Μανία και υπομανία: Τα συμπτώματα και οι διαφορές που πρέπει να γνωρίζετε

Η μανία είναι μια κατάσταση ψυχικής διάθεσης, όχι μια ιατρική κατάσταση.

Είναι μια περίοδος επίμονα ανυψωμένης, ή ευερέθιστης διάθεσης που διαρκεί τουλάχιστον μία εβδομάδα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η υπομανία μπορεί να είναι αρκετά σοβαρή, ώστε να προκαλέσει παραληρηματική σκέψη και σημαντικά προβλήματα στην λειτουργικότητα σε κοινωνικές καταστάσεις, ή καθημερινές δραστηριότητες.

Ένα μανιακό επεισόδιο μπορεί να απαιτεί νοσηλεία, εάν το άτομο γίνει επικίνδυνο για τον εαυτό του, ή τους άλλους, αναπτύξει ψύχωση, ή βιώσει αυτοκτονικές σκέψεις.

Από την άλλη πλευρά, η υπομανία έχει παρόμοια συμπτώματα με την μανία, αλλά αντί να είναι σοβαρά, είναι αρκετά ήπια, ώστε το άτομο να μπορεί συνήθως να λειτουργεί κανονικά στις καθημερινές δραστηριότητες.

Μανία και υπομανία: Συμπτώματα

Ακολουθεί μια λίστα με συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τη μανία ή την υπομανία:

• Αισθάνεστε πολύ χαρούμενοι ή/και με περιπαικτική διάθεση για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα (ευφορία)
• Έντονα συναισθήματα ενθουσιασμού και ενέργειας
• Αυξημένο επίπεδο δραστηριότητας
• Καταιγισμός σκέψεων, ιδεών και ομιλίας (γρήγορη ομιλία, πηδώντας διαρκώς από από το ένα θέμα στο άλλο)
• Διάσπαση της προσοχής (σας τραβάνε πολύ εύκολα την προσοχή ασήμαντα ή άσχετα εξωτερικά ερεθίσματα)
• Μειωμένη ανάγκη για ύπνο (αίσθημα ξεκούρασης μετά από μόνο 3-4 ώρες ύπνου, ύπνος λιγότερο από 5 ώρες τη νύχτα, σχεδόν κάθε μέρα)
• Νιώθετε ότι δεν χρειάζεται να φάτε (δεν αισθάνεστε πεινασμένοι)
• Παρορμητικότητα, ανάληψη πάρα πολλών δραστηριοτήτων ταυτόχρονα
• Απερίσκεπτες αποφάσεις, όπως αγορές χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το κόστος ή οι συνέπειες, τζόγος, υπερβολική σεξουαλική δραστηριότητα, αλόγιστη οδήγηση κ.α.
• Ασυνήθιστη αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία για τις ικανότητές σας
• Ευερεθιστότητα, ή επιθετικότητα

Επιπλέον, σε περίπτωση σοβαρής μανίας, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν ψύχωση, που είναι η απώλεια επαφής με την πραγματικότητα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυταπάτες, ή παραισθήσεις, όπως να ακούν φωνές, ή να βλέπουν πράγματα που δεν υπάρχουν.

Η ψύχωση μπορεί επίσης να περιλαμβάνει αυταπάτες καταδίωξης, όπως η πεποίθηση ότι οι άλλοι συνωμοτούν εναντίον σας, ή παραληρηματική ζήλια, όπου ένα άτομο πιστεύει ότι ο/η σύντροφός του είναι άπιστος/η. Στην περίπτωση της υπομανίας, πιθανότατα δεν θα εμφανίσετε ψύχωση.

Σε τι διαφέρει η μανία από την υπομανία

Η μανία και η υπομανία διαφέρουν ως προς τη διάρκεια, την ένταση και την μείωση της καθημερινής λειτουργικότητας:

• Διάρκεια: Στην μανία, μια ανεβασμένη ή ευερέθιστη διάθεση διαρκεί τουλάχιστον μία εβδομάδα. Στην υπομανία, τα συμπτώματα διαρκούν τουλάχιστον 4 ημέρες.
• Ένταση: Στη μανία, τα συμπτώματα είναι σοβαρά και στην υπομανία, είναι ήπια έως μέτρια.
• Λειτουργικότητα: Στην μανία, οι κρίσιμες δραστηριότητες της ζωής, όπως η εργασία και οι κοινωνικές σχέσεις, επηρεάζονται. Στην υπομανία, δεν υπάρχει τέτοια δυσλειτουργία.

Ποιες είναι οι ομοιότητες ανάμεσα στην μανία και την υπομανία

Τόσο η μανία όσο και η υπομανία συνδέονται με αυξημένη ενέργεια, επίπεδα δραστηριότητας και ανησυχία. Μοιάζουν επίσης όσον αφορά άλλα συμπτώματα, όπως:

• καταιγιστικές σκέψεις
• διάσπαση προσοχής
• γρήγορη ομιλία
• διογκωμένη αυτοεκτίμηση/μεγαλοπρέπεια
• μειωμένη ανάγκη για ύπνο
• σεξουαλική διέγερση
• ευερεθιστότητα
• επιθετικότητα

Με άλλα λόγια, τα συμπτώματα της μανίας και της υπομανίας μοιάζουν πολύ.

Διάγνωση

Η μανία συνήθως διαγιγνώσκεται ως μέρος της διπολικής διαταραχής επιπέδου 1. Η υπομανία, ωστόσο, είναι μέρος της διπολικής διαταραχής επιπέδου 2. Συγκεκριμένα:

• Η διάγνωση της διπολικής διαταραχής 1 απαιτεί το άτομο να έχει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μανίας.
• Η διάγνωση της διπολικής διαταραχής 2 απαιτεί το άτομο να μην είχε ποτέ επεισόδιο πλήρους μανίας, αλλά μάλλον να έχει περάσει σε υπομανιακή κατάσταση.

Τα άτομα με διπολική διαταραχή 1 τείνουν να έχουν περισσότερα καταθλιπτικά επεισόδια, πιο μικτά επεισόδια (επεισόδια στα οποία η κατάθλιψη συνδυάζεται με μανία), περισσότερες νοσηλείες και διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονίας από εκείνα με διπολική διαταραχή 2.

Ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να διαγνώσει και να διαχωρίσει αυτές τις καταστάσεις μέσω διεξοδικής ψυχιατρικής συνέντευξης και αξιολόγησης.

Παράγοντες που πυροδοτούν επεισόδια υπομανίας και μανίας

Ορισμένοι παράγοντες μπορεί να πυροδοτήσουν επεισόδια μανίας ή υπομανίας, όπως:

• Αλκοόλ και ναρκωτικά
• Καφεΐνη (υπερβολική κατανάλωση)
• Φάρμακα που επηρεάζουν τη νορεπινεφρίνη (όπως φάρμακα για τον θυρεοειδή, αντιισταμινικά, διεγερτικά και αντικαταθλιπτικά)
• Έλλειψη ύπνου
• Ψυχικό στρες (όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή η ολοκλήρωση ενός σημαντικού έργου στη δουλειά)
• Υπερκόπωση, υπερβολικό παιχνίδι και υπερβολική άσκηση
• Αισθητηριακή υπερφόρτωση, όπως υπερβολικό φως, πολύς θόρυβος ή/και πλήθους

Αιτίες μανίας και υπομανίας

Οι αιτίες της μανίας και της υπομανίας περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό γενετικής (κληρονομικότητα), νευροβιολογίας και εμπειριών ζωής. Μελέτες δείχνουν ότι ένα ισχυρό οικογενειακό ιστορικό της διαταραχής αυξάνει τον κίνδυνο για διπολική μανία και υπομανία.

Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι θεωρούν ότι η διπολική διαταραχή εξελίχθηκε ως προσαρμογή, για να βοηθήσει όσους βρίσκονται σε πιο βόρεια κλίματα να συμμετέχουν σε εναλλασσόμενες φάσεις χειμερίας νάρκης και δραστηριότητας.

Αυτό τους επέτρεπε να αποθηκεύουν τρόφιμα και άλλους πόρους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν θα μπορούσαν να τα αποκτήσουν εύκολα. Στη συνέχεια, το χειμώνα, έμεναν στα σπίτια τους, εξοικονομώντας ενέργεια μέχρι να έρθει ξανά η άνοιξη.

Μανία και υπομανία: Θεραπείες

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με υπομανία λόγω διπολικής διαταραχής 2 εμφανίζουν μείωση των συμπτωμάτων τους μετά την λήψη ψυχοθεραπείας, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία.

Αυτή η μορφή ψυχοθεραπείας βοηθά τα άτομα να αναγνωρίζουν και να αποφεύγουν συμπεριφορές ή καταστάσεις που προκαλούν επεισόδια διάθεσης. Επιπλέον, μπορεί να είναι χρήσιμη για να αναγνωρίζουν πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια επεισοδίων διάθεσης, ώστε να μπορούν να αναλάβουν δράση πριν συμβεί ένα πλήρες επεισόδιο.

Ψυχοτρόπα φάρμακα χρησιμοποιούνται συχνά σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία, ειδικά εάν ο ασθενής εμφανίσει σοβαρά μανιακά, ή μικτά επεισόδια. Τέτοια φάρμακα μπορεί να είναι:

• Σταθεροποιητές διάθεσης, όπως το λίθιο
• Αντισπασμωδικά (χρησιμοποιούνται για περιπτώσεις διπολικής διαταραχής όπου υπάρχουν επιληπτικές κρίσεις)
• Αντιψυχωσικά (χρησιμοποιούνται για περιπτώσεις διπολικής κατάθλιψης και μανίας που συνοδεύονται από ψυχωτικά χαρακτηριστικά όπως παραληρητικές ιδέες)