Μούχλα στο σπίτι: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε ανάλογα με το χρώμα της – Τι σημαίνει για την υγεία

Η μούχλα στο σπίτι είναι σοβαρό θέμα, διότι ενδεχομένως εισπνέετε χιλιάδες μικροσκοπικές μορφές ζωής σε καθημερινή βάση.

Ο αέρας και οι επιφάνειες γύρω σας φιλοξενούν πολλά βακτήρια, μύκητες, ιούς, ακάρεα και πρωτόζωα.

Το δέρμα σας δεν είναι πολύ καλύτερο, με ένα περίπλοκο οικοσύστημα οργανισμών (commensals), οι οποίοι δεν είναι απαραίτητα καλοί ή κακοί, αλλά αλλάζουν τη σύνθεσή τους ανάλογα με το πού ζείτε, τα προϊόντα που χρησιμοποιείτε και τα κατοικίδια που έχετε.

Τα περισσότερα από αυτά τα πλάσματα είναι γενικά μη ανιχνεύσιμα λόγω του μικροσκοπικού τους μεγέθους και των χαμηλών συγκεντρώσεών τους.

Αλλά όταν βρουν μια θέση που μπορούν να εκμεταλλευτούν, μπορεί να τα καταλάβετε από την μυρωδιά τους ή την εμφάνιση ανεπιθύμητων λεκέδων και αλλαγών χρώματος. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της μυκητιακής ανάπτυξης είναι αυτό που ονομάζουμε μούχλα.

Σε όλους μας έχει συμβεί κάποια στιγμή να σηκώσουμε ένα… παραμελημένο πορτοκάλι από τη φρουτιέρα για να ανακαλύψουμε ότι το κάτω μισό καλύπτεται από μια βελούδινη γαλαζοπράσινη ανάπτυξη.

Τι μας λένε όμως τα πολλά διαφορετικά χρώματα της μούχλας για το τι συμβαίνει μέσα στο σπίτι μας;

Μαύρη μούχλα

Η μαύρη απόχρωση είναι γενικά ένα αρκετά ανησυχητικό φαινόμενο. Η έννοια της τοξικής μαύρης μούχλας είναι αυτή που πολλοί κατανοούν μετά από πλημμύρες.

Μια γρήγορη διαδικτυακή αναζήτηση πιθανότατα θα σας τρομοκρατήσει, αλλά δεν οφείλονται όλοι οι μαύροι αποχρωματισμοί στους ίδιους οργανισμούς και σχεδόν κανένας από αυτούς δεν θα σας βλάψει άμεσα.

Το Stachybotrys είναι αυτό που είναι γνωστό ως τοξική μαύρη μούχλα. Συχνά εμφανίζεται σε οικοδομικά υλικά που είναι βρεγμένα για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Όταν όμως βλέπετε μαύρο υλικό να συσσωρεύεται στο ντους σας π.χ., αυτός είναι ένας διαφορετικός μύκητας που ονομάζεται Aureobasidium. Είναι γλοιώδες, κολλώδες και κάπου ανάμεσα σε ένα νηματώδες καλούπι (με ρίζες σαν κλωστές μέσα σε ό,τι τρώει) και μια μαγιά (έναν ελεύθερο, μονοκύτταρο ζωντανό οργανισμό).

Η πλύση με χλωρίνη συχνά θα σκοτώσει το Aureobasidium, αλλά η σκούρα μελάγχρωση πιθανότατα θα μείνει: ακίνδυνη μεν, αλλά επίμονη, δε.

Μπλε μούχλα

Αυτό το μπλε μπάλωμα στο πορτοκάλι που αναφέραμε πριν είναι μούχλα τους είδους Penicillium. Ναι, όπως προδίδει και το όνομά της είναι ο οργανισμός που μας έδωσε την πολύτιμη πενικιλίνη (και το μπλε τυρί!). Είναι επίσης υπεύθυνος για την παραγωγή μιας πυκνής ανάπτυξης μούχλας που μοιάζει σχεδόν με καπνό όταν διαταραχθεί, εξαπλώνοντας εκατομμύρια σπόρια στην υπόλοιπη φρουτιέρα.

Το Penicillium είναι μια μεγάλη ομάδα με εκατοντάδες είδη, που κυμαίνονται από αναγνωρισμένα παθογόνα έως είδη που δεν έχουν ακόμη ονομαστεί καν. Ωστόσο, αυτά που εμφανίζονται στα σπίτια μας είναι γενικά τα ίδια “ζιζάνια” που απλώς προκαλούν αλλοίωση των τροφίμων ή αναπτύσσονται στο έδαφος.

Κιτρινο-πορτοκαλί μούχλα

Συχνά σκεφτόμαστε τους μύκητες ως οργανισμούς που ευδοκιμούν στο σκοτάδι, αλλά αυτό δεν είναι πάντα αλήθεια. Στην πραγματικότητα, μερικοί χρειάζονται έκθεση στο φως –ιδιαίτερα στο υπεριώδες φως (UV)– για να ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής τους.

Πολλά παθογόνα φυτών χρησιμοποιούν την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία ως έναυσμα για να παράγουν τα σπόρια τους και στη συνέχεια προστατεύουν το DNA τους “κρύβοντάς” το πίσω από κελύφη που περιέχουν μελανίνη.

Το Stemphylium και το Epicoccum εμφανίζονται στα σπίτια μας κατά διαστήματα, συχνά μαζί με φυσικές ίνες. Παράγουν ένα φάσμα χρώσης που μπορεί συχνά να μετατρέψει τα υγρά αντικείμενα σε κίτρινο, καφετί ή πορτοκαλί χρώμα.

Πράσινη μούχλα

Όλοι είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι με τις πράσινες κηλίδες που εμφανίζονται στο μουχλιασμένο ψωμί, το κέικ και άλλα τρόφιμα. Συχνά προσπαθούμε να πείσουμε τους εαυτούς μας, ότι, αν απλώς κόψουμε το “κακό” κομμάτι, μπορούμε ακόμα να σώσουμε το υπόλοιπο τρόφιμο.

Δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει, καθώς οι ρίζες των μυκήτων -που συλλογικά ονομάζονται mycelium- εξαπλώνονται μέσω της τροφής, χωνεύοντας και συλλέγοντας επαρκή θρεπτικά συστατικά για να βγουν μια σειρά από μικροσκοπικά καρποφόρα σώματα που παράγουν τα χρωματιστά σπόρια που βλέπετε.

Η πράσινη μούχλα σχηματίζεται συχνά από μια ομάδα μυκήτων που ονομάζονται Aspergillus.

Όπως και το Penicillium, έτσι και το Aspergillus είναι μια άλλη μεγάλη ομάδα μυκήτων με πολλά είδη που εμφανίζονται σχεδόν σε κάθε περιβάλλον. Μερικά είναι ανθεκτικά στη θερμότητα, άλλα αγαπούν το οξύ και άλλα παράγουν σπόρια που παραμένουν στον αέρα για μέρες έως μήνες κάθε φορά!

Στην πράσινη ομάδα είναι επίσης ένας μύκητας που ονομάζεται Trichoderma, το οποίο στα λατινικά σημαίνει “τριχωτό δέρμα”. Το Trichoderma παράγει μάζες δασο-πράσινων, σφαιρικών σπόρων, οι οποίοι τείνουν να αναπτύσσονται σε βρεγμένο χαρτόνι ή βρώμικο χαλί.

Ροζ, μωβ και κόκκινη μούχλα

Υπάρχουν πολλά που εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία. Και υπάρχει επίσης ένα κοινό βακτήριο σε αυτήν.

Το Neurospora, γνωστό και ως κόκκινη μούχλα του ψωμιού, είναι ένας από τους πιο μελετημένους μύκητες στην επιστημονική βιβλιογραφία. Είναι ένας ακόμα κοινός, μη επικίνδυνος οργανισμός, που έχει χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο για την παρατήρηση της μυκητιακής γενετικής, της εξέλιξης και της ανάπτυξης.

Το Fusarium είναι λιγότερο κοινό σε εσωτερικούς χώρους, καθώς είναι ένα σημαντικό παθογόνο στις καλλιέργειες κυρίως, αλλά μερικές φορές θα κάνει μωβ το χαλασμένο ρύζι στο ντουλάπι της κουζίνας. Περιστασιακά εμφανίζεται επίσης σε υγρό φύλλο τσιμέντου, προκαλώντας βιολετί κηλίδες.

Το Fusarium παράγει μεγάλα, κολλώδη σπόρια σε σχήμα φεγγαριού που έχουν εξελιχθεί για να εξαπλώνονται από πιτσιλιές βροχής και να κρέμονται στα φυτά. Ωστόσο, είναι αρκετά κακό στο να μεταφερθεί μέσω αέρα και έτσι δεν τείνει να εξαπλώνεται πολύ μακριά από το σημείο όπου αναπτύσσεται αρχικά.

Τέλος, σε αυτήν την κατηγορία, ξέρετε εκείνα τα ροζ σημάδια γύρω από τις βρύσες του μπάνιου ή στο ντους; Στην πραγματικότητα είναι ένα βακτήριο που ονομάζεται Serratia. Θα “μασήσει” ευχαρίστως τα υπολείμματα αφρού σαπουνιού που έχουν απομείνει στα μπάνια και έχει αποδειχθεί ότι επιβιώνει στα υγρά σαπούνια και στο πλύσιμο των χεριών!

Λευκή μούχλα

Όταν οι μύκητες ταξινομήθηκαν για πρώτη φορά και τελικά τους δόθηκε το δικό τους φυλογενετικό βασίλειο, δεν έγιναν όλες οι κατηγοριοποιήσεις με αυστηρά κριτήρια. Ένα από τα κριτήρια με πιο γενικά χαρακτηριστικά ήταν το υαλώδες και το μη υαλώδες, δηλαδή το διαφανές και έγχρωμο, αντίστοιχα.

Ένα από τα ενδιαφέροντα μη χρωματιστά είδη μούχλας είναι ένα πράγμα που ονομάζεται Isaria farinosa (“farinosa” στα λατινικά σημαίνει “αλευρώδες”). Αυτός ο μύκητας είναι ένα παράσιτο ορισμένων σκόρων και τζιτζικιών και είναι ορατός ως λαμπερές λευκές, σε σχήμα δέντρου αναπτύξεις στους άτυχους ξενιστές τους.