Ιός Epstein-Barr: Συμπτώματα, επιπλοκές και όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Ο ιός Epstein-Barr (EBV) είναι ένας ιός της οικογένειας των ερπητοϊών, που μπορεί να μολύνει τον άνθρωπο. Οι λοιμώξεις από EBV είναι πολύ συχνές. Μπορεί να έχετε ήδη προσβληθεί από τον ιό χωρίς καν να το γνωρίζετε.

Ο ιός Epstein-Barr (Επστάιν-Μπαρ) είναι περισσότερο γνωστός για την λοιμώδη μονοπυρήνωση, που προκαλεί. Ωστόσο, οι ειδικοί ερευνούν πιθανούς δεσμούς μεταξύ του EBV και άλλων καταστάσεων, όπως ο καρκίνος, τα αυτοάνοσα νοσήματα και ο Long COVID-19.

Διαβάστε παρακάτω για να μάθετε περισσότερα για τον EBV, συμπεριλαμβανομένων των κοινών συμπτωμάτων μιας λοίμωξης και του τρόπου εξάπλωσης του ιού.

Ιός Epstein-Barr: Συμπτώματα

Ο ιός Epstein-Barr δεν προκαλεί πάντοτε συμπτώματα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα παιδιά.

Οι έφηβοι και οι ενήλικες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν συμπτώματα, τα οποία μπορεί να είναι:

• πυρετός
• αίσθημα κόπωσης
• πονοκέφαλος
• πονόλαιμος
• πρησμένοι λεμφαδένες στον λαιμό ή τις μασχάλες
• πρησμένες αμυγδαλές
• διογκωμένος σπλήνας (σπληνομεγαλία) ή διογκωμένο ήπαρ (ηπατομεγαλία)
• γενικοί πόνοι στο σώμα
• εξάνθημα

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν για 2 έως 4 εβδομάδες, αν και η κόπωση μπορεί να παραμείνει για εβδομάδες ή μήνες.

Εάν έχετε διευρυμένο σπλήνα, οι γιατροί μπορεί να συστήσουν τον περιορισμό των αθλημάτων επαφής μέχρι να αναρρώσετε πλήρως, για να αποφευχθεί τυχόν ρήξη.

Πώς μεταδίδεται ο ιός Epstein-Barr

Ο ιός Epstein-Barr μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω των σωματικών υγρών, ιδιαίτερα του σάλιου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μονοπυρήνωση, μια από τις πιο γνωστές λοιμώξεις EBV, είναι περιστασιακά γνωστή ως “ασθένεια του φιλιού”.

Αλλά μπορείτε επίσης να κολλήσετε τον ιό Επστάιν-Μπαρ αν μοιράζεστε προσωπικά αντικείμενα, όπως οδοντόβουρτσες, ή σκεύη φαγητού, με κάποιον που έχει ενεργή λοίμωξη από EBV. Ο ιός Epstein-Barr μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω του αίματος και του σπέρματος.

Ο ιός Epstein-Barr μπορεί να αρχίσει να εξαπλώνεται σε άλλους μόλις τον κολλήσετε. Αυτό σημαίνει ότι μπορείτε να τον μεταδώσετε πριν καν αρχίσετε να έχετε συμπτώματα ενεργού λοίμωξης.

Θα μπορείτε να μεταδώσετε τον EBV σε άλλους όσο ο ιός είναι ενεργός, που μπορεί να είναι εβδομάδες, ή και μήνες. Μόλις γίνει ανενεργός, δεν μπορείτε πλέον να τον μεταδώσετε σε άλλους, εκτός και αν επανενεργοποιηθεί.

Ιός Epstein-Barr: Θεραπεία

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία, ή εμβόλιο για τον EBV. Και επειδή προκαλείται από έναν ιό, δεν ανταποκρίνεται στα αντιβιοτικά.

Αντίθετα, η θεραπεία εστιάζει στη διαχείριση κοινών συμπτωμάτων με τους εξής τρόπους:

• ανάπαυση
• καλή ενυδάτωση
• λήψη παυσίπονων χωρίς ιατρική συνταγή για την ανακούφιση του πυρετού ή του πονόλαιμου
• αποφεύγοντας τα αθλήματα επαφής, ή την άρση βαρών

Ιός Epstein-Barr: Επιπλοκές

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι λοιμώξεις από EBV μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές, άλλες ήπιες και άλλες σοβαρές.

Αυτές είναι:

• ρήξη σπλήνα
• αναιμία
• χαμηλός αριθμός αιμοπεταλίων (θρομβοπενία)
• ηπατίτιδα
• μυοκαρδίτιδα
• καταστάσεις που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα, όπως εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα και σύνδρομο Guillain-Barré

Εάν υποψιάζεστε ότι μπορεί να έχετε ενεργή λοίμωξη από EBV, είναι καλύτερο να επισκεφτείτε έναν γιατρό, εάν ανησυχείτε για τα συμπτώματά σας. Μπορούν να σας παρακολουθήσουν για σημάδια επιπλοκών και να σας πουν τι να προσέχετε, καθώς αναρρώνετε.

Συμπτώματα επανενεργοποίησης του ιού Epstein-Barr

Μόλις προσβληθείτε από EBV, ο ιός παραμένει ανενεργός στον οργανισμό για το υπόλοιπο της ζωής σας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ιός μπορεί να επανενεργοποιηθεί. Σε πολλούς ανθρώπους, συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα.

Αλλά σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσει χρόνιες, ή διαδοχικές λοιμώξεις. Ο επανενεργοποιημένος ιός Επστάιν-Μπαρ μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα παρόμοια με εκείνα μιας αρχικής λοίμωξης από EBV σε άτομα που έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Χρόνιος ιός Epstein-Barr

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, η μόλυνση από EBV μπορεί να οδηγήσει σε μια χρόνια πάθηση που ονομάζεται χρόνιος ενεργός EBV (CAEBV). Ο CAEBV χαρακτηρίζεται από συνεχή συμπτώματα και αποτελέσματα αιματολογικών εξετάσεων, που δείχνουν ενεργή λοίμωξη από EBV.

Ο CAEBV ξεκινά ως μια τυπική λοίμωξη από EBV. Ωστόσο, το ανοσοποιητικό σύστημα ορισμένων ανθρώπων δεν είναι σε θέση να ελέγξει την λοίμωξη, επιτρέποντας στον ενεργό ιό να παραμείνει, αντί να αδρανήσει.

Τα συμπτώματα του CAEBV είναι:

• πρησμένοι λεμφαδένες
• πυρετός
• διογκωμένο ήπαρ (ηπατομεγαλία), ή σπλήνα (σπληνομεγαλία)
• κόπωση
• πονόλαιμος
• πονοκέφαλος
• μυϊκοί πόνοι
• δυσκαμψία αρθρώσεων
• αναιμία
• ηπατική ανεπάρκεια

Οι ειδικοί δεν είναι σίγουροι γιατί μερικοί ασθενείς αναπτύσσουν CAEBV. Αλλά πιστεύουν ότι γενετικοί παράγοντες, ή μεταλλάξεις σε κύτταρα μολυσμένα με EBV μπορεί να παίζουν κάποιο ρόλο.

Επί του παρόντος, η μοναδική αποτελεσματική θεραπεία για τον CAEBV είναι η μεταμόσχευση αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων.

Με την πάροδο του χρόνου, το CAEBV μπορεί να προκαλέσει πολλές επιπλοκές, όπως:

• εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
• λεμφώματα
• λευχαιμία
• αιμοφαγοκυτταρικό σύνδρομο (σπάνια διαταραχή του ανοσοποιητικού)
• ανεπάρκεια οργάνων

Μπορεί ο ιός Epstein-Barr να προκαλέσει καρκίνο;

Η μόλυνση από EBV μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης ορισμένων σπάνιων μορφών καρκίνου. Αυτό συμβαίνει επειδή μεταλλάξεις σε κύτταρα μολυσμένα με EBV μπορεί να οδηγήσουν σε καρκινικές αλλαγές.

Σύμφωνα με την American Cancer Society, ορισμένοι τύποι καρκίνου που μπορεί να σχετίζονται με τον EBV είναι:

• ρινοφαρυγγικοί καρκίνοι (καρκίνοι στο πίσω μέρος της μύτης)
• ορισμένοι τύποι λεμφώματος, όπως το λέμφωμα Burkitt
• λέμφωμα Hodgkin
• γαστρικό αδενοκαρκίνωμα (καρκίνος του στομάχου)

Οι καρκίνοι που σχετίζονται με τον EBV είναι ασυνήθιστοι. Οι περισσότεροι άνθρωποι που είχαν λοίμωξη από EBV δεν θα αναπτύξουν καρκίνο. Οι ειδικοί εξακολουθούν να προσπαθούν να εντοπίσουν αυτές τις συγκεκριμένες μεταλλάξεις και τον λόγο που ο ιός Επστάιν-Μπαρ τις προκαλεί. Αλλά συνολικά, εκτιμάται ότι η μόλυνση από EBV συμβάλλει μόνο σε περίπου 1% των καρκίνων παγκοσμίως.

Μπορεί ο ιός Epstein-Barr να προκαλέσει άλλα προβλήματα υγείας;

Ο ιός Epstein-Barr μπορεί επίσης να παίξει ρόλο στην ανάπτυξη άλλων καταστάσεων υγείας, συμπεριλαμβανομένων των αυτοάνοσων διαταραχών και της σχιζοφρένειας.

Αυτοάνοσες διαταραχές

Ο ιός Επστάιν-Μπαρ συνδέεται με αυτοάνοσες διαταραχές, όπως ο λύκος. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στον τρόπο έκφρασης ορισμένων γονιδίων. Αυτή η αλλοιωμένη γονιδιακή έκφραση θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο να αναπτύξετε μια αυτοάνοση διαταραχή.

Μια μελέτη του 2018 βρήκε μια πιθανή σχέση μεταξύ του EBV και ενός αυξημένου κινδύνου ανάπτυξης λύκου.

Οι συγγραφείς της μελέτης πιστεύουν ότι ο ίδιος μηχανισμός που συνδέει τον EBV και τον λύκο μπορεί επίσης να συνδέσει τον EBV με άλλες αυτοάνοσες καταστάσεις, όπως:

• πολλαπλή σκλήρυνση
• ρευματοειδής αρθρίτιδα
• κοιλιοκάκη
• διαβήτης τύπου 1
• φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
• νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα
• αυτοάνοσες ασθένειες του θυρεοειδούς, όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto και η νόσος του Graves

Υποστηρίζουν ότι ο ιός Epstein-Barr μπορεί να ενεργοποιήσει ορισμένα γονίδια που επηρεάζουν τον κίνδυνο ανάπτυξης αυτοάνοσης νόσου σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες.

Ωστόσο, απαιτείται περισσότερη έρευνα για την πλήρη κατανόηση της πιθανής σχέσης μεταξύ του EBV και των αυτοάνοσων καταστάσεων.

Σχιζοφρένεια

Μια μελέτη του 2019 εξέτασε τα ποσοστά μόλυνσης από EBV σε περισσότερα από 700 άτομα, τόσο με όσο και χωρίς σχιζοφρένεια. Όσοι έπασχαν από σχιζοφρένεια είχαν υψηλότερα επίπεδα αντισωμάτων σε ορισμένες πρωτεΐνες EBV από εκείνους που δεν είχαν, υποδηλώνοντας ότι είχαν μια ασυνήθιστη ανοσοαπόκριση στον ιό Επστάιν-Μπαρ.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης, ότι οι συμμετέχοντες με γενετικούς παράγοντες κινδύνου για σχιζοφρένεια καθώς και αυξημένα αντισώματα, είχαν οκτώ φορές περισσότερες πιθανότητες να πάσχουν από σχιζοφρένεια σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.

Μια μικρότερη μελέτη του 2021, με τον ίδιο επικεφαλής ερευνητή, διαπίστωσε ότι σε 84 άτομα με σχιζοφρένεια, η ύπαρξη υψηλότερης ποσότητας αντισωμάτων συσχετίστηκε με χαμηλότερη γνωστική απόδοση. Οι συγγραφείς της μελέτης υποστηρίζουν ότι η έκθεση στον ιός Επστάιν-Μπαρ μπορεί να συμβάλει σε γνωστικά ελλείμματα σε άτομα με σχιζοφρένεια.

Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την μελέτη μιας πιθανής σχέσης μεταξύ της μόλυνσης από EBV και της σχιζοφρένειας.