Orthosomnia: Η νέα εμμονή με τον ύπνο- Tι ακριβώς είναι και ποιους κινδύνους «κρύβει»;

Είναι γεγονός πως ολοένα και περισσότερο πλέον, πληθαίνει ο αριθμός των ψηφιακών εφαρμογών που μας υπόσχονται «τον τέλειο ύπνο».

Ο κλάδος των ψηφιακών εφαρμογών ύπνου εκτιμάται ότι αξίζει εκατομμύρια ετησίως, ενώ προβλέπεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2030.

Μήπως όμως όλα αυτά τα δεδομένα που φορτώνονται στα ψηφιακά μας γκάτζετ και από εκεί στο μυαλό μας, στην πραγματικότητα επιδεινώνουν αντί να ανακουφίζουν την αϋπνία μας;

Η orthosomnia [σημαίνει «ορθός/σωστός ύπνος» και δεν υπάρχει αντίστοιχος ελληνικός όρος], είναι ο ιατρικός όρος που εφευρέθηκε προκειμένου να υποδηλώσει μια ανθυγιεινή εμμονή με την επίτευξη του τέλειου ύπνου, που συνήθως καθοδηγείται από μια φορητή συσκευή.

Ο όρος επινοήθηκε από Αμερικανούς ερευνητές σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε προ ετών στο Journal of Clinical Sleep Medicine, η οποία έδειξε ότι, κατά έναν αρκετά ειρωνικό τρόπο, το να ασχολείσαι… νυχθημερόν και εμμονικά με τα νυχτερινά δεδομένα του ύπνου σου μπορεί στην πραγματικότητα να επιδεινώσει την αϋπνία σου.

Η Katie Fischer, θεραπεύτρια συμπεριφορικού ύπνου, λέει ότι πολλοί από τους πελάτες της κυνηγούν τον «τέλειο» βραδινό ύπνο. «Το θέμα είναι ότι αν ρωτήσετε όσους κοιμούνται καλά τι κάνουν, συνήθως θα πουν «τίποτα», λέει και συνεχίζει:

«Δεν σκέφτονται τον ύπνο. Είναι κουρασμένοι, πέφτουν στο κρεβάτι και παρασύρονται. Ξυπνούν νιώθοντας αναζωογονημένοι και δεν ανησυχούν για μια περιστασιακά… κακή νύχτα, γιατί ξέρουν ότι αυτό συμβαίνει μερικές φορές. Εν τω μεταξύ, οι άνθρωποι που έρχονται σε μένα με προβλήματα, συχνά πιέζουν τον εαυτό τους να επιτύχουν έναν μαγικό αριθμό ωρών ύπνου, συνήθως οκτώ, χωρίς να κατανοούν ότι μπορεί να μην χρειάζονται καν τόσες ώρες».

Η θεραπεύτρια έχει δει πελάτες να είναι ταραγμένοι επειδή οι ανιχνευτές τους κατέγραψαν μόνο… «11% βαθύ ύπνο» τη νύχτα. «Τους λέω ότι αυτό είναι αρκετά φυσιολογικό. Κοιμόμαστε σε κύκλους περίπου 90 λεπτών και μεταβαίνουμε μεταξύ των φάσεων light, deep και REM. Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο βαθύς ύπνος αντιπροσωπεύει μόνο το 13-23% της νύχτας».

«Το ξύπνημα είναι επίσης ένα φυσιολογικό μέρος του ύπνου. Μπορούμε να έχουμε από τρεις έως έξι αφυπνίσεις μέσα στη νύχτα- συχνά δεν έχουμε καν επίγνωση αυτών. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν ιδέα πώς μοιάζει ο φυσιολογικός ύπνος, οπότε πανικοβάλλονται όταν βλέπουν στατιστικά στοιχεία με πολλές αφυπνίσεις και ελάχιστο βαθύ ύπνο».

Ο Dr. Neil Stanley, συγγραφέας του How to Sleep Well, εργάζεται στον τομέα της έρευνας του ύπνου εδώ και 42 χρόνια, ξεκινώντας από το τμήμα νευροεπιστημών της RAF, της Βρετανικής Πολεμικής Αεροπορίας. Αναστενάζει όταν του ζητούνε να εξηγήσει πώς οι περισσότερες συσκευές αναλύουν τον ύπνο μας. «Αυτά τα πράγματα μπορούν σχεδόν να μετρήσουν πόσο κοιμηθήκατε και πόση ώρα σας πήρε για να φτάσετε εκεί», λέει.

«Έχω περάσει την καριέρα μου συνδέοντας ανθρώπους με οθόνες σε χώρους που έχουν σχεδιαστεί για να είναι τα καλύτερα υπνοδωμάτια στον πλανήτη. Έχω καθίσει εκεί και παρακολουθώ τις γραμμές που μετρούν τα διάφορα στάδια του ύπνου. Και, για να είμαι ειλικρινής, δεν σημαίνει τίποτα. Γιατί αυτό που δεν μπορούν να κάνουν ακόμα και τα πιο ακριβή δεδομένα είναι να σας επηρεάσουν ώστε να κοιμάστε περισσότερες ώρες. Οπότε, ειλικρινά: ποιο είναι το νόημα πίσω από όλα αυτά;»

Η Fischer συμπληρώνει: «Ο τέλειος ύπνος δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Δεν υπάρχει μια αλάνθαστη συνταγή και αυτή η διαρκής μικροδιαχείριση των ψηφιακών δεδομένων δημιουργεί μόνο άγχος. Αυτό που έχει σημασία είναι: πώς αισθάνεστε; Έχετε αρκετή ενέργεια για να βγάλετε τη μέρα και να αισθάνεστε ότι λειτουργείτε καλά; Ο καλύτερος τρόπος για να το παρακολουθείτε είναι να εξετάζετε τα μοτίβα για μια ή δύο εβδομάδες και όχι να έχετε εμμονή με μία ή δύο μεμονωμένες νύχτες».

Ένα άρθρο του 2023 που δημοσιεύθηκε από το Πανεπιστήμιο του Loughborough σχετικά με το μέλλον της τεχνολογίας του ύπνου ανέφερε έννοιες που περιλαμβάνουν… πυτζάμες ενσωματωμένες με αισθητήρες για την παρακολούθηση των αλλαγών στη στάση του σώματος, την αναπνοή και τον καρδιακό ρυθμό, και την αγκαλιά ενός ρομποτικού μαξιλαριού κωδικοποιημένου με ένα αναπνευστικό μοτίβο για να βοηθήσει τους ανθρώπους να κοιμηθούν γρηγορότερα. Και φυσικά έπεται συνέχεια. Γιατί, όπως προείπαμε, το άγχος θα μας φάει όλους. Μέχρι να χάσουμε όλοι τον ύπνο μας.