Λιστερίωση: Δείτε ποια είναι τα συμπτώματά της και ποια τρόφιμα θεωρούνται υψηλού κινδύνου για μόλυνση

Η λιστερίωση, θα πρέπει να γίνει γνωστό πως είναι μια σοβαρή λοίμωξη η οποία προκαλείται από την κατανάλωση τροφίμων μολυσμένων από το βακτηρίδιο Listeria monocytogenes.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, προκαλεί σοβαρή κλινική εικόνα στα νεογνά, στους ενήλικες με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα και σοβαρές επιπλοκές στα έμβρυα (οι έγκυες γυναίκες εκδηλώνουν ήπια νόσο).

Ποια είναι τα συμπτώματα της Λιστερίωσης;

Ένα άτομο με Λιστερίωση εμφανίζει πυρετό, μυαλγίες και μερικές φορές συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα, όπως ναυτία ή διάρροια. Αν η λοίμωξη επεκταθεί στο νευρικό σύστημα, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα, όπως κεφαλαλγία, δυσκαμψία του αυχένα, σύγχυση, έλλειψη ισορροπίας ή σπασμοί.

Οι έγκυες γυναίκες εμφανίζουν συνήθως μόνο ήπια συμπτώματα γρίπης, με προεξάρχον τον πυρετό και στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου της κύησης η λοίμωξη μπορεί να μεταδοθεί στο έμβρυο μέσω του πλακούντα.

Ανάλογα με την ηλικία της κύησης η μόλυνση είναι δυνατόν να οδηγήσει σε αποβολή, θνησιγένεια (γέννηση νεκρού νεογνού), σε πρόωρο τοκετό ή σε σοβαρή λοίμωξη του νεογέννητου.

Με ποιο τρόπο μεταδίδεται η Λιστέρια;

Η νόσος μεταδίδεται με κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων. Η Λιστέρια η μονοκυτταρογόνος υπάρχει στο έδαφος (χώμα), στις χορτονομές, στο ζωοτροφές, στο νερό, στις λάσπες και στα λύματα.

Τα λαχανικά μπορεί να μολυνθούν από το χώμα ή από την κοπριά, όταν αυτή χρησιμοποιείται σαν λίπασμα. Ορισμένα κατοικίδια, πτηνά και άγρια θηλαστικά μπορεί να μεταφέρουν το βακτηρίδιο, χωρίς να νοσούν, και να μολύνουν τρόφιμα ζωικής προέλευσης, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Αν και τα υγιή άτομα μπορεί να καταναλώσουν μολυσμένα τρόφιμα χωρίς να νοσήσουν, τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου είναι πιθανό να νοσήσουν από Λιστερίωση ακόμα και μετά την κατανάλωση τροφίμων μολυσμένων με μικρό αριθμό βακτηριδίων.

Η Λιστέρια μεταδίδεται επίσης, από τη μητέρα στο έμβρυο. Το νεογνό μπορεί να γεννηθεί με Λιστερίωση, αν η μητέρα έχει καταναλώσει μολυσμένο τρόφιμο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τέλος, η Λιστέρια μεταδίδεται κατά την επαφή με πάσχοντα ζώα ή με τις απεκκρίσεις τους.

Ποια τρόφιμα θεωρούνται υψηλού κινδύνου για μόλυνση;

Τρόφιμα υψηλού κινδύνου για μόλυνση από Λιστέρια είναι τα παρακάτω:

• ωμά θαλασσινά, όπως καπνιστό ψάρι, καπνιστά μύδια/στρείδια
• έτοιμες ανάμεικτες σαλάτες με νωπά λαχανικά
• προμαγειρεμένα προϊόντα κρέατος, τα οποία μπορεί να καταναλωθούν χωρίς
• επιπλέον μαγείρεμα ή ζέσταμα, όπως πατέ, μαγειρεμένα κομμάτια κρέατος ή κοτόπουλου, αλλαντικά
• προπαρασκευασμένα γεύματα που ζεσταίνονται χωρίς να βράσουν
• μη παστεριωμένο γάλα ή γαλακτοκομικά προϊόντα προερχόμενα από μη παστεριωμένο γάλα
• μαλακά παγωτά που δεν είναι συσκευασμένα
• μαλακά τυριά, όπως μπρι, καμαμπέρ, ρικόττα
• σάλτσες για σαλάτες και dips, τα οποία ενδεχομένως έχουν έρθει σε επαφή με ωμά λαχανικά

Υπάρχει θεραπεία;

Όταν υπάρχει λοίμωξη από Λιστέρια στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η άμεση χορήγηση αντιβιοτικών στην έγκυο γυναίκα μπορεί συχνά να προλάβει τη λοίμωξη του εμβρύου ή του νεογνού.

Τα νεογνά με Λιστερίωση λαμβάνουν την ίδια αντιμικροβιακή αγωγή με τους ενήλικες. Ακόμα και μετά τη χορήγηση άμεσης θεραπευτικής αγωγής, μερικές λοιμώξεις καταλήγουν σε θάνατο. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί σε ηλικιωμένα άτομα και σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα.

Αυξημένα τα κρούσματα τροφιμογενών νοσημάτων στην Ελλάδα το 2022

Τα βασικά συμπεράσματα της ετήσιας έκθεσης για την Ενιαία Υγεία της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), αναφορικά με τη συχνότητα δήλωσης των τροφιμογενών νοσημάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το 2022, δημοσίευσε ο ΕΟΔΥ.

Σύμφωνα με την έκθεση, η λοίμωξη από καμπυλοβακτηρίδιο και η μη τυφο-παρατυφική σαλμονέλλωση ήταν τα συχνότερα δηλούμενα τροφιμογενή νοσήματα στους ανθρώπους, στην Ευρωπαϊκή ΕΕ το 2022.

Ωστόσο, ο αριθμός των δηλωθέντων κρουσμάτων εξακολούθησε να είναι μειωμένος σε σχέση με τα έτη πριν από την πανδημία COVID-19, δηλαδή τα έτη 2018-2019.

Ο αριθμός των δηλωθέντων κρουσμάτων λοίμωξης από καμπυλοβακτηρίδιο, το οποίο είναι το συχνότερα δηλούμενο τροφιμογενές νόσημα στην Ευρώπη, παρέμεινε σταθερός το 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (δηλώθηκαν 137.107 κρούσματα).

Το κοτόπουλο ήταν ο συχνότερος αγωγός μετάδοσης των λοιμώξεων.

Η μη τυφο-παρατυφική σαλμονέλλωση ήταν το δεύτερο συχνότερα δηλούμενο νόσημα. Το 2022 δηλώθηκαν 65.208 κρούσματα, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός το 2021 ήταν 60.169 κρούσματα.

Σύμφωνα με το ECDC, παρόλο που ο αριθμός των δηλωθέντων κρουσμάτων των δύο συχνότερων τροφιμογενών νοσημάτων παραμένει σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τα προ-πανδημικά έτη, δεδομένων των επιπτώσεών τους στην υγεία των ανθρώπων, απαιτείται περαιτέρω προσπάθεια και συνεχής επαγρύπνηση για τη μείωσή τους.

Όσον αφορά στις δηλούμενες συρροές* τροφιμογενούς/υδατογενούς νοσήματος[1], ο αριθμός τους το 2022 (5.763 συρροές) αυξήθηκε κατά 44% σε σύγκριση με το 2021 (4.005 συρροές).

Ο αριθμός αυτός είναι παρόμοιος με αυτόν που σημειώθηκε τα έτη πριν από την πανδημία, ενώ ο αριθμός των θανάτων σε αυτές τις συρροές, είναι ο μεγαλύτερος που καταγράφηκε την τελευταία δεκαετία (64 θάνατοι).

Οι θάνατοι αποδόθηκαν κυρίως στη λιστερίωση (Listeria monocytogenes) και συνδέθηκαν με ευρεία ποικιλία τροφίμων, όπως κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα, ψάρια και λαχανικά. Το βακτήριο Salmonella spp. και συγκεκριμένα ο ορότυπος S. Enteritidis παρέμεινε ο συχνότερα δηλούμενος αιτιολογικός παράγοντας των τροφιμογενών επιδημιών.

Η ολοένα και συχνότερη χρήση της αλληλούχισης του ολικού γονιδιώματος (Whole Genome Sequencing-WGS), πιθανόν να συνέβαλε στην ενίσχυση της ευαισθησίας της επιτήρησης και κατά συνέπεια της ανίχνευσης των συρροών στα κράτη-μέλη.

Αυξημένα τα κρούσματα στην Ελλάδα

Στη χώρα μας το 2022 δηλώθηκαν, μέσω του Συστήματος Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΣΥΔΝ), 640 κρούσματα μη τυφο-παρατυφικής σαλμονέλλωσης, ενώ το 2021 δηλώθηκαν 318 κρούσματα.

Επίσης, το 2022 δηλώθηκαν 34 συρροές τροφιμογενούς/υδατογενούς αιτιολογίας, ενώ το 2021 δηλώθηκαν 6. Σημειώνεται ότι ο μικρός αριθμός των δηλωθέντων κρουσμάτων μη τυφο-παρατυφικής σαλμονέλλωσης και των δηλωθεισών συρροών τροφιμογενούς/υδατογενούς προέλευσης που καταγράφηκε το 2021 πιθανόν να οφειλόταν στην πανδημία COVID-19.

Αναφορικά με τη λοίμωξη από καμπυλοβακτηρίδιο, που εντάχθηκε στον κατάλογο των υποχρεωτικώς δηλούμενων νοσημάτων σε συνέχεια της Υπουργικής Απόφασης Δ1α/Γ.Π. οικ. 16711/2022 – ΦΕΚ 1665/Β/7-4-2022, το 2022 δηλώθηκαν μέσω του ΣΥΔΝ 302 κρούσματα.

*Ως συρροή κρουσμάτων τροφιμογενούς/υδατογενούς νοσήματος ορίζεται η εμφάνιση δύο ή περισσότερων κρουσμάτων με παρόμοια συμπτωματολογία, συνήθως από το γαστρεντερικό σύστημα (διάρροια ή/και έμετο), η αιτία των οποίων μπορεί να αποδοθεί στην κατανάλωση του ίδιου τροφίμου ή νερού της ίδιας προέλευσης.