από τις πιο μεταδοτικές ασθένειες. Ο ιός της ιλαράς μολύνει την ανώτερη αναπνευστική οδό όπου χρησιμοποιεί την τραχεία σαν «τραμπολίνο» για να εκτοξευτεί και να εξαπλωθεί μέσω των σταγονιδίων που αποβάλλονται όταν ένα άτομο βήχει ή φτερνίζεται.

Ο Δρ Cattaneo υπήρξε πρωτοπόρος στις μελέτες για το πώς ο ιός της ιλαράς εξαπλώνεται σε όλο το σώμα.

Άρχισε για πρώτη φορά να μελετά τον ιό της ιλαράς πριν από περίπου 40 χρόνια και γοητεύτηκε από τη σπάνια, θανατηφόρα νόσο του εγκεφάλου που ονομάζεται υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα (SSPE), η οποία εμφανίζεται περίπου σε 1 στις 10.000 περιπτώσεις ιλαράς.

Μπορεί να χρειαστούν 5 έως 10 χρόνια μετά την αρχική μόλυνση για να μεταλλαχθεί ο ιός της ιλαράς και να εξαπλωθεί σε όλο τον εγκέφαλο.

Τα συμπτώματα αυτής της προοδευτικής νευρολογικής νόσου περιλαμβάνουν απώλεια μνήμης, επιληπτικές κρίσεις και ακινησία. Ο Δρ Cattaneo μελέτησε τη SSPE για αρκετά χρόνια έως ότου η θανατηφόρα ασθένεια σχεδόν εξαφανίστηκε, καθώς περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάστηκαν κατά της ιλαράς.

Ωστόσο, η ιλαρά επανεμφανίζεται λόγω του δισταγμού που υπάρχει από μερίδα του κόσμου απέναντι στον εμβολιασμό και των εμβολιασμών που δεν γίνονται.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19, εκατομμύρια παιδιά έχασαν τον εμβολιασμό κατά της ιλαράς, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα μια εκτιμώμενη αύξηση 18% στα κρούσματα ιλαράς και 43% στους θανάτους από ιλαρά το 2021 σε σύγκριση με το 2022 παγκοσμίως, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των αμερικανικών CDC.

«Υποψιαζόμαστε ότι τα κρούσματα SSPE θα αυξηθούν και πάλι. Αυτό είναι λυπηρό γιατί αυτή η φρικτή ασθένεια μπορεί να προληφθεί με εμβολιασμό.

Αλλά τώρα είμαστε σε θέση να μελετήσουμε την SSPE με σύγχρονη, γενετική τεχνολογία αλληλούχισης και να μάθουμε περισσότερα γι’ αυτήν», λέει η Iris Yousaf, επίσης από τους επικεφαλής της μελέτης.

Ο Δρ Cattaneo και η Yousaf είχαν μια μοναδική ευκαιρία να ερευνήσουν το θέμα μέσω μιας συνεργασίας με τα CDC. Μελέτησαν τον εγκέφαλο ενός ατόμου που είχε προσβληθεί από ιλαρά ως παιδί και είχε υποκύψει στην SSPE χρόνια αργότερα ως ενήλικας.

Εξέτασαν 15 δείγματα από διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου και μελέτησαν γενετικά σε κάθε περιοχή για να συνθέσουν το παζλ για το πώς μεταλλάχθηκε και εξαπλώθηκε ο ιός της ιλαράς.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι, αφού ο ιός της ιλαράς εισήλθε στον εγκέφαλο, το γονιδίωμά του άρχισε να αλλάζει. Το γονιδίωμα αντιγράφηκε, δημιουργώντας άλλα γονιδιώματα που ήταν ελαφρώς διαφορετικά.

Στη συνέχεια, τα γονιδιώματα αυτά αντιγράφηκαν ξανά – με αποτέλεσμα περισσότερα γονιδιώματα που ήταν καθένα επίσης λίγο διαφορετικό. Ο ιός το έκανε αυτό πολλές φορές, δημιουργώντας έναν πληθυσμό ποικίλων γονιδιωμάτων.

«Σε αυτόν τον πληθυσμό, δύο συγκεκριμένα γονιδιώματα είχαν έναν συνδυασμό χαρακτηριστικών που συνεργάστηκαν για να προωθήσουν την εξάπλωση του ιού από την αρχική θέση της μόλυνσης – τον μετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου – για να αποικίσει ολόκληρο το όργανο», λέει ο Δρ Cattaneo.

Τα επόμενα βήματα σε αυτήν την έρευνα είναι να κατανοήσουμε πώς συγκεκριμένες μεταλλάξεις ευνοούν την εξάπλωση του ιού στον εγκέφαλο.

Αυτές οι μελέτες θα γίνουν σε καλλιεργημένα κύτταρα και σε ομάδες κυττάρων που μοιάζουν με τον εγκέφαλο. Αυτή η γνώση μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία αποτελεσματικών αντιιικών φαρμάκων για την καταπολέμηση της εξάπλωσης του ιού στον εγκέφαλο.

Ωστόσο, η φαρμακολογική παρέμβαση σε προχωρημένα στάδια της νόσου είναι πρόκληση. Η πρόληψη της SSPE μέσω του εμβολιασμού κατά της ιλαράς παραμένει η καλύτερη μέθοδος, υπογραμμίζουν οι ερευνητές.