Ονυχοφαγία: Επιπλοκές, αντιμετώπιση και τρόποι πρόληψης

Θα πρέπει να τονισθεί πως η ονυχοφαγία, δηλαδή το δάγκωμα ή κόψιμο των νυχιών με τα δόντια, δεν είναι μία αθώα κατάσταση.

Η ακούσια αυτή συμπεριφορά μπορεί να είναι επικίνδυνη, ιδίως για ορισμένες ομάδες του πληθυσμού, καθώς ενέχει κίνδυνο διαφόρων επιπλοκών, προειδοποιεί ένας Έλληνας ειδικός.

Η ονυχοφαγία είναι μια χρόνια κατάσταση που έχει επαναλαμβανόμενο και καταναγκαστικό χαρακτήρα. Παρατηρείται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες, κυρίως νεαρής ηλικίας.

Υπολογίζεται ότι το 20% έως 30% του γενικού πληθυσμού συνηθίζει να «τρώει» τα νύχια του. Η συνήθεια είναι πιο διαδεδομένη στα άτομα ηλικίας 3-21 ετών. Μετά από αυτήν την ηλικία υπάρχει μια πτωτική τάση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μεσήλικες ονυχοφάγοι.

Η ακριβής αιτιολογία της συγκεκριμένης συμπεριφοράς δεν είναι γνωστή. Στην υιοθέτησή της παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες, με συχνότερους τους ψυχολογικούς. Έχουν επίσης εντοπιστεί ορισμένοι παράγοντες κινδύνου.

Το τάισμα με μπιμπερό για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, μαζί με τη χρήση πιπίλας, θεωρούνται πιθανοί λόγοι. Αυτές οι συμπεριφορές φυσιολογικά σταματούν μέχρι την ηλικία των 3 ετών. Η έναρξη της ονυχοφαγίας εικάζεται ότι αποτελεί παθολογική συνέχεια αυτών.

Αυξημένο βακτηριακό φορτίο στο σάλιο

Οι επιπλοκές που μπορεί να έχει η ονυχοφαγία είναι ποικίλες και δυνητικά σοβαρές, τόσο στο δέρμα όσο και στα νύχια. Κυμαίνονται από αιμορραγία και εμφανή παραμόρφωση της κοίτης του νυχιού έως τη μόλυνσή τους. Ωστόσο, δεν περιορίζονται σε αυτές, αφού η ονυχοφαγία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα δόντια και στα ούλα, καθώς και μολύνσεις στη στοματική κοιλότητα.

Όπως εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου, οι ονυχοφάγοι έχει αποδειχθεί ότι φέρουν στο σάλιο τους υψηλότερο φορτίο ορισμένων βακτηρίων (εντεροβακτηριοειδή), τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο συστημικών λοιμώξεων.

Τα εντεροβακτηριοειδή είναι μια οικογένεια αερόβιων και αναερόβιων αρνητικών κατά Gram βακτηρίων. Η οικογένεια αυτή συμπεριλαμβάνει τόσο μη παθογόνους όσο και παθογόνους εντερικούς μικροοργανισμούς.

Τα σημαντικά μέλη της είναι:

• Η εσερίχια
• Η κλεμπσιέλλα
• Η σιγκέλα
• Η σαλμονέλλα
• Η σεράτια
• Η providencia
• Ο πρωτέας

Τα βακτήρια αυτά βρίσκονται κυρίως στο έδαφος, στο νερό, στα φυτά και στα ζώα. Προκαλούν εντερικές και συστημικές νόσους, όπως μηνιγγίτιδα, βακτηριακή δυσεντερία, ουρολοίμωξη και τροφική δηλητηρίαση.

Πιθανές τοπικές επιπλοκές

Η ονυχοφαγία έχει και πολυάριθμες τοπικές επιπλοκές. Μπορεί να προκληθεί προοδευτική μείωση του νυχιού, ακόμα και διαχωρισμός του από την κοίτη. Άλλα προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι:

• Ανάστροφο πτερύγιο ονύχων
• Γραμμοειδής αιμορραγία
• Μελανοχονδρία
• Λευκοχονδρία

Επιπλέον, η είσοδος των δακτύλων στο στόμα μπορεί να γίνει αιτία μετάδοσης στο στόμα των ιών:

• HPV (ιός ανθρωπίνων θηλωμάτων)
• HSV (ιός του έρπητα)

Η συχνότερη επιπλοκή

Η συχνότερη επιπλοκή της ονυχοφαγίας είναι η παρωνυχία. Η προσπάθεια απομάκρυνσης της παρωνυχίδας με τα δόντια προκαλεί ένα μικρό σχίσιμο στο δέρμα, το οποίο μπορεί να γίνει πύλη εισόδου μικροβίων και μυκήτων. Η παρωνυχία έχει δύο μορφές, την οξεία και την χρόνια:

Η οξεία παρωνυχία δεν διαρκεί πολύ, αλλά γίνεται συχνά αιτία δημιουργίας αποστημάτων γύρω από το νύχι.

Η χρόνια παρωνυχία μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες κάθε φορά, με τον ασθενή να περνά περιόδους ύφεσης και έξαρσης. Η έξαρση μπορεί να εξηγηθεί από κάποιο υποκείμενο άγχος (για παράδειγμα ένα διαγώνισμα στο σχολείο ή μια έντονη διαφωνία στο σπίτι) δημιουργώντας μια ανατροφοδοτούμενη παρορμητική συμπεριφορά.

Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι στα παιδιά και τους εφήβους το δάγκωμα των νυχιών είναι μια μορφή αναζήτησης προσοχής.

Όταν η παρωνυχία γίνεται αιτία βακτηριακής λοίμωξης, ο ασθενής παρουσιάζει φλεγμονή στις πλευρικές πτυχές ή/και εγγύς πτυχώσεις των νυχιών. Τα συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν:

• Ερυθρότητα
• Πρήξιμο
• Φουσκάλες γεμάτες πύον γύρω από το νύχι

Καθώς επιδεινώνεται, η λοίμωξη μπορεί να εξαπλωθεί στο νύχι και να προκαλέσει ονυχομυκητίαση. Μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη στους ανθρώπους που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, αφού η λοίμωξη μπορεί να εξαπλωθεί από το νύχι στους ιστούς του σώματος και στα οστά.

Στις ακραίες περιπτώσεις, η μόλυνση της παρωνυχίας μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια των δακτύλων, τονίζει ο κ. Στάμου.

Πως αντιμετωπίζεται η ονυχοφαγία

Η θεραπεία της ονυχοφαγίας μπορεί να απαιτήσει τη συνδρομή ιατρών τριών ειδικοτήτων. Αυτοί είναι οι ψυχολόγοι/ψυχιάτροι οι οποίοι θεραπεύουν την αιτία του προβλήματος, και οι δερματολόγοι με τους οδοντιάτρους που αντιμετωπίζουν τις συχνότερες επιπλοκές της.

Για τα μικρά παιδιά απαιτείται η συμμετοχή και υποστήριξη των γονέων και των δασκάλων, οι οποίοι θα τα βοηθήσουν ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή τους.

Από δερματολογικής πλευράς, η φαρμακοθεραπεία αποτελεί θεραπεία δεύτερης γραμμής σε παιδιά και εφήβους. Οι επιπλοκές, ωστόσο, επιβάλλουν πολλές φορές τη χορήγηση φαρμάκων, αναλόγως των βλαβών που προκύπτουν κάθε φορά. Αναλόγως με την περίπτωση, ο πάσχων από ονυχοφαγία μπορεί να χρειασθεί αντιβιοτικά ή αντιμυκητιασικά φάρμακα.

Για την αντιμετώπιση της μυκητίασης στα νύχια υπάρχει και η επιλογή της θεραπείας με εξελιγμένα λέιζερ. Αυτά είναι ασφαλή για κάθε ηλικία. Ο συνδυασμός τοπικής αγωγής με τα λέιζερ, σε συνδυασμό με φωτοθεραπεία θεωρείται η πιο ασφαλής, αποτελεσματική και σίγουρη μέθοδος για την καταπολέμηση των μυκήτων στα νύχια, κατά τον κ. Στάμου.

Τρόποι πρόληψης

Η περαιτέρω ονυχοφαγία μπορεί να αποτραπεί με την εφαρμογή βερνικιού με πικρή γεύση. Οι μελέτες, όμως, δείχνουν ότι η μέθοδος αυτή πρέπει να αποφεύγεται σε ασθενείς με υποκείμενη ψυχαναγκαστική διαταραχή.

Εναλλακτική αλλά εξίσου αποτελεσματική επιλογή για τον περιορισμό του καταναγκαστικού δαγκώματος των νυχιών είναι η μάσηση τσίχλας.

Όταν ήδη έχει προκληθεί τραυματισμός στα δάκτυλα ή στα νύχια συστήνεται η χρήση αυτοκόλλητων επιδέσμων για την αποτροπή περαιτέρω βλάβης.

Βέβαια, η πρόληψη μέσω της υγιεινής των νυχιών παραμένει το κλειδί για την αποφυγή των λοιμώξεων των νυχιών και των συνεπειών τους. Η προσεκτική περιποίηση των νυχιών με συχνό μανικιούρ τα προστατεύει και μειώνει την ικανοποίηση από το δάγκωμά τους.

«Η διακοπή αυτής της συνήθειας μπορεί να αποβεί σωτήρια, καθώς η ονυχοφαγία μπορεί να μεταδώσει ακόμα και θανατηφόρες ασθένειες», επισημαίνει ο κ. Στάμου. «Μεταξύ αυτών μπορεί να συμπεριλαμβάνεται και η COVID-19, δεδομένου ότι ο κορωνοϊός έχει αποδειχθεί ότι παραμένει στις επιφάνειες για μέρες».

Και προσθέτει: «Οι ειδικοί έχουν συστήσει την αποφυγή του αγγίγματος του προσώπου, την απολύμανση των χεριών ακόμα και όταν πρόκειται απλώς να βάλουμε ή να βγάλουμε τη μάσκα. Αυτή και μόνο η επισήμανση αναδεικνύει την ανάγκη αναζήτησης βοήθειας για τη θεραπεία της ονυχοφαγίας, η οποία γενικά κρύβεται ή αγνοείται από τους ασθενείς και τις οικογένειές τους».