Νέα μελέτη: Αυξημένος κίνδυνος τύφλωσης από κακό ύπνο, ροχαλητό και υπνηλία μέσα στην ημέρα

Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό BMJ Open υποδηλώνει ότι η κακή ποιότητα ύπνου, συμπεριλαμβανομένου του πολύωρου ή ολιγόωρου ύπνου, της υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας και του ροχαλητού, μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης γλαυκώματος, μια κατάσταση που προκαλεί μη αναστρέψιμη απώλεια όρασης.

Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της θεραπείας ύπνου για όσους διατρέχουν υψηλό κίνδυνο της νόσου και των οφθαλμικών εξετάσεις για εκείνους με χρόνιες διαταραχές ύπνου ώστε να εντοπιστούν πρώιμα σημάδια γλαυκώματος.

Το γλαύκωμα είναι η κύρια αιτία τύφλωσης και πιθανότατα θα επηρεάσει περίπου 112 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως μέχρι το 2040. Χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια φωτοευαίσθητων κυττάρων στο μάτι και βλάβη του οπτικού νεύρου.

Τα αίτια και οι παράγοντες που συμβάλλουν στο γλαύκωμα είναι ακόμα ελάχιστα κατανοητοί. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, το γλαύκωμα μπορεί να εξελιχθεί σε μη αναστρέψιμη τύφλωση.

Αν και ο προσυμπτωματικός έλεγχος σε επίπεδο γενικού πληθυσμού μπορεί να μην είναι οικονομικά αποδοτικός, ο στοχευμένος έλεγχος σε ομάδες υψηλού κινδύνου μπορεί να είναι, προτείνουν οι ερευνητές. Και προηγουμένως δημοσιευμένη έρευνα δείχνει ότι οι διαταραχές ύπνου μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου.

Για να διερευνήσουν περαιτέρω αυτά τα ζητήματα, οι ερευνητές ξεκίνησαν να εξακριβώσουν τον κίνδυνο γλαυκώματος σε άτομα με διαφορετικές συμπεριφορές ύπνου:

• Αϋπνία
• Πολύωρος ή ολιγόωρος ύπνος
• Συνήθειες τρόπου ζωής: Αν το άτομο είναι βραδινός τύπος (ξενυχτάει πριν κοιμηθεί) ή πρωινός τύπος (συνήθως ξυπνάει πολύ νωρίς)
• Υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Ροχαλητό

Βασίστηκαν σε 409.053 συμμετέχοντες από την βάση της Biobank του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίοι ήταν όλοι ηλικίας μεταξύ 40 και 69 ετών το 2006-10 και οι οποίοι είχαν δώσει λεπτομέρειες για τις συμπεριφορές τους στον ύπνο.

Η διάρκεια του ύπνου ορίστηκε ως:

• Κανονική: 7 έως λιγότερο από 9 ώρες την ημέρα
• Πολύ μικρή: Κάτω από το 7 ώρες/ημέρα
• Υπερβολική: Πάνω από 9 ώρες/ημέρα

Με ανάλογο τρόπο ορίστηκαν οι κατηγορίες και για τη συνήθεια ύπνου στον τρόπο ζωής, την υπνηλία μέσα στην ημέρα και το ροχαλητό.

Ελήφθησαν υπόψη παράγοντες όπως:

• ηλικία (μέσος όρος 57 ετών)
• φύλο
• φυλή/εθνικότητα
• μορφωτικό επίπεδο
• τρόπος ζωής
• σωματικό βάρος (ΔΜΣ)
• επίπεδο διαβίωσης κατοικημένης περιοχής

Κατά τη διάρκεια μιας μέσης περιόδου παρακολούθησης λίγο πάνω από 10,5 χρόνια, εντοπίστηκαν 8.690 περιπτώσεις γλαυκώματος.

Τα άτομα με γλαύκωμα έτειναν να είναι:

• μεγαλύτερης ηλικίας
• πιο πιθανό να είναι άντρες
• καπνιστές
• έχουν υπέρταση ή διαβήτη

Με εξαίρεση το αν κάποιος ήταν “πρωινός” ή “βραδινός” τύπος, τα άλλα τέσσερα πρότυπα ύπνου/συμπεριφοράς σχετίζονταν όλα με διάφορους βαθμούς αυξημένου κινδύνου γλαυκώματος:

• Η σύντομη ή μεγάλη διάρκεια ύπνου συσχετίστηκε με 8% αυξημένο κίνδυνο
• Η αϋπνία με 12%
• Το ροχαλητό με 4%
• Η συχνή υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας με 20%

Σε σύγκριση με εκείνους με ένα υγιές πρότυπο ύπνου:

• Όσοι ροχαλίζουν και εκείνοι που αντιμετώπιζαν υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας είχαν 10% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν γλαύκωμα
• Όσοι είχαν αϋπνίες και εκείνοι με σύντομη/μεγάλη διάρκεια ύπνου είχαν 13% περισσότερες πιθανότητες για γλαύκωμα

Τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια όταν κατηγοριοποιήθηκαν ανά διαφορετικούς τύπους γλαυκώματος.

Περιορισμοί και συμπεράσματα

Αυτή είναι μια μελέτη παρατήρησης, και ως εκ τούτου, δεν μπορεί να προσδιορίσει την αιτία. Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι η μελέτη βασίστηκε σε αυτοαναφορά και όχι στην αντικειμενική μέτρηση και αντανακλούσε μόνο ένα χρονικό σημείο. Το γλαύκωμα μπορεί να επηρεάσει από μόνο του τα πρότυπα ύπνου, και όχι το αντίστροφο, προσθέτουν.

Ωστόσο, υπάρχουν δυνητικά εύλογες βιολογικές εξηγήσεις για τις συσχετίσεις που βρέθηκαν μεταξύ της διαταραχής του ύπνου και του γλαυκώματος, λένε οι ερευνητές:

• Η εσωτερική πίεση του ματιού -βασικός παράγοντας για την ανάπτυξη του γλαυκώματος- αυξάνεται όταν ένα άτομο είναι ξαπλωμένο και όταν οι ορμόνες του ύπνου είναι εκτός ισορροπίας, όπως συμβαίνει στην αϋπνία, εξηγούν οι ερευνητές.
• Η κατάθλιψη και το άγχος, που συχνά συμβαδίζουν με την αϋπνία, μπορεί επίσης να αυξήσουν την εσωτερική πίεση των ματιών, πιθανώς λόγω της μη ρυθμισμένης παραγωγής κορτιζόλης.
• Ομοίως, επαναλαμβανόμενα ή παρατεταμένα επεισόδια χαμηλών επιπέδων κυτταρικού οξυγόνου, που προκαλούνται από άπνοια ύπνου (ξαφνική διακοπή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου), μπορεί να προκαλέσουν άμεση βλάβη στο οπτικό νεύρο.

“Εφόσον οι συμπεριφορές ύπνου είναι τροποποιήσιμες, αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα παρέμβασης στον ύπνο για άτομα υψηλού κινδύνου γλαυκώματος και πιθανό οφθαλμολογικό έλεγχο μεταξύ ατόμων με χρόνια προβλήματα ύπνου με σκοπό την πρόληψη του γλαυκώματος”, καταλήγουν οι ερευνητές.