Παθητικό κάπνισμα: Τι προβλήματα υγείας προκαλεί;

Το παθητικό κάπνισμα είναι καπνός τσιγάρου που εισπνέει κανείς χωρίς να είναι επιλογή του. Η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα προέρχεται από “άμεσο” ή “έμμεσο” καπνό.

Ένα τσιγάρο, πούρο ή πίπα που καίγεται μόνο του, απελευθερώνει “έμμεσο” καπνό. Ένα άτομο που καπνίζει ενεργά σε κοντινή απόσταση εκπνέει “άμεσο” καπνό. Και οι δύο πηγές απελευθερώνουν επιβλαβείς χημικές ουσίες στον αέρα που επηρεάζουν τους μη καπνιστές.

Τι καθιστά το παθητικό κάπνισμα επικίνδυνο

Όλος ο καπνός από την καύση προϊόντων νικοτίνης περιέχει επιβλαβείς χημικές ουσίες (τοξίνες). Ακόμη και οι μη καπνιστές που εισπνέουν τον καπνό άλλων ανθρώπων αναπνέουν αυτές τις τοξίνες. Ο “έμμεσος” καπνός από το τέλος ενός τσιγάρου, πούρου ή πίπας είναι αφιλτράριστος. Έχει περισσότερες επιβλαβείς τοξίνες από τον “άμεσο” καπνό που αναπνέει κάποιος.

Προβλήματα υγείας που προκαλούνται από το παθητικό κάπνισμα

• Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα. Άτομα που δεν καπνίζουν και εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα, μπορεί να υποστούν επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία.
• Σε ενήλικες που δεν καπνίζουν, η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρκίνο του πνεύμονα και άλλες ασθένειες. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε πρόωρο θάνατο.
• Το παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις στην αναπαραγωγική υγεία στις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένου του χαμηλού βάρους γέννησης.
• Στα παιδιά, η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις του αναπνευστικού, μολύνσεις αυτιών και κρίσεις άσθματος. Στα μωρά, το παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS).
• Οι επιπτώσεις της έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα στον οργανισμό είναι άμεσες. Η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει βλαβερές φλεγμονώδεις και αναπνευστικές επιδράσεις εντός 60 λεπτών από την έκθεση που μπορεί να διαρκέσει τουλάχιστον τρεις ώρες μετά την έκθεση.

Πότε ξεκινά η βλάβη από το παθητικό κάπνισμα;

Μελέτες έχουν δείξει ότι η βλάβη από το παθητικό κάπνισμα συμβαίνει σε μόλις 5 λεπτά:

• Μετά από 5 λεπτά: Οι αρτηρίες γίνονται λιγότερο εύκαμπτες, όπως ακριβώς κάνουν σε ένα άτομο που καπνίζει ένα τσιγάρο.
• Μετά από 20-30 λεπτά: Το αίμα αρχίζει να πήζει και οι εναποθέσεις λίπους στα αιμοφόρα αγγεία αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού.
• Μετά από 2 ώρες: Ακανόνιστος καρδιακός παλμός (αρρυθμία) μπορεί να αναπτυχθεί και να προκαλέσει καρδιακή προσβολή ή άλλα σοβαρά καρδιακά προβλήματα.

Το παθητικό κάπνισμα προκαλεί καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό

• Για τους ενήλικες που δεν καπνίζουν, η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα έχει άμεσες βλαβερές επιπτώσεις στην καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία και μπορεί να προκαλέσει στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικό.
• Οι ενήλικες που δεν καπνίζουν και εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου κατά 25-30% και εγκεφαλικού κατά 20-30%.
• Η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα παρεμβαίνει στη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς, του αίματος και των αγγειακών συστημάτων με τρόπους που αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.
• Ακόμη και η σύντομη έκθεση στο παθητικό κάπνισμα μπορεί να βλάψει την επένδυση των αιμοφόρων αγγείων και να κάνει τα αιμοπετάλια να γίνουν πιο κολλώδη. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να προκαλέσουν αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής.
• Τα άτομα που έχουν ήδη καρδιοπάθεια διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο να υποστούν τις βλαβερές συνέπειες από την αναπνοή του παθητικού καπνίσματος και θα πρέπει να λαμβάνουν ιδιαίτερες προφυλάξεις για να αποφύγουν ακόμη και σύντομη έκθεση.

Το παθητικό κάπνισμα προκαλεί καρκίνο

• Οι ενήλικες που δεν καπνίζουν και εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα κατά 20-30%.
• Οι άνθρωποι που δεν καπνίζουν αλλά εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα εισπνέουν πολλές από τις ίδιες καρκινογόνες ουσίες και δηλητήρια που εισπνέουν οι καπνιστές.
• Ακόμη και η σύντομη έκθεση στο παθητικό κάπνισμα μπορεί να βλάψει τα κύτταρα του σώματος με τρόπους που θέτουν σε κίνηση τη διαδικασία του καρκίνου.
• Όπως και με το ενεργό κάπνισμα, όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια και όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα.

Υπάρχουν επίσης ορισμένα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι μπορεί να συνδέεται σε ενήλικες με καρκίνους σε:

• Λάρυγγα
• Ρινοφάρυγγα
• Ρινικούς κόλπους
• Στήθος

Η έκθεση των μητέρων και των μωρών σε παθητικό κάπνισμα πιθανώς συνδέεται και με ορισμένους παιδικούς καρκίνους:

• Λέμφωμα
• Λευχαιμία
• Όγκοι εγκεφάλου

Το παθητικό κάπνισμα προκαλεί προβλήματα αναπαραγωγικής υγείας σε εγκύους

• Οι γυναίκες που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πιο πιθανό να έχουν νεογνά με χαμηλότερο βάρος γέννησης, αυξάνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών στην υγεία.

Το παθητικό κάπνισμα προκαλεί σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS)

• Τα βρέφη που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα μετά τη γέννησή τους είναι πιο πιθανό να πεθάνουν από το σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS) από τα βρέφη που δεν εκτίθενται στον καπνό από την καύση προϊόντων καπνού. Το SIDS είναι ο ξαφνικός, ανεξήγητος, απροσδόκητος θάνατος ενός βρέφους τον πρώτο χρόνο της ζωής του.
• Το SIDS είναι η κύρια αιτία θανάτου σε κατά τα άλλα υγιή βρέφη.
• Το κάπνισμα από γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνει τον κίνδυνο για SIDS.
• Οι χημικές ουσίες στο παθητικό κάπνισμα επηρεάζουν τον εγκέφαλο με τρόπους που παρεμβαίνουν στη ρύθμιση της αναπνοής των βρεφών.
• Τα βρέφη που πεθαίνουν από SIDS έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις νικοτίνης στους πνεύμονές τους και υψηλότερα επίπεδα κοτινίνης (βιολογικός δείκτης για την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα) από τα βρέφη που πεθαίνουν από άλλες αιτίες.

Το παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει κρίσεις άσθματος και άλλα προβλήματα υγείας στα παιδιά

• Τα παιδιά που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις όπως πνευμονία και βρογχίτιδα, νόσο του μέσου ωτός, συχνότερο και σοβαρό άσθμα, αναπνευστικά συμπτώματα και επιβράδυνση της ανάπτυξης των πνευμόνων.
• Ο συριγμός, ο βήχας και η δύσπνοια είναι πιο συχνά σε παιδιά που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα.
• Τα παιδιά των οποίων οι γονείς καπνίζουν γύρω τους παθαίνουν περισσότερες μολύνσεις στο αυτί. Έχουν επίσης υγρό στα αυτιά τους πιο συχνά και χρειάζονται περισσότερες επεμβάσεις για παροχέτευση υγρού από το αυτί.
• Το παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει κρίση άσθματος σε ένα παιδί. Τα παιδιά με άσθμα που είναι γύρω από άτομα που καπνίζουν έχουν πιο σοβαρές και συχνές κρίσεις άσθματος. Μια σοβαρή κρίση άσθματος μπορεί να θέσει τη ζωή ενός παιδιού σε κίνδυνο.

Είναι επιβλαβής η μυρωδιά του τσιγάρου που παραμένει στον εισπνεόμενο αέρα;

Υπάρχει πολύ λίγη έρευνα μέχρι στιγμής για το εάν οι παρατεταμένες οσμές του καπνού τσιγάρου ή τα υπολείμματα από αυτόν στις επιφάνειες μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στους ανθρώπους. Η έρευνα δείχνει ότι τα σωματίδια από τον παθητικό καπνό τσιγάρου μπορούν να εγκατασταθούν στη σκόνη και στις επιφάνειες και να παραμείνουν εκεί για πολύ καιρό μετά την εξαφάνιση του καπνού από τον αέρα. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα σωματίδια μπορεί να διαρκέσουν για μήνες. Παρόλο που δεν έχουν πλέον την μορφή καπνού, οι ερευνητές συχνά το αποκαλούν αυτό παθητικό κάπνισμα τρίτου βαθμού ή υπολείμματα από καπνό τσιγάρου.

Τα σωματίδια που κατακάθονται από τον καπνό του τσιγάρου έχει αποδειχθεί ότι συνδυάζονται με αέρια στον αέρα για να σχηματίσουν καρκινογόνες ενώσεις που κατακάθονται στις επιφάνειες.

Για παράδειγμα, ορισμένες από τις καρκινογόνες ουσίες που είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο του πνεύμονα έχουν βρεθεί σε δείγματα σκόνης που ελήφθησαν από τα σπίτια των ατόμων που καπνίζουν. Έρευνα σε πειραματόζωα έχει επίσης δείξει ότι το παθητικό κάπνισμα μπορεί να βλάψει το ανθρώπινο DNA και να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα.

Αν και δεν είναι ακόμη σαφές εάν τέτοια υπολείμματα καπνού μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο, τυχόν επιπτώσεις θα ήταν πιθανώς μικρές σε σύγκριση με την άμεση έκθεση στο παθητικό κάπνισμα. Ωστόσο, οι ενώσεις μπορεί να αναδεύονται και να εισπνέονται μαζί με άλλη οικιακή σκόνη και μπορεί επίσης να ληφθούν κατά λάθος από το στόμα (π.χ. μικρά παιδιά που ίσως δαγκώνουν έπιπλα). Εξαιτίας αυτού, οποιοδήποτε κίνδυνο ενέχουν οι ενώσεις είναι πιθανώς μεγαλύτερος για τα μωρά και τα παιδιά που παίζουν στο πάτωμα και συχνά βάζουν πράγματα στο στόμα τους.