Μεσημεριανός ύπνος: Μπορεί να αναπληρώσει τις χαμένες ώρες της νύχτας;

Μπορεί να μιλούσατε στο κινητό ή να βλέπατε την αγαπημένη σας τηλεοπτική σειρά. Ή πάλι μπορεί να είχατε αϋπνία. Όποια κι αν είναι η αιτία, γεγονός παραμένει πως ακόμα ένα βράδυ δεν καταφέρατε να κοιμηθείτε αρκετά. Μήπως ο ύπνος το μεσημέρι μπορεί να σας βοηθήσει να αναπληρώσετε τις ώρες που χάσατε;

Η απάντηση είναι πως πιθανότατα θα σας δώσει αρκετή ενέργεια για να βγάλετε την ημέρα, λέει καθηγήτρια Επιστήμης του Ύπνου στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, στο Άμερστ. Αυτό όμως δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι θα αναιρέσει τους κινδύνους που κρύβει για την υγεία ο ελλιπής ύπνος το βράδυ.

Γιατί; Το κλειδί είναι η διάρκειά του και τα στάδια που έχει ο ύπνος, αναφέρει στους New York Times.

Ο ύπνος δεν είναι κάτι ενιαίο. Τυπικά διεξάγεται σε 4-5 κύκλους, κάθε ένας από τους οποίους διαρκεί 90-110 λεπτά κατά προσέγγιση. Κάθε κύκλος χωρίζεται σε τέσσερα στάδια. Τα τρία πρώτα λέγονται μη-REM και το τέταρτο είναι το REM. Κατά τον πρώτο υπνικό κύκλο το REM στάδιο διαρκεί πολύ λίγο, αλλά μετά αυξάνεται. Έτσι μειώνεται η διάρκεια των μη-REM σταδίων.

Στάδια 1 και 2

Κατά τα πρώτα δύο (στάδια 1 και 2) ο ύπνος είναι σχετικά ελαφρύς. Οι μύες χαλαρώνουν, η σωματική θερμοκρασία μειώνεται και ο καρδιακός παλμός με την αναπνοή επιβραδύνονται.

Το στάδιο 1 (ο πιο ελαφρύς ύπνος) διαρκεί μερικά λεπτά, αντιστοιχώντας στο μόλις 5% του συνολικού ύπνου.

Το στάδιο 2 διαρκεί περίπου 25 λεπτά στον πρώτο υπνικό κύκλο. Στη συνέχεια, όμως, αυξάνεται σταδιακά, ώστε στον τελευταίο κύκλο αντιστοιχεί στο περίπου 45% του ύπνου.

Στάδιο 3

Στο στάδιο 3, ο ύπνος είναι βαθύς και είναι πολύ δύσκολο να ξυπνήσει κανείς. Τα μάτια και οι μύες χαλαρώνουν πλήρως. Το σώμα επιδιορθώνει τις βλάβες που έχει υποστεί στη διάρκεια της ημέρας, αναπτύσσει οστά και μυς, και ενισχύει το ανοσοποιητικό. Επιπλέον, επεξεργάζεται και συγκεντρώνει τις αναμνήσεις μας.

Είναι επίσης το στάδιο όπου αναπτύσσονται οι εφιάλτες, η υπνοβασία και το «βρέξιμο» του κρεβατιού. Καθώς μεγαλώνουμε, περνάμε ολοένα λιγότερη ώρα σε αυτό το στάδιο. Κατά τους πρώτους υπνικούς κύκλους διαρκεί 20-40 λεπτά, αλλά σταδιακά μειώνεται η διάρκειά του.

Στάδιο 4

Το στάδιο 4 είναι το περίφημο REM (rapid eye movement) ή στάδιο των ταχέων κινήσεων των ματιών. Ο ύπνος σε αυτό δεν είναι τόσο βαθύς όσο στο τρίτο στάδιο, αλλά δεν παύει να είναι το στάδιο των ονείρων. Σχετίζεται επίσης με τη μάθηση, την αποθήκευση των αναμνήσεων και τη ρύθμιση της ψυχικής διάθεσης.

Το στάδιο REM αρχίζει κατά μέσον όρο 90 λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου. Κατά τον πρώτο υπνικό κύκλο διαρκεί περίπου 10 λεπτά. Καθώς προχωρά η νύχτα, όμως, προοδευτικά αυξάνεται η διάρκειά του και στον τελευταίο υπνικό κύκλο πλησιάζει τη μία ώρα. Συνολικά αντιστοιχεί στο 25% του ύπνου.

Ο μεσημβρινός ύπνος

Ο ύπνος το μεσημέρι, από την άλλη πλευρά, πρέπει να είναι σύντομος για να είναι αναζωογονητικός. Σύμφωνα με το αμερικανικό Εθνικό Ίδρυμα Ύπνου (NSF), η ιδανική διάρκειά του είναι τα 20 λεπτά. Ωστόσο οποιαδήποτε διάρκεια κάτω των 90 λεπτών, ουσιαστικά συμπεριλαμβάνει μόνο τα μη-REM στάδια του ύπνου.

Αν ο ύπνος το μεσημέρι διαρκέσει περισσότερο από 90 λεπτά, ασφαλώς θα συμπεριλάβει και τον ύπνο REM, τουλάχιστον εν μέρει. Ωστόσο όταν ξυπνήσετε είναι πιθανότερο να νιώθετε νωθρότητα και μειωμένη νοητική εγρήγορση, διότι ένας πλήρης κύκλος του ύπνου δεν είναι αρκετός για να αποκατασταθεί πλήρως ο οργανισμός.

Μολονότι, λοιπόν, το άθροισμα του νυχτερινού και του μεσημβρινού ύπνου σας μπορεί να φθάσει στις τουλάχιστον 7 ώρες που συνιστώνται για καλή υγεία, δεν θα αποκομίσετε τα ίδια οφέλη στην υγεία σας που παρέχουν οι 7 συνεχόμενες ώρες κάθε βράδυ, επισημαίνει η καθηγήτρια.

Η έλλειψη (ή στέρηση) ύπνου σχετίζεται με πολλά προβλήματα υγείας, στα οποία συμπεριλαμβάνονται:

• Η παχυσαρκία
• Η υπέρταση
• Ο σακχαρώδης διαβήτης
• Η στεφανιαία νόσος
• Τα εγκεφαλικά επεισόδια
• Η ψυχική καταπόνηση