Υγεία
Σύμφωνα με μια γενετική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA Psychiatry, το πρωινό ξύπνημα κατά μόλις μία ώρα νωρίτερα θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο σοβαρής κατάθλιψης ενός ατόμου κατά 23%.
Η μελέτη επί 840.000 ανθρώπων, από ερευνητές του Πανεπιστημίου Colorado Boulder και του Ινστιτούτου Broad του MIT και του Χάρβαρντ, παρουσιάζει μερικά από τα ισχυρότερα στοιχεία, ότι ο χρονοτύπος (η τάση ενός ατόμου να κοιμάται σε μια συγκεκριμένη στιγμή) επηρεάζει τον κίνδυνο κατάθλιψης.
Είναι επίσης μεταξύ των πρώτων μελετών που ποσοτικοποιούν το πόσο μεγάλη ή μικρή αλλαγή στην ώρα που ξυπνάμε απαιτείται για να επηρεάσει την ψυχική μας υγεία.
«Γνωρίζουμε εδώ και αρκετό καιρό ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του χρόνου ύπνου και της ψυχικής διάθεσης. Αλλά ένα ερώτημα που συχνά ακούμε από τους κλινικούς ιατρούς είναι: Πόσο νωρίτερα να προτείνουμε τους ασθενείς μας να ξυπνάνε για να δουν κάποιο όφελος»;
Αυτό είπε η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Celine Vetter, επίκουρη καθηγήτρια φυσιολογίας στο CU Boulder. “Διαπιστώσαμε ότι ακόμη και μία ώρα νωρίτερου ξυπνήματος σχετίζεται με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης”, πρόσθεσε.
Προηγούμενες μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει ότι όσοι ξενυχτούν και ξυπνούν αργά έχουν διπλάσιες πιθανότητες να υποφέρουν από κατάθλιψη από όσους ξυπνούν νωρίτερα, ανεξάρτητα από το πόσες ώρες συνολικά κοιμούνται.
Αλλά επειδή οι διαταραχές της διάθεσης μπορούν να διαταράξουν τον τρόπο ύπνου, οι ερευνητές δυσκολεύτηκαν να αποκρυπτογραφήσουν τι το προκαλεί αυτό.
Άλλες μελέτες είχαν μικρά μεγέθη δειγμάτων, βασίστηκαν σε ερωτηματολόγια από ένα μόνο χρονικό σημείο ή δεν έλαβαν υπόψη περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τόσο τον χρόνο ύπνου όσο και τη διάθεση, παράγοντας δυνητικά συγκεχυμένα αποτελέσματα.
Το 2018 δημοσιεύθηκε μια μεγάλη μακροχρόνια μελέτη επί 32.000 νοσηλευτών που έδειξε ότι οι όσοι ξυπνούσαν νωρίς το πρωί είχαν έως και 27% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη. Αλλά αυτό έθεσε το ερώτημα: Τι σημαίνει το να ξυπνάει κανείς νωρίς; Πόσο νωρίς είναι το “νωρίς”;
Πώς τα γονίδια επηρεάζουν το πότε ξυπνάτε το πρωί
“Τα γονίδιά μας καθορίζονται από την ημέρα που γεννιόμαστε, οπότε ορισμένες από τις προκαταλήψεις που επηρεάζουν άλλα είδη επιδημιολογικών ερευνών τείνουν να μην επηρεάζουν τις γενετικές μελέτες”, είπε ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Iyas Daghlas από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Περισσότερες από 340 κοινές γενετικές παραλλαγές, συμπεριλαμβανομένων παραλλαγών στο λεγόμενο «γονίδιο ρολογιού» PER2, είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τον χρονοτύπο ενός ατόμου και η γενετική εξηγεί το 12-42% του γιατί τείνουμε να ξυπνάμε όταν ξυπνάμε.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν εκατοντάδες χιλιάδες συμμετέχοντες και διαπίστωσαν ότι περίπου το ένα τρίτο εξ αυτών θεωρούσε ότι είναι “πρωινός τύπος”, το 9% έλεγε ότι είναι “κουκουβάγιες” που κοιμούνται και ξυπνούν αργά και οι υπόλοιποι ήταν κάπου στην μέση. Συνολικά, κατά μέσο όρο πήγαιναν για ύπνο στις 23:00 και σηκώνονταν στις 06:00.
Στην συνέχεια οι ερευνητές στράφηκαν σε ένα διαφορετικό δείγμα που περιελάμβανε γενετικές πληροφορίες μαζί με ανώνυμα ιατρικά αρχεία και συνταγογραφούμενα αρχεία και έρευνες σχετικά με τις διαγνώσεις μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής.
Χρησιμοποιώντας νέες στατιστικές τεχνικές, αναρωτήθηκαν: Μήπως οι συμμετέχοντες με γενετικές παραλλαγές που τους προδιαθέτουν να ξυπνούν νωρίτερα έχουν επίσης μικρότερο κίνδυνο κατάθλιψης;
Η απάντηση αποδείχτηκε ότι είναι ΝΑΙ!
Συγκεκριμένα, το να κοιμάται και να ξυπνάει κανείς μία ώρα νωρίτερα αντιστοιχούσε σε 23% χαμηλότερο κίνδυνο μείζονος κατάθλιψης.
Με άλλα λόγια, εάν κάποιος που κανονικά κοιμάται στις 01:00 πέσει για ύπνο τα μεσάνυχτα και κοιμηθεί την ίδια διάρκεια (άρα θα ξυπνήσει και μια ώρα νωρίτερα), θα μειώσει τον κίνδυνο κατάθλιψης κατά 23%.
Δεν είναι ξεκάθαρο από την μελέτη εάν αυτοί που ήδη ξυπνούν νωρίς το πρωί θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το να σηκωθούν ακόμη νωρίτερα. Αλλά για όσους βρίσκονται στο ενδιάμεσο εύρος ή ξυπνούν αργά, το να πέσουν για ύπνο και να ξυπνήσουν μια ώρα νωρίτερα, θα ήταν πιθανώς πολύ χρήσιμο.
Τι θα μπορούσε να εξηγήσει αυτήν την σύνδεση ανάμεσα στην κατάθλιψη και το ωράριο του ύπνου;
Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η αύξηση της έκθεσης στο φως κατά τη διάρκεια της ημέρας οδηγεί σε μια σειρά ορμονικών επιπτώσεων που μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική διάθεση.
Άλλοι σημειώνουν ότι το να έχεις ένα βιολογικό ρολόι, ή έναν κιρκαδικό ρυθμό, που είναι σε διαφορετικό τέμπο από τους άλλους μπορεί από μόνο του να είναι κάτι καταθλιπτικό.
“Ζούμε σε μια κοινωνία που έχει σχεδιαστεί για τους πρωινούς τύπους. Οι πιο νυχτερινοί τύποι αισθάνονται σαν να βρίσκονται σε συνεχή κατάσταση κακού συντονισμού με αυτό το κοινωνικό ρολόι”, δήλωσε ο Daghlas.
Τονίζει ότι μια μεγάλη τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή είναι απαραίτητη για να καθοριστεί οριστικά το εάν το να κοιμηθείτε νωρίτερα μπορεί να μειώσει την κατάθλιψη.
«Αλλά η παρούσα μελέτη αλλάζει σίγουρα το βάρος των στοιχείων προς υποστήριξη της αιτιώδους επίδρασης του συγχρονισμού του ύπνου με την κατάθλιψη», επισήμανε.
