Υγεία
Μπορεί να έχετε ακούσει ανθρώπους να αποκαλούν κάποιον άλλο ψυχοπαθή, ή κοινωνιοπαθή. Αλλά τι πραγματικά σημαίνουν αυτές οι λέξεις; Δεν θα βρείτε τους ορισμούς στο επίσημο εγχειρίδιο της ψυχικής υγείας, το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών.
Οι γιατροί δεν διαγιγνώσκουν επίσημα τους ανθρώπους ως ψυχοπαθείς, ή κοινωνιοπαθείς. Αντ’ αυτού χρησιμοποιούν έναν διαφορετικό όρο: αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας.
Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι οι ψυχοπαθείς και οι κοινωνιοπαθείς έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Τέτοια άτομα έχουν μια κακή εσωτερική αίσθηση του σωστού και του λάθους. Επίσης, δεν φαίνεται να κατανοούν τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου. Υπάρχουν όμως και κάποιες διαφορές.
Έχουν Συνείδηση;
Μια βασική διαφορά ανάμεσα σε έναν ψυχοπαθή και έναν κοινωνιοπαθή είναι αν έχει συνείδηση, την “μικρή φωνή μέσα μας” που μας λέει πότε κάνουμε κάτι λάθος, λέει ο δρ. L. Michael Tompkins, ψυχολόγος στο Κέντρο Θεραπείας Ψυχικής Υγείας της κομητείας του Σακραμέντο στις ΗΠΑ.
Ο ψυχοπαθής δεν έχει συνείδηση. Αν σας πει ψέματα για να σας κλέψει τα χρήματά σας, δεν θα νιώσει ηθικούς ενδοιασμούς, αν και μπορεί να το προσποιηθεί. Μπορεί να παρατηρεί τους άλλους και στη συνέχεια να μιμείται όσα κάνουν, ώστε να μην γίνει αντιληπτός, λέει ο δρ. Tompkins.
Ένας κοινωνιοπαθής έχει συνήθως συνείδηση, αλλά είναι αδύναμη. Τέτοια άτομα μπορεί να γνωρίζουν ότι το να κλέβουν τα χρήματα ενός άλλου είναι λάθος και μπορεί να νιώσουν ενοχές ή τύψεις, αλλά αυτό δεν θα σταματήσει τη συμπεριφορά τους.
Και οι δύο δεν έχουν αυτό που λέμε ενσυναίσθηση: την ικανότητα να έρχονται στη θέση κάποιου άλλου και να καταλαβαίνουν το πώς εκείνος νιώθει. Αλλά ένας ψυχοπαθής έχει λιγότερο ενδιαφέρον για τους άλλους, λέει ο δρ. Aaron Kipnis, συγγραφέας του The Midas Complex. Κάποιος με αυτόν τον τύπο προσωπικότητας βλέπει τους άλλους σαν αντικείμενα, που μπορεί να χρησιμοποιήσει για δικό του όφελος.
Δεν είναι πάντα βίαιοι
Στις ταινίες και τις τηλεοπτικές σειρές, οι ψυχοπαθείς και οι κοινωνιοπαθείς είναι συνήθως οι κακοί που σκοτώνουν, ή βασανίζουν αθώους ανθρώπους. Στην πραγματική ζωή, μερικοί άνθρωποι με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να είναι βίαιοι, αλλά οι περισσότεροι δεν είναι. Αντίθετα χρησιμοποιούν μεθόδους χειραγώγησης και συμπεριφέρονται απερίσκεπτα προκειμένου να πάρουν αυτό που θέλουν.
“Στη χειρότερη περίπτωση, είναι ψυχροί και μεθοδικοί δολοφόνοι”, λέει ο δρ. Kipnis. Άλλοι, λέει, είναι επιδέξιοι στο να ανέρχονται επαγγελματικά επίπεδα, ακόμα κι αν πρέπει να βλάψουν κάποιον για να φτάσουν εκεί.
Εάν αναγνωρίζετε ορισμένα από αυτά τα χαρακτηριστικά σε ένα μέλος της οικογένειας, ή συνάδελφό σας, μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να πιστέψετε ότι ζείτε, ή συνεργάζεστε με έναν ψυχοπαθή, ή κοινωνιοπαθή. Αλλά μόνο και μόνο επειδή ένα άτομο είναι κακόβουλο, ή εγωιστικό, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει κάποια διαταραχή.
“Ψυχρός ψυχοπαθής, θερμοκέφαλος κοινωνιοπαθής”
Δεν είναι εύκολο να εντοπίσεις έναν ψυχοπαθή. Μπορεί να είναι έξυπνοι, γοητευτικοί και καλοί στο να μιμούνται συναισθήματα. Μπορεί να προσποιούνται ότι ενδιαφέρονται για εσάς, αλλά στην πραγματικότητα, μάλλον δεν τους νοιάζει.
“Είναι ικανοί ηθοποιοί, των οποίων η μοναδική αποστολή είναι να χειραγωγούν τους ανθρώπους για προσωπικό όφελος”, λέει ο δρ. Tompkins.
Οι κοινωνιοπαθείς είναι λιγότερο ικανοί στην κοινωνική συναναστροφή. Ξεκαθαρίζουν ότι δεν ενδιαφέρονται για κανέναν άλλον εκτός από τον εαυτό τους. Συχνά κατηγορούν τους άλλους και δικαιολογούν τη δική τους συμπεριφορά.
Ορισμένοι ειδικοί βλέπουν τους κοινωνιοπαθείς ως “θερμοκέφαλους”. Ενεργούν χωρίς να σκέφτονται το πώς θα επηρεαστούν οι άλλοι.
Οι ψυχοπαθείς είναι πιο “ψυχροί” και μεθοδικοί. Σχεδιάζουν προσεκτικά τις κινήσεις τους και χρησιμοποιούν την επιθετικότητά τους με προγραμματισμένο τρόπο, για να πάρουν αυτό που θέλουν. Αν αναζητούν περισσότερα χρήματα, ή μια καλύτερη θέση στο γραφείο, για παράδειγμα, θα στήσουν ένα σχέδιο για να εξαλείψουν τυχόν εμπόδια, ακόμα κι αν αυτό είναι η δουλειά, ή η φήμη κάποιου άλλου.
Διαφορές εγκεφάλου
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν, ότι ο εγκέφαλος ενός ψυχοπαθούς δεν είναι σαν των άλλων ανθρώπων. Μπορεί να έχει διαφορές που δυσκολεύουν το άτομο να ταυτιστεί με την κακή κατάσταση κάποιου άλλου.
Οι διαφορές αυτές μπορούν ακόμη και να αλλάξουν βασικές λειτουργίες του σώματος. Για παράδειγμα, όταν οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν αίμα ή βία σε μια ταινία, η καρδιά τους χτυπά πιο γρήγορα, η αναπνοή τους επιταχύνεται και οι παλάμες τους ιδρώνουν.
Ένας ψυχοπαθής έχει την αντίθετη αντίδραση. Γίνεται πιο ήρεμος. Ο δρ. Kipnis λέει ότι αυτό το χαρακτηριστικό βοηθά τους ψυχοπαθείς να είναι ατρόμητοι και να επιδίδονται σε επικίνδυνη συμπεριφορά.
“Δεν φοβούνται τις συνέπειες των πράξεών τους”, λέει ο ίδιος.
